Orzeczenie KAS - KAS 1/94
Izba:Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych
Sygnatura: KAS 1/94
Typ:Orzeczenie KAS
Opis:Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych 1994/12/201
Data wydania:1994-04-18

Orzeczenie
Kolegium Arbitrażu Społecznego przy Sądzie Najwyższym
z dnia 18 kwietnia 1994 r.
KAS 1/94

Spór o określenie podstawy obliczenia szczególnego składnika wyna-
grodzenia górników, jakim jest dodatkowa nagroda roczna (tzw. 14-ta pensja) jest
sporem zbiorowym pracy.


Przewodniczący Sędzia SN: Walery Masewicz, Członkowie: Jerzy Stobiński,
Władysław Dydo, Jan Dzierżawa, Janusz Krzyżewski, Hubert Wilczek, Henryk Dyrda,

Kolegium Arbitrażu Społecznego przy Sądzie Najwyższym, po rozpoznaniu w
dniu 18 kwietnia 1994 r. sprawy z wniosku Międzyzakładowej Komisji Koordynacyjnej
NSZZ "Solidarność" [...] Spółki Węglowej S.A. w J.Z. o rozstrzygnięcie sporu
zbiorowego pracy o zasięgu ponadzakładowym o dodatkowe nagrody roczne w
zakładach pracy [...] Spółki Węglowej

o r z e k ł:
zobowiązać Zarząd [...] Spółki Węglowej S.A. do wypłaty pracownikom zakładów
tejże Spółki w terminie do dnia 31 maja 1994 r. wyrównania dodatkowej nagrody
rocznej ("14 pensji") za 1993 r. - obliczonej na podstawie wynagrodzenie pracowników z
grudnia 1993 r. po wyłączeniu nagród z okazji Dnia Górnika, nagród jubileuszowych i
jednorazowych odpraw pieniężnych przewidzianych w art. 20 UZP oraz okazjonalnych
wypłat otrzymywanych przez pracowników na podstawie innych przepisów.
U z a s a d n i e n i e

W sprawie przedmiotowej zagadnieniem spornym jest podstawa naliczania
szczególnego składnika wynagrodzenia, jakim jest "dodatkowa nagroda roczna - 14-ta
pensja górników za 1993 rok".
Przede wszystkim wypada rozstrzygnąć wątpliwość, czy w ogólności przedmiot
sporu może być objęty postępowaniem przed Kolegium Arbitrażu Społecznego przy
Sądzie Najwyższym ?
Na tak postawione pytanie należy odpowiedzieć twierdząco.
Wprawdzie definicja spornego składnika zarobków nie jest jednoznaczna, gdyż
zostaje on określony jako nagroda, a więc możnaby domniemywać, iż jest to
świadczenie bezroszczeniowe, niemniej jednak okoliczność, że 14-ta pensja jest
przedmiotem regulacji w Układzie Zbiorowym Pracy dla Pracowników Zakładów
Górniczych z dnia 21 grudnia 1991 r., jako świadczenie zarobkowe wskazuje, iż należy
je traktować jako przedmiot roszczeń pracowniczych, a co za tym idzie właściwość
kolegium jest niepodważalna, tym bardziej że strony uznały w zgodnych
oświadczeniach zarówno w swych pismach, jak też do protokołu na posiedzeniu w dniu
18 kwietnia 1994 r. skuteczność rozstrzygnięcia sporu przez Kolegium.
Zgodnie ze zgromadzonymi w sprawie dokumentami oraz na podstawie
oświadczenia stron na rozprawie w dniu 18 kwietnia 1994 r. w Zakładach J.S.W.
wypłacono wynagrodzenia zasadnicze ustalone poniżej dolnych stawek gwaranto-
wanych przez załącznik do UZP dla PZG. Praktyka ta miała miejsce począwszy od lipca
1993 r. Sporny składnik zarobku "14-ta pensja" jest składnikiem pochodnym od
wynagrodzeń uzyskiwanych przez pracowników miesięcznie i od zarobków
przeliczanych do wymiaru wynagrodzenia miesięcznego. Wynikła stąd kontrowersja
między stronami, która doprowadziła do sporu zbiorowego.
Wymiar "14 pensji" obliczany jest od zarobków wypłacanych pracownikom
miesięcznie. Strony w swych wcześniejszych konsultacjach i w oświadczeniach
złożonych przed Kolegium nie kwestionują zarobku grudniowego pracowników, jako
podstawy tej wypłaty. Natomiast strona związkowa domaga się by za podstawę "14
pensji" przyjąć także zarobki z października i listopada 1993 r. Zarząd J.S.W. S.A.
reprezentował stanowisko, że przepis art. 20 UZP stoi na przeszkodzie wypłaceniu "14
pensji" w oparciu o zarobki należne pracownikom zgodnie z UZP dla PZG, zaś strona
związkowa jest zdania, że wobec naruszenia postanowień układu, należy uwzględnić
przy naliczaniu stawki minimalnej, przysługującej na mocy układu.

