Postanowienie z dnia 12 grudnia 2007 r., V CZ 74/07

Na postanowienie sądu drugiej instancji w przedmiocie zwrotu opłaty
sądowej nie przysługuje zażalenie do Sądu Najwyższego.

Sędzia SN Lech Walentynowicz (przewodniczący, sprawozdawca)
Sędzia SN Teresa Bielska-Sobkowicz
Sędzia SN Marian Kocon

Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa "F." S.A. w K. przeciwko "V.-P.H.",
spółce z o.o. w Z.G., Iwonie D. i Wiesławowi D. o zapłatę, po rozpoznaniu na
posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 12 grudnia 2007 r. zażalenia strony
pozwanej na postanowienie Sądu Apelacyjnego w Katowicach z dnia 27 lutego
2007 r.
odrzucił zażalenie.

Uzasadnienie

Postanowieniem z dnia 14 września 2006 r. Sąd Najwyższy odrzucił skargę
kasacyjną pozwanych. Pozwani wnieśli o zwrot uiszczonej opłaty kasacyjnej, ale
Sąd Apelacyjny w Katowicach postanowieniem z dnia 27 lutego 2007 r. oddalił ich
wniosek.
Pozwani złożyli - na podstawie art. 394 § 1 pkt 9 k.p.c. - zażalenie na
powyższe postanowienie, domagając się jego zmiany. Twierdzili, że przysługuje im
zwrot trzech czwartych części uiszczonej opłaty.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Sądowe postępowanie cywilne ma charakter dwuinstancyjny, a Sąd
Najwyższy rozpoznaje - w ograniczonym zakresie - środki odwoławcze od
prawomocnych orzeczeń sądu drugiej instancji. Z tej przyczyny postanowienia sądu
drugiej instancji o charakterze procesowym podlegają zaskarżeniu w drodze
zażalenia do Sądu Najwyższego tylko w sytuacjach wyraźnie przewidzianych w
ustawie, określonych kazuistycznie w art. 3941 § 1 i 2 k.p.c. Powołany przez
pozwanych art. 394 § 1 pkt 9 k.p.c. nie ma tu zastosowania, gdyż statuuje tylko
dopuszczalność zażalenia do sądu drugiej instancji.
Zaskarżone postanowienie Sądu Apelacyjnego nie jest orzeczeniem
wymienionym w art. 3941 § 1 k.p.c., ani postanowieniem kończącym postępowanie
w sprawie (art. 3941 § 2 k.p.c.), zatem nie przysługuje od niego środek odwoławczy.
Zażalenie pozwanych, jako niedopuszczalne, podlega w konsekwencji odrzuceniu
(art. 373 k.p.c. w związku z art. 3941 § 3, art. 39821 i art. 397 § 2 k.p.c.).
W wyroku z dnia 27 marca 2007 r., SK 3/05 (Dz.U. z 2007 r. Nr 61, poz. 418)
Trybunał Konstytucyjny orzekł, że art. 39818 § 2 k.p.c., w brzmieniu obowiązującym
do czasu jego uchylenia, w zakresie, w jakim uniemożliwia zaskarżenie
postanowienia w przedmiocie kosztów procesu zasądzonych po raz pierwszy przez
sąd drugiej instancji, jest niezgodny z art. 78 w związku z art. 176 Konstytucji.
Wyrok ten rozstrzygnął o zgodności z Konstytucją treści normatywnej konkretnego
przepisu, tj. art. 39818 § 2 k.p.c., nie mógł więc wywrzeć skutku w stosunku do art.
3941 § 2 k.p.c., nawet zawierającego normę tożsamą z normą objętą sentencją
wyroku (zob. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 12 października 2007 r., IV
CZ 28/07, nie publ., oraz uzasadnienia wyroków Trybunału Konstytucyjnego z dnia
19 października 1998 r., SK 3/98, OTK Zb.Urz. 1998, nr 5, poz. 69, oraz z dnia 9
listopada 2005 r., P 11/05, OTK-A Zb.Urz. 2005, nr 10, poz. 113).
Artykuł 3941 § 2 k.p.c. wyłącza również dopuszczalność zaskarżenia do Sądu
Najwyższego orzeczenia w przedmiocie zwrotu opłaty sądowej. Tej problematyki
nie dotyczy jednak wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 27 marca 2007 r., SK
3/05, odnosi się bowiem wyłącznie do kosztów procesu (art. 98-110 k.p.c.).
Problematyka kosztów sądowych została natomiast unormowana w osobnej
ustawie z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych (Dz.U.
Nr 167, poz. 1398 ze zm. - dalej: "u.k.s.c."). Odrębność kosztów sądowych polega
przede wszystkim na tym, że mają one charakter publicznoprawny i taki jest
charakter relacji między stroną a Skarbem Państwa w postępowaniu sądowym.
Czynności związane ze zwrotem opłaty (art. 79, 80 i 99 u.k.s.c.) są czynnościami
wykonawczymi, powierzonymi sądowi (art. 80 ust. 2 u.k.s.c.), przewodniczącemu
oraz referendarzowi sądowemu (art. 82 u.k.s.c.). Jeżeli wniosek strony o zwrot
opłaty rozstrzygnie referendarz sądowy, to na jego zarządzenie przysługuje skarga
do sądu, który orzeka jak sąd drugiej instancji, stosując odpowiednio przepisy o
zażaleniu (art. 39823 k.p.c.).
Z przedstawionych przyczyn jest oczywiste, że na postanowienie sądu drugiej
instancji w przedmiocie zwrotu opłaty sądowej nie przysługuje zażalenie do Sądu
Najwyższego.