Postanowienie z dnia 11 maja 2001 r., III CZ 28/01

W postępowaniu toczącym się na skutek zażalenia na postanowienie o
odrzuceniu kasacji, nie zawierającej przedstawienia okoliczności
uzasadniających jej rozpoznanie, Sąd Najwyższy nie bada nieważności
postępowania przed sądem drugiej instancji.

Przewodniczący Sędzia SN Tadeusz Żyznowski
Sędziowie SN Antoni Górski, Zbigniew Kwaśniewski (sprawozdawca)

Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Józefa A. przeciwko Spółdzielni
Mieszkaniowej w L. o zapłatę, po rozpoznaniu w Izbie Cywilnej na posiedzeniu
niejawnym w dniu 11 maja 2001 r. zażalenia powoda na postanowienie Sądu
Apelacyjnego w Lublinie z dnia 31 stycznia 2001 r.
oddalił zażalenie.

Uzasadnienie

Sąd Apelacyjny w Lublinie postanowieniem z dnia 31 stycznia 2001 r. odrzucił
kasację powoda od wyroku tego Sądu z dnia 7 grudnia 2000 r., wobec braku
uzasadnienia podstaw kasacyjnych oraz nie przedstawienia okoliczności
uzasadniających rozpoznanie kasacji.
W zażaleniu na to postanowienie powód zarzucił, że kasacja zawiera
przytoczenie podstaw kasacyjnych i ich uzasadnienie oraz przedstawia okoliczności
uzasadniające rozpoznanie kasacji. Podniósł także nieważność postępowania
apelacyjnego z powołaniem się na art. 379 pkt 4 k.p.c. w związku z art. 48 § 1 pkt 5
k.p.c., twierdząc, że w składzie Sądu Rejonowego wydającego nakaz zapłaty w
1994 r. i w składzie Sądu Apelacyjnego, który zaskarżonym kasacją wyrokiem
uchylił ten nakaz zapłaty, orzekał ten sam sędzia.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje: (...)
Zaskarżony kasacją wyrok wydany został w dniu 7 grudnia 2000 r., a zatem
wniesiona od niego kasacja powinna spełniać wszelkie wymogi, wynikające z
obecnej treści przepisów art. 3933 § 1 i § 2 k.p.c.
W art. 3933 § 1 k.p.c. ustawodawca w czterech punktach skatalogował
konstrukcyjne elementy kasacji, a więc cechy istotne tego szczególnego środka
odwoławczego, natomiast w art. 3933 § 2 k.p.c. wskazano na pozostałe wymagania
kasacji, które stawiane są każdemu pismu procesowemu (art. 126-128 k.p.c., z
rygorem przewidzianym w art. 130 k.p.c.). W tej sytuacji przyjęto w orzecznictwie,
że brak któregokolwiek z elementów kasacji, określonych w punktach art. 3933 § 1
k.p.c., nie podlega naprawieniu w trybie art. 130 § 1 k.p.c., a kasacja dotknięta
takim brakiem podlega odrzuceniu a limine (postanowienia Sądu Najwyższego z
dnia 9 listopada 2000 r., II CKN 1385/00, OSNC 2001, nr 3, poz. 51 i z dnia 12
grudnia 2000 r., V CKN 1780/00, OSNC 2001, nr 3, poz. 52).
Obowiązek przedstawienia przez skarżącego okoliczności uzasadniających
rozpoznanie kasacji, wynikający z art. 3933 § 1 pkt 3 k.p.c., wiąże się z instytucją
tzw. przedsądu, polegającego na możliwości odmowy przyjęcia kasacji do
rozpoznania (art. 393 k.p.c. w związku z art. 3937 § 1 k.p.c.). (...) Za spełnienie
wymogu z art. 3933 § 1 pkt 3 k.p.c. nie można jednak uznać odwołania się przez
skarżącego do uzasadnienia podstaw kasacyjnych i sformułowanych w ich ramach
zarzutów, z pominięciem wyraźnego zaprezentowania okoliczności
uzasadniających rozpoznanie kasacji.
Uwzględniając odrębność przedmiotów regulacji pkt 2 i 3 art. 3933 § 1 k.p.c.
stwierdzić należy, że choć argumentacja skarżącego może się niekiedy w obu tych
kwestiach częściowo pokrywać, to jednak orzeczenie w przedmiocie przyjęcia
kasacji do rozpoznania zapada po zbadaniu okoliczności określonych w art. 393
k.p.c.
Skoro kasacja powoda niewątpliwie nie zawierała przedstawienia okoliczności
uzasadniających jej rozpoznanie, to Sąd drugiej instancji zasadnie orzekł o jej
odrzuceniu.
Zarzut naruszenia art. 379 pkt 4 k.p.c. w związku z art. 48 § 1 pkt 5 k.p.c.,
zmierzający do wykazania nieważności postępowania odwoławczego, nie może być
przedmiotem kontroli Sądu Najwyższego w postępowaniu zażaleniowym, mającym
za przedmiot ocenę zasadności odrzucenia przez Sąd drugiej instancji kasacji z
powodu jej niedopuszczalności. Nieważność postępowania odwoławczego jest
oczywiście przedmiotem kontroli Sądu Najwyższego sprawowanej z urzędu dopiero
po przesądzeniu dopuszczalności kasacji, tj. po stwierdzeniu, że spełnia ona
wszystkie wymagania wynikające z art. 3933 k.p.c.
Również zatem Sąd Najwyższy orzekający w składzie jednego sędziego w
przedmiocie odmowy przyjęcia kasacji do rozpoznania (art. 3937 § 1 k.p.c.),
zobowiązany jest - jeszcze przed przystąpieniem do badania przesłanek
wymienionych w art. 393 § 1 k.p.c. - odrzucić kasację, jeśli stwierdzi, że ulegała
ona odrzuceniu przez sąd drugiej instancji, albo zwrócić ją temu sądowi w celu
usunięcia dostrzeżonych braków (art. 3937 § 2 k.p.c.). W tej fazie postępowania
Sąd Najwyższy nie bada jeszcze nieważności postępowania przed sądem drugiej
instancji, dopiero jeśli stwierdzi, że kasacja nie zawiera braków wymagających
zwrócenia jej sądowi drugiej instancji lub odrzucenia (art. 3935 k.p.c.), zobowiązany
jest - na podstawie art. 393 § 2 k.p.c. - zbadać czy nie zachodzi nieważność
postępowania przed sądem drugiej instancji. (...) W razie stwierdzenia nieważności
Sąd Najwyższy nie może odmówić przyjęcia kasacji do rozpoznania, bowiem art.
393 § 2 k.p.c. oznacza zakaz stosowania § 1 tego artykułu.
W tym stanie rzeczy Sąd Najwyższy orzekł, jak w sentencji postanowienia,
działając na podstawie art. 385 k.p.c. w związku z art. 397 § 2 k.p.c. i art. 39319
k.p.c.