Kolegium, uwzględniając zgromadzony materiał i gotowość stron poddania się
jego orzeczeniu - uzasadnia swe rozstrzygnięcie w sposób następujący:

Stawki ustalone dla pracowników w układzie zbiorowym, gdy zapisano je w
postaci pojedyńczych kwot czy też dolnych granic "widełek płacowych" należy traktować
jako minima gwarantowane, od których odstępstwo stanowi naruszenie norm
bezwzględnie obowiązujących prawa pracy.
Okoliczność takiego naruszenia należy w przypadku postępowania o prawa
pracownicze wziąć pod uwagę z urzędu jako punkt wyjścia rozważania sprawy. Stąd
trzeba uznać, że kwestia naruszenia normy UZP zawartej w art. 20, gdzie wskazano, iż
obowiązuje naliczenie "14 pensji" od wypłaconych stawek a nie innych - nie istnieje.
W opisanym wypadku mogą być wzięte pod uwagę wyłącznie stawki należne,
zaś przepis art. 20 UZP trzeba traktować jak wszystkie inne, jako ochronę, której nie
można interpretować przeciwko prawom pracowników. Skoro więc wypłacono wyna-
grodzenie niezgodnie z minimalnymi granicami ochronnymi, to okoliczność ta nie może
nakładać na stronę pracodawcy obowiązku obniżania stawki składnika pochodnego,
lecz przeciwnie rodzi się obowiązek przywrócenia właściwego poziomu składnika
pochodnego przez naliczenie od obowiązujących stawek podstawowych zarobku.
Nawet, gdyby pracodawca wypłacał obniżone stawki zarobku w wyniku akceptowanej
przez związki zawodowe konieczności obniżania płac ze względu na bezpieczeństwo
ekonomiczne zakładu pracy - co jest dopuszczalne, to mimo takiej sytuacji
pracownikom zawsze przysługują wypłaty składnika pochodnego mierzonego na
podstawie właściwej, zgodnej z układem wysokości stawki podstawowej.
Dlatego też podstawą do naliczenia nagrody rocznej tzw. 14-tej pensji winno być
wynagrodzenie wypłacone w IV kwartale 1993 r. po uwzględnieniu właściwych stawek
nie naruszających postanowień UZP, uzgodnionych w porozumieniu między Zarządem
J.S.W. -S.A. i Międzyzakładową Komisją Koordynacyjną NSZZ "Solidarność" tejże
Spółki od grudnia 1993 r.
W tej sytuacji należało orzec, jak w sentencji.

========================================
Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych - inne orzeczenia:
dokumentdata wyd.
[IA] KAS 3/96   Postanowienie SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych 1997/19/391
1997-01-28 
[IA] KAS 2/96   Postanowienie SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych 1997/10/180 Orzecznictwo Sądów Polskich 1997/6/322 - 324
1996-10-17 
[IA] KAS 1/96   Postanowienie SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Izba Administracyjna, Pracy i Ubezpieczeń Społecznych 1997/7/121
1996-09-06 
[IA] III KAS 1/05   Postanowienie SN
Orzecznictwo Sądu Najwyższego Zbiór Urzędowy Izba Pracy, Ubezpieczeń Społecznych i Spraw Publicznych 2007/3-4/59
2006-01-26 
  • Adres publikacyjny: