128/7/A/2008

POSTANOWIENIE

z dnia 2 września 2008 r.

Sygn. akt SK 5/08

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Wojciech Hermeliński - przewodniczący

Maria Gintowt-Jankowicz

Mirosław Granat

Marian Grzybowski

Janusz Niemcewicz - sprawozdawca

po rozpoznaniu, na posiedzeniu niejawnym w dniu 2 września 2008 r., skargi konstytucyjnej spółki Centrum Jasna sp. z o.o. z siedzibą w Warszawie o zbadanie zgodności:

art. 49 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) w zakresie, w jakim zastosowanie przepisu o wyłączeniu sędziego jest ograniczone jedynie do przesłanki stosunku osobistego sędziego do strony z pominięciem innych okoliczności, z art. 45 ust. 1 Konstytucji,

p o s t a n a w i a:

na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, z 2000 r. Nr 48, poz. 552 i Nr 53, poz. 638, z 2001 r. Nr 98, poz. 1070 oraz z 2005 r. Nr 169, poz. 1417) umorzyć postępowanie ze względu na zbędność wydania wyroku.

UZASADNIENIE

I

1. W skardze konstytucyjnej Centrum Jasna spółka z o.o. (dalej: skarżąca) wniosła o stwierdzenie, że: 1) art. 49 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) w zakresie, w jakim zastosowanie przepisu o wyłączeniu sędziego jest ograniczone jedynie do przesłanki stosunku osobistego sędziego do strony z pominięciem innych okoliczności, jest niezgodny z art. 45 ust. 1 Konstytucji; 2) art. 394¹ § 1 i 2 k.p.c. w zakresie, w jakim przepis ten nie przewiduje możliwości wniesienia zażalenia na postanowienie odmawiające wyłączenia sędziego, jezdny niezgodny art. 78 i art. 176 ust. 1 Konstytucji.

2. Postanowieniem z 5 grudnia 2007 r. Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania biegu skardze w zakresie kontroli konstytucyjności art. 394¹ § 1 i 2 k.p.c. Na postanowienie to skarżąca nie wniosła zażalenia.

3. W uzasadnieniu skargi wskazano, że jej podstawą jest prawomocne postanowienie Sądu Apelacyjnego w Szczecinie z 6 listopada 2006 r., sygn. akt I ACo 22/06, oddalające wniosek wierzyciela Centrum Jasna sp. z o.o. o wyłączenie sędziów Sądu Okręgowego w Gorzowie Wielkopolskim. Powodem wniosku o wyłączenie wszystkich sędziów Sądu Okręgowego była okoliczność, że sąd ten prowadził postępowanie upadłościowe dotyczące podmiotu, który był z nim związany umową o wykonanie remontu tegoż sądu. W tej sytuacji skarżąca, jako wierzyciel upadłego w toczącym się postępowaniu, powzięła wątpliwość co do bezstronności sędziów.

W uzasadnieniu skargi podniesiono, że wskutek utartej, lecz niewłaściwej wykładni art. 49 k.p.c. doszło do ograniczenia możliwości wyłączenia sędziego tylko do przesłanki wystąpienia stosunku osobistego między sędzią a stroną.

W uzasadnieniu postanowienia oddalającego wniosek skarżącej, Sąd Apelacyjny podkreślił, że „ (...) nie istnieją podstawy do zmiany dotychczasowej linii orzeczniczej w zakresie wniosków opartych na art. 49 k.p.c. Skoro ustawodawca konsekwentnie stoi na stanowisku, że podstawą do wyłączenia sędziego na wniosek jest wyłącznie stosunek osobisty między nim a stroną (bądź jej przedstawicielem), to nieuzasadniona jest interpretacja, że każdego rodzaju powiązanie osób winno skutkować wyłączeniem sędziego”. Zdanie skarżącej doszło w ten sposób do naruszenia praw osobistych skarżącej spółki w postaci jej prawa do rozpatrzenia sprawy przez bezstronny sąd.

II

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

1. Wyrokiem z 24 czerwca 2008 r. w sprawie o sygn. P 8/07 Trybunał orzekł, że „Art. 49 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) w zakresie, w jakim ogranicza przesłankę wyłączenia sędziego jedynie do stosunku osobistego między nim a jedną ze stron lub jej przedstawicielem ustawowym, pomijając inne okoliczności, które mogłyby wywołać wątpliwości co do bezstronności sędziego, jest niezgodny z art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej”. Sentencja wyroku ukazała się w Dzienniku Ustaw z 7 lipca 2008 r., Nr 119, poz. 772.

2. W niniejszej skardze konstytucyjnej wniesiono o stwierdzenie niezgodności art. 49 k.p.c. w zakresie, w jakim zastosowanie przepisu o wyłączeniu sędziego jest ograniczone jedynie do przesłanki stosunku osobistego sędziego do strony z pominięciem innych okoliczności, z art. 45 ust. 1 Konstytucji. Z zestawienia petitum skargi i sentencji wyroku w sprawie o sygn. P 8/07 jednoznacznie wynika, że Trybunał Konstytucyjny dokonał już oceny konstytucyjności zakwestionowