POSTANOWIENIE Z DNIA 1 PAŹDZIERNIKA 2004 R.
SDI 31/04


Analiza porównawcza treści § 31 ust.1 rozporządzenia Ministra
Sprawiedliwości z dnia 23 lipca 1998 r. w sprawie postępowania dyscypli-
narnego w stosunku do adwokatów i aplikantów adwokackich (Dz. U. Nr
99, poz. 635 ze zm.) z normami art. 448 § 1 i 2 k.p.k., mającymi w tym po-
stępowaniu odpowiednie zastosowanie, nakazuje przyjąć, iż na sądzie
pierwszej instancji spoczywa obowiązek zawiadomienia uczestnika postę-
powania o wpłynięciu odwołania strony przeciwnej od orzeczenia sądu
Dyscyplinarnego, a w wypadku gdy środek ten został złożony przez rzecz-
nika dyscyplinarnego, obrońcę i pełnomocnika pokrzywdzonego, doręcze-
nia odpisu tego odwołania.

Przewodniczący: sędzia SN J. Dołhy.
Sędziowie SN: D. Rysińska (sprawozdawca), S. Zabłocki.
Zastępca Rzecznika Dyscyplinarnego: adw. T. Krzemiński.

Sąd Najwyższy w sprawie Remigiusza S., obwinionego o przewinie-
nie dyscyplinarne, po rozpoznaniu w Izbie Karnej na rozprawie w dniu 1
października 2004 r. kasacji, wniesionej przez obwinionego od orzeczenia
Wyższego Sądu Dyscyplinarnego Naczelnej Rady Adwokackiej z dnia 13
grudnia 2003 r., zmieniającego orzeczenie Sądu Dyscyplinarnego Izby
Adwokackiej w S. z dnia 15 kwietnia 2003 r.,

o d d a l i ł kasację (...)


U Z A S A D N I E N I E

Orzeczeniem z dnia 15 kwietnia 2003 r. Sąd Dyscyplinarny Izby Ad-
wokackiej w S. uznał adwokata Remigiusza S. za winnego tego, że w okre-
sie co najmniej od 22 grudnia 2000 r. ,,do chwili obecnej" nie wydał żąda-
nych przez wspólników spółki cywilnej B. z siedzibą w S. oryginałów róż-
nych, szczegółowo opisanych w orzeczeniu dokumentów, takich jak wypis
protokołu ugody wraz z postanowieniem sądu i klauzulą wykonalności, tytu-
łu wykonawczego i orzeczenia sądu, tj. czynu wypełniającego dyspozycję §
53 Zbioru Zasad Etyki i Godności Zawodu i za czyn ten, na podstawie art.
82 Prawa o adwokaturze wymierzył obwinionemu karę pieniężną pięcio-
krotnej podstawowej składki izbowej.
Po rozpoznaniu odwołania wniesionego na niekorzyść obwinionego
przez pokrzywdzoną Bożenę W., Wyższy Sąd Dyscyplinarny orzeczeniem
z dnia 13 grudnia 2003 r. zmienił zaskarżone orzeczenie w zakresie kary w
ten sposób, że wymierzył obwinionemu karę pieniężną w kwocie 3000 zł.
Powyższe orzeczenie sądu odwoławczego zaskarżył kasacją obwi-
niony Remigiusz S. W skardze tej zarzucił zaskarżonemu orzeczeniu ,,ra-
żące naruszenie prawa, które mogło mieć istotny wpływ na treść orzecze-
nia, poprzez naruszenie art. 6 k.p.k. w zw. z art. 448 § 1 i 2 k.p.k. w zw. z §
1 ust. 3 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 23 lipca 1998 r. w
sprawie postępowania dyscyplinarnego w stosunku do adwokatów i apli-
kantów adwokackich". Na tej podstawie wniósł o ,,uchylenie orzeczenia z
dnia 13 grudnia 2003 r.".
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
W związku z treścią sformułowanego w kasacji zarzutu rażącej obra-
zy przepisów art. 448 § 1 i 2 k.p.k., na wstępie zauważyć należy, że
wprawdzie z treści § 1 ust. 3 powołanego w skardze rozporządzenia Mini-
stra Sprawiedliwości z dnia 23 lipca 1998 r. w sprawie postępowania dys-
cyplinarnego w stosunku do adwokatów i aplikantów adwokackich (Dz. U.
Nr 99, poz. 635 ze zm.) wynika, iż w postępowaniu tym stosuje się przepi-
sy Kodeksu postępowania karnego, to jednak przytaczana norma nakazuje
czynić to w sposób odpowiedni i tylko wówczas, gdy dana kwestia nie zo-
stała uregulowana w ustawie - Prawo o adwokaturze i w powołanym roz-
porządzeniu wykonawczym (por. art. 95m tej ustawy). W tym kontekście
należało więc rozważyć treść § 31 ust. 1 tegoż rozporządzenia, który to
przepis odnosi się do środków odwoławczych. Norma ta stanowi, że sąd
lub organ (który wydał zaskarżone orzeczenie i do którego wniesiono
odwołanie wraz z odpisami) w ciągu 7 dni od daty wpływu przekazuje akta
sprawy sądowi dyscyplinarnemu właściwemu do rozpoznania odwołania
albo pozostawia odwołanie bez biegu, jeżeli zostało wniesione po upływie
terminu lub przez osobę nieuprawnioną.
Porównanie treści przytaczanego przepisu z unormowaniami art.448
§ 1 i 2, a także art. 429 § 1 k.p.k., pozwala na wnioskowane, że kwestie
dotyczące postępowania z wpływającymi środkami odwoławczymi zostały
w nim uregulowane nieco odmiennie, niż w sposób właściwy dla procesu
karnego. W omawianym postępowaniu dyscyplinarnym nie podejmuje się
zatem decyzji o odmowie przyjęcia środka odwoławczego (jak określa art.
429 § 1 k.p.k.), tylko o pozostawieniu go bez biegu; nie podejmuje się też
decyzji o przyjęciu odwołania (tak jak apelacji - art. 448 § 1 k.p.k.), tylko
akta sprawy przekazuje się sądowi odwoławczemu - i to nie niezwłocznie,
po zawiadomieniu stron, obrońców i pełnomocników o podjęciu tej decyzji
(jak we wskazanym przepisie art. 448 § 1 k.p.k.), lecz w ciągu 7 dni od daty
wpływu odwołania. Na pierwszy rzut oka mogłoby się więc wydawać, że
przytaczany przepis § 31 ust. 1 rozporządzenia wykonawczego w całości
reguluje kwestię postępowania ze środkami odwoławczymi, a co za tym
idzie, że na sądzie pierwszej instancji nie spoczywa obowiązek - jak na
gruncie procesu karnego - powiadomienia zainteresowanego o rozpoczę-
ciu się odwoławczego etapu postępowania (w jego stadium między-
instancyjnym), gdyż wskazany przepis czynności takiej nie przewiduje.
Takie wnioskowanie byłoby jednak nieuprawnione, i to nie tylko w
świetle zasady lojalności procesowej, obowiązującej także w stosunku do
uczestników postępowania dyscyplinarnego, lecz przede wszystkim w
świetle tych postanowień omawianego unormowania, które odnoszą się do
szczegółów związanych z faktem wniesienia środka odwoławczego, a więc
kwestii obowiązku złożenia przez skarżącego odpisów odwołania w sądzie
pierwszej instancji oraz kwestii określonego terminu, w jakim sąd ten zobli-
gowany jest do przekazania akt organowi odwoławczemu. Skoro zatem do
przekazania akt sądowi drugiej instancji nie dochodzi, w myśl wskazanego
postanowienia, niezwłocznie po wpłynięciu odwołania, lecz po upływie 7
dni od tej daty, to oczywisty wydaje się wniosek, że termin ten przewidzia-
no na wykonanie przez sąd pierwszej instancji tych właśnie czynności, któ-
re wiążą się z faktem złożenia środka odwoławczego (i jego odpisów). Nie
ulega wątpliwości, iż do czynności tych należy zbadanie czy odwołanie zo-
stało złożone w terminie i przez osobę uprawnioną; w przeciwnym bowiem
wypadku - jak o tym mowa w § 31 ust. 1 rozporządzenia wykonawczego -
złożone odwołanie pozostawia się bez biegu. Ponieważ jednak ani ten, ani
inne przepisy wskazanego rozporządzenia nie zawierają dalszych uregu-
lowań dotyczących omawianych czynności sądu pierwszej instancji, odpo-
wiednie zastosowanie w tym zakresie winny mieć, w myśl powołanego na
wstępie § 1 ust. 3 rozporządzenia, przepisy postępowania karnego - w tym
wypadku przepisy art. 448 § 1 i 2 k.p.k., jako normujące te właśnie czynno-
ści.
Z faktu, że wskazane przepisy procedury karnej mają w omawianym
postępowaniu dyscyplinarnym zastosowanie odpowiednie wynika, że za-
interesowanemu nie doręcza się decyzji o przyjęciu środka odwoławczego
(gdyż takowa nie zapada), lecz należy doręczyć mu odpis środka odwo-
ławczego (tu odwołania) złożonego przez stronę przeciwną. Czynność tę
należy jednak wykonać tylko wówczas - jak o tym mowa w § 2 art. 448
k.p.k. - gdy odwołanie zostało wniesione przez tzw. podmiot profesjonalny,
co w niniejszym postępowaniu odnieść należy do środka złożonego przez
rzecznika dyscyplinarnego, obrońcę i pełnomocnika pokrzywdzonego. W
pozostałych natomiast wypadkach, gdy odwołanie nie pochodzi od żadne-
go ze wskazanych podmiotów, uczestnika postępowania należy powiado-
mić o samym fakcie wpłynięcia odwołania strony przeciwnej, jako że ta
właśnie czynność rozpoczyna kolejny etap postępowania dyscyplinarnego.
Przeprowadzona zatem analiza porównawcza treści § 31 ust.1 rozporzą-
dzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 23 lipca 1998 r. w sprawie postę-
powania dyscyplinarnego w stosunku do adwokatów i aplikantów adwo-
kackich (Dz. U. Nr 99, poz. 635 ze zm.) z normami art. 448 § 1 i 2 k.p.k.,
mającymi w tym postępowaniu odpowiednie zastosowanie, nakazuje przy-
jąć, iż na sądzie pierwszej instancji spoczywa obowiązek zawiadomienia
uczestnika postępowania o wpłynięciu odwołania strony przeciwnej od
orzeczenia Sądu Dyscyplinarnego, a w wypadku gdy środek ten został zło-
żony przez podmiot fachowy, doręczenia odpisu tego odwołania.
Przenosząc powyższe na grunt niniejszej sprawy stwierdzić należy,
że postawiony w kasacji zarzut rażącego naruszenia art. 448 § 2 k.p.k. w
zw. z § 1 ust. 3 przytaczanego wyżej rozporządzenia jest oczywiście bez-
zasadny.
W istocie, jak się podnosi w skardze, obwinionemu adwokatowi nie
doręczono odpisu odwołania strony przeciwnej od orzeczenia Sądu Dyscy-
plinarnego Izby Adwokackiej w S. Nie sposób jednak uznać, by fakt ten
stanowił jakiekolwiek uchybienie proceduralne, skoro bezsporne jest to, że
odwołania od orzeczenia sądu pierwszej instancji nie wniósł jakikolwiek ze
wskazanych wyżej podmiotów fachowych, tylko osoba pokrzywdzona, która
nie była reprezentowana przez pełnomocnika.
Należy natomiast przyznać rację skarżącemu, że w postępowaniu
sądu pierwszej instancji doszło do rażącej obrazy przepisu art. 448 § 1
k.p.k. w zw. z § 1 ust. 3 cyt. rozporządzenia. Rzecz jednak w tym, że brak
jest podstaw do stwierdzenia, by uchybienie to mogło mieć wpływ (i to
istotny) na treść zaskarżonego kasacją orzeczenia, co - zgodnie z art. 523
§ 1 k.p.k. w zw. z art. 91e Prawa o adwokaturze - stanowi warunek sine
qua non uznania zasadności tego nadzwyczajnego środka zaskarżenia.
Wprawdzie obwiniony nie został zawiadomiony przez sąd pierwszej
instancji o wniesieniu odwołania przez pokrzywdzoną, jednak zauważyć
trzeba, że do takiego powiadomienia go faktycznie doszło w innym czasie,
przed rozpoznaniem środka odwoławczego przez sąd drugiej instancji. Na-
stąpiło to w momencie doręczenia obwinionemu (w dniu 3 grudnia 2003 r.)
wezwania na rozprawę Wyższego Sądu Dyscyplinarnego. W treści tego
wezwania, poza wskazaniem terminu rozprawy (na dzień 13 grudnia 2003
r.), składu sądzącego i stosownymi pouczeniami zawarto bowiem informa-
cję w jakiej sprawie - z czyjego odwołania i od jakiego orzeczenia wniesio-
nego - odbędzie się wskazana rozprawa. W powyższej sytuacji brak jest
podstaw do twierdzenia, jak się to czyni w skardze, iż w sposób wykazy-
wany przez jej autora doszło do udaremnienia jego prawa do obrony. Ra-
żące uchybienie przepisom prawa procesowego, jakie miało miejsce przed
sądem pierwszej instancji, nie przeniknęło bowiem do postępowania odwo-
ławczego, lecz zostało w nim konwalidowane, a wobec tego nie mogło
mieć wpływu na treść zaskarżonego kasacją orzeczenia.
Stanowiska tego nie zmienia podniesiona przez obwinionego na roz-
prawie kasacyjnej okoliczność, że w okresie od 13 do 18 grudnia 2003 r.
był on chory. Sam skarżący, który nie podniósł tej okoliczności w pisemnej
skardze, zapewne nie dostrzegał jej związku z kwestią powiadomienia go o
wniesieniu odwołania, co wszak nastąpiło 10 dni przed wystąpieniem jego
niedyspozycji. Tak, jak tylko kwestią wyboru obwinionego było skorzystanie
z prawa uczestniczenia w rozprawie odwoławczej, z którego to prawa nie
skorzystał, (Wyższy Sąd Dyscyplinarny takiej konieczności nie widział), tak
i tylko kwestią jego wyboru - po zawiadomieniu go o terminie rozprawy
odwoławczej - było zapoznanie się z treścią złożonego odwołania, wyko-
rzystanie możliwości złożenia pisemnej odpowiedzi na wniesiony środek
odwoławczy czy nawet złożenie wniosku o odroczenie rozprawy w celu
umożliwienia mu skorzystania z tych uprawnień (por. postanowienie Sądu
Najwyższego z dnia 20 lutego 2002 r., III DS 1/02, OSNP 2003, z. 12, poz.
299; Lex Nr 35/2004).
Z tych wszystkich względów, nie podzielając zasadności prezento-
wanego w kasacji zarzutu, Sąd Najwyższy orzekł, jak na wstępie.