POSTANOWIENIE Z DNIA 5 CZERWCA 2009 R.
V KZ 31/09


Skoro strona nie ma prawa do złożenia wniosku o wznowienie postę-
powania z przyczyn określonych w art. 542 § 3 k.p.k., to nie przysługuje jej
również żądanie, w drodze środka odwoławczego, kontroli negatywnego
stanowiska sądu.

Przewodniczący: sędzia SN D. Rysińska.

Sąd Najwyższy w sprawie Marzeny C., po rozpoznaniu w Izbie Kar-
nej, na posiedzeniu w dniu 5 czerwca 2009 r., zażalenia Marzeny C. na za-
rządzenie Przewodniczącego Wydziału II Karnego Sądu Apelacyjnego w P.
z dnia 16 lutego 2009 r., odmawiające przyjęcia zażalenia na postanowie-
nie Sądu Apelacyjnego w P. z dnia 4 listopada 2008 r.

p o s t a n o w i ł : u t r z y m a ć w mocy zaskarżone zarządzenie.

U Z A S A D N I E N I E

W niniejszej sprawie Marzena C. złożyła w dniu 19 lutego 2008 r.
wniosek o wznowienie postępowania, w toku którego doszło, jej zdaniem,
do uchybienia określonego w art. 439 § 1 pkt 10 k.p.k. Pismo to zostało
ostatecznie potraktowane (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 6
sierpnia 2008 r., zapadłe w niniejszej sprawie) jako sygnalizacja dla sądu,
służąca rozważeniu z urzędu kwestii uchybień określonych w art. 439 § 1
k.p.k., jakie ewentualnie mogły zaistnieć w postępowaniu zakończonym
prawomocnie postanowieniem Sądu Rejonowego w K., umarzającym wo-
bec Marzeny C. postępowanie o czyn z art. 226 § 1 k.k. na podstawie art.
17 § 1 pkt 2 k.p.k., oraz postanowieniem Sądu Okręgowego w P., utrzymu-
jącym w mocy zaskarżone uzasadnienie tego orzeczenia.
W dniu 4 listopada 2008 r. Sąd Apelacyjny w P., po rozważeniu
wskazanych kwestii wydał postanowienie, którym odmówił wszczęcia po-
stępowania o wznowienie z urzędu prawomocnie zakończonego postępo-
wania. Powyższa decyzja została doręczona Marzenie C. wraz z poucze-
niem, że nie podlega ona zaskarżeniu. Mimo to, Marzena C. w dniu 9
grudnia 2008 r. wniosła zażalenie, w związku z którym, pismem z dnia 2
stycznia 2009 r. (doręczonym w dniu 22 stycznia 2009 r.) została przez
Przewodniczącego Wydziału (ponownie) poinformowana, że na wskazane
postanowienie Sądu Apelacyjnego zażalenie nie przysługuje, a jej pismo z
dnia 9 grudnia 2008 r. zostanie dołączone do akt. W związku z tym, Ma-
rzena C. wystąpiła z kolejnym pismem, datowanym na dzień 29 stycznia
2009 r., w którym zakwestionowała odmowę przyjęcia jej pisma jako zaża-
lenia. Ostatecznie więc, odnośnie pisma z dnia 9 grudnia 2008 r., zostało
wydane zarządzenie z dnia 16 lutego 2009 r., rozstrzygające o odmowie
przyjęcia zażalenia. W rozstrzygnięciu tym m. in. podano, że należało wy-
dać tę formalną decyzję, gdyż ,,należało uznać, iż wnioskodawczyni zależa-
ło na przedstawieniu sprawy ponownie Sądowi Najwyższemu".
Zarządzenie to zaskarżyła zażaleniem Marzena C., która decyzji tej
zarzuca ,,naruszenie prawa materialnego, obrazę przepisów postępowania
i błędy w ustaleniach faktycznych, które miały wpływ na jego treść", w uza-
sadnieniu zarzutu podnosi zaś - przywołując przepisy art. 461 § 1 k.p.k.,
art. 425 § 2 zd. 2 k.p.k. oraz art. 78 Konstytucji RP - że jej zdaniem, służy
jej ,,odwołanie od orzeczenia i uzasadnienia wydanego w pierwszej instan-
cji", a Sąd Apelacyjny zbagatelizował kwestię uchybienia określonego w
art. 439 § 1 pkt 10 k.p.k.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
Skoro Przewodniczący Wydziału wydał formalne zarządzenie o od-
mowie przyjęcia zażalenia Marzeny C. na postanowienie Sądu Apelacyj-
nego z dnia 4 listopada 2008 r. (choć był uprawniony do udzielenia jej tylko
stosownej w tym przedmiocie informacji), to dokonując jego kontroli stwier-
dzić trzeba stanowczo, że wniesione na to zarządzenie zażalenie jest bez-
zasadne i nie może być uwzględnione.
Ugruntowana linia orzecznictwa Sądu Najwyższego, zapoczątkowana
uchwałą składu 7 sędziów z dnia 24 maja 2005 r., I KZP 5/05 (OSNKW
2005, z. 6, poz. 48) przekonuje, że wznowienie postępowania, na podsta-
wie art. 542 § 3 k.p.k., z powodu jednego z uchybień wymienionych w art.
439 § 1 k.p.k. może nastąpić tylko z urzędu, a nie na wniosek strony. Stro-
na może jedynie zasygnalizować sądowi zaistnienie takiego uchybienia w
trybie uregulowanym w art. 9 § 2 k.p.k., co oznacza, że w wypadku, gdy
sąd takiego uchybienia nie stwierdzi, nie ma nawet obowiązku wydania w
tej kwestii jakiejkolwiek decyzji procesowej (postanowienia, zarządzenia) i
może jedynie poprzestać na poinformowaniu o tym strony. W żadnym jed-
nak razie, to jest także i wówczas, gdy sąd - w formie procesowego roz-
strzygnięcia - da wyraz swemu zapatrywaniu co do niestwierdzenia pod-
staw do wznowienia postępowania na podstawie art. 542 § 3 k.p.k., stronie
nie przysługuje w tej kwestii środek odwoławczy (zob. także postanowienia
Sądu Najwyższego: z dnia 4 sierpnia 2005 r., II KZ 37/05, OSPriPr 2007, z.
2, poz. 8; z dnia 21 maja 2008 r., V KZ 27/08, OSPriPr 2008, z. 10, poz.
17; z dnia 28 grudnia 2006 r., IV KO 65/06 R-OSNKW 2006, poz. 2589). W
tym miejscu dość tylko powiedzieć, że skoro strona nie ma prawa do zło-
żenia wniosku o wznowienie z przyczyn określonych w art. 542 § 3 k.p.k.,
to nie przysługuje jej również żądanie, w drodze środka odwoławczego,
kontroli negatywnego stanowiska sądu. W zakresie, określonego w art. 9 §
2 k.p.k., trybu domagania się przez stronę dokonania tych czynności, które
organ może lub ma obowiązek podejmować z urzędu (do takich należą zaś
właśnie czynności, których strona żąda podjęcia w związku z dyspozycją
art. 542 § 3 k.p.k.) ustawa środka odwoławczego nie przewiduje. Oczywiste
jest również, że orzeczenie w tym przedmiocie, o ile zostanie wydane, nie
należy do kategorii orzeczeń zamykających drogę do wydania wyroku w
sposób definitywny.
Przedstawiony na wstępie stan sprawy nie pozostawia wątpliwości co
do tego, że postanowienie Sądu Apelacyjnego w P. z dnia 4 listopada 2008
r., na które Marzena C. złożyła zażalenie, zostało wydane z urzędu, w
związku z jej pismem sygnalizującym jedno z uchybień wymienionych w
art. 439 § 1 k.p.k. i domagającym się wznowienia prawomocnie zakończo-
nego postępowania na podstawie art. 542 § 3 k.p.k. W świetle tego co po-
wiedziano wyżej, jest zatem oczywiste, że na wskazane postanowienie
środek odwoławczy nie służył. Co za tym idzie, zaskarżone zarządzenie
Przewodniczącego Wydziału, którym odmówił przyjęcia zażalenia Marzeny
C. na to orzeczenie, było w pełni zasadne. Wywód obecnie rozpoznawa-
nego środka odwoławczego na tę decyzję - w rzeczywistości kwestionują-
cy trafność postanowienia Sądu Apelacyjnego (przy użyciu także argumen-
tów podważających zasadność zapadłych w sprawie prawomocnych orze-
czeń, w przekonaniu, że służy od nich odwołanie) - nie daje, z rozważanej
perspektywy, żadnych podstaw do jego podważenia.
Z tych zatem względów, Sąd Najwyższy orzekł, jak na wstępie.