Postanowienie z dnia 27 czerwca 2000 r., I CZ 62/00

Przyczyna uchybienia terminowi do wniesienia kasacji przez
pełnomocnika ustanowionego przez sąd (art. 169 § 1 in fine k.p.c.) ustaje w
dniu, w którym miał on rzeczywistą możliwość wniesienia kasacji, a nie w
dniu dowiedzenia się przez niego o wyznaczeniu go pełnomocnikiem.

Przewodniczący: Sędzia SN Gerard Bieniek
Sędziowie SN: Helena Ciepła, Marek Sychowicz (sprawozdawca)

Sąd Najwyższy po rozpoznaniu w dniu 27 czerwca 2000 r. na posiedzeniu
niejawnym sprawy z wniosku Antoniego S. z udziałem Barbary M., Krystyny B. i
Andrzeja S. o dział spadku, na skutek zażalenia wnioskodawcy na postanowienie
Sądu Okręgowego w Radomiu z dnia 17 stycznia 2000 r.,
postanowił uchylić zaskarżone postanowienie.

Uzasadnienie

Postanowieniem z dnia 17 stycznia 2000 r. Sąd Okręgowy w Radomiu odrzucił
kasację wniesioną przez pełnomocnika wnioskodawcy - adwokata z urzędu Marka
A., jako wniesioną po upływie przepisanego terminu.
Na wymienione postanowienie wnioskodawca wniósł zażalenie zawarte
w pismach wniesionych osobiście przez niego i przez jego pełnomocnika.
W zażaleniu skarżący nie zakwestionował ustaleń stanowiących podstawę wydania
zaskarżonego postanowienia, według których odpis orzeczenia zaskarżonego
kasacją został doręczony mu w dniu 25 lutego 1999 r. i że kasacja została
wniesiona w dniu 30 lipca 1999 r. Zarzucił natomiast, że wadliwe było
postanowienie Sądu Okręgowego z dnia 19 października 1999 r., odrzucające
wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia kasacji i że postanowienie
to wydane zostało mimo nierozpoznania wniosku o przywrócenie terminu
do złożenia wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia kasacji.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Ze względu na zarzuty, na których oparte zostało zażalenie, jego kontrola
sprowadza się do rozpoznania - na podstawie art. 39319 w związku z art. 380 k.p.c.
- postanowienia z dnia 19 października 1999 r. Postanowienie to poprzedzało
wydanie zaskarżonego postanowienia, nie podlegało oddzielnemu zaskarżeniu
(por. postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 11 sierpnia 1999 r., I CKN 367/99,
OSNC 2000, nr 3, poz. 48 i uchwałę składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z
dnia 31 maja 2000 r. III ZP 1/00, OSNC 2001, nr 1, poz. 1) i miało wpływ na
rozstrzygnięcie zawarte w zaskarżonym postanowieniu.
Wbrew twierdzeniom skarżącego, w piśmie z dnia 30 lipca 1999 r.,
zawierającym wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia kasacji, nie można
dopatrzyć się żadnych sformułowań, które świadczyłyby o zamieszczeniu w tym
piśmie wniosku o przywrócenie terminu do złożenia wniosku o przywrócenie
terminu do wniesienia kasacji. Wniosku takiego nie zawierały też inne pisma
procesowe wnioskodawcy złożone przed wydaniem przez Sąd Okręgowy
postanowienia z dnia 19 października 1999 r. Nie było zatem żadnych podstaw
uzasadniających rozważanie przez Sąd Okręgowy kwestii przywrócenia terminu do
złożenia wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia kasacji.
Odrzucając wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia kasacji,
Sąd Okręgowy stanął na stanowisku, że skoro adwokat Marek A. dowiedział się o
ustanowieniu go pełnomocnikiem dla wnioskodawcy w dniu 14 lipca 1999 r., to od
tego dnia rozpoczął bieg przewidziany w art. 169 § 1 k.p.c. termin tygodniowy do
złożenia wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia kasacji, a skoro wniosek
został złożony po upływie tego terminu, to jako spóźniony podlegał odrzuceniu (art.
171 k.p.c.). Z poglądem tym nie sposób się zgodzić.
Trafnie skarżący podniósł, że skoro równocześnie ze złożeniem wniosku o
przywrócenie terminu do wniesienia kasacji należało wnieść kasację (art. 169 § 3
k.p.c.), to na zapoznanie się z aktami sprawy i sporządzenie kasacji
pełnomocnikowi wnioskodawcy pozostawał tylko tydzień. Tymczasem ustawa (art.
3934 k.p.c.) przewiduje termin miesięczny (liczony od dnia doręczenia orzeczenia
stronie skarżącej) do wniesienia kasacji. W tej sytuacji za dzień, w którym ustała
przyczyna uchybienia terminu do wniesienia kasacji w rozumieniu art. 169 § 1 in
fine k.p.c. należało uznać dzień, w którym adwokat ustanowiony pełnomocnikiem
dla wnioskodawcy miał rzeczywistą możliwość wniesienia kasacji. Możliwość taką
adwokat miał zaś dopiero po zapoznaniu się z aktami sprawy, ze stanowiskiem
wnioskodawcy co do zakresu kasacji i po sporządzeniu kasacji. Czynności te
adwokat miał obowiązek podjąć bez nieuzasadnionej zwłoki, ale przy uwzględnieniu
jego normalnego obciążenia pracą zawodową. Wobec tego, że w typowej sytuacji
procesowej ustawa przewiduje dla tych czynności termin miesięczny (art. 3934
k.p.c.), skrócenie tego okresu stronie, dla której ustanowiono pełnomocnika byłoby
ograniczeniem jej uprawnień. Dlatego w takim wypadku za dzień, w którym ustała
przyczyna do wniesienia kasacji w rozumieniu art. 169 § 1 in fine k.p.c. należy
uznać nie dzień zawiadomienia adwokata o ustanowieniu go pełnomocnikiem, ale
dzień, w którym miał on rzeczywistą możliwość wniesienia kasacji, nie późniejszy
jednak od dnia zawiadomienia go o ustanowieniu pełnomocnikiem więcej niż o
miesiąc. Jeżeli w tym terminie adwokat nie złoży wniosku o przywrócenie terminu
do wniesienia kasacji, to od okoliczności danego przypadku będzie zależało
uznanie, kiedy ustała przyczyna uchybienia terminu do wniesienia kasacji.
Z powyższego wynika, że skoro wniosek o przywrócenie terminu
do wniesienia kasacji (wraz z kasacją) ustanowiony dla wnioskodawcy pełnomocnik
adwokat Marek A. złożył w dniu 30 lipca 1999 r., to wniosek ten z tej przyczyny, dla
której został uznany przez Sąd Okręgowy za spóźniony, nie podlegał odrzuceniu.
Zarzut zażalenia, że postanowienie Sadu Okręgowego z dnia 19 października
1999 r. jest wadliwe, okazał się zasadny.
Ponieważ rozstrzygnięcie zawarte w zaskarżonym postanowieniu zależało
od rozstrzygnięcia wniosku o przywrócenie terminu do wniesienia kasacji,
wadliwość postanowienia stwierdzającego nieskuteczność złożenia tego wniosku i
jego nierozpoznanie uzasadnia uchylenie zaskarżonego postanowienia. Sąd
Najwyższy na podstawie art. 39319 w związku z art. 386 § 4 k.p.c. postanowił zatem
jak w sentencji.
Należy zaznaczyć, że rozstrzygnięcie to nie oznacza przesądzenia, że złożony
przez wnioskodawcę wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia kasacji został
złożony w terminie (art. 169 § 1 in fine k.p.c.), ani że wniosek ten jest zasadny (art.
168 § 1 k.p.c.). Z akt sprawy wynika mianowicie, że Sąd Okręgowy ustanowił dla
wnioskodawcy pełnomocnika już postanowieniem z dnia 24 marca 1999 r. i
adwokata tego w osobie Grzegorza K. Okręgowa Rada Adwokacka w Radomiu
wyznaczyła w dniu 7 kwietnia 1999 r., a następnie zwolniła, wyznaczając w jego
miejsce innego adwokata. Adwokat Marek A. jest piątym adwokatem wyznaczonym
w tym trybie. Jak można wnosić z pisma wnioskodawcy z dnia 29 kwietnia 1999 r.,
powodem tego była odmowa wniesienia kasacji przez kolejno wyznaczanych
adwokatów. Przy ocenie, czy wniosek o przywrócenie terminu do wniesienia kasacji
złożony został przez wnioskodawcę w terminie (art. 169 § 1 in fine k.p.c.), a jeżeli
tak, to czy wniosek ten jest zasadny (art. 168 § 1 k.p.c.), powinno być rozważone
zachowanie nie tylko adwokata Marka A., ale wszystkich kolejnych pełnomocników
wnioskodawcy. Do prawidłowego (terminowego) podejmowania czynności
procesowych w imieniu wnioskodawcy byli oni bowiem obowiązani w czasie od ich
wyznaczenia do zwolnienia, a ich uchybienia powinny być traktowane tak, jak
uchybienia samego wnioskodawcy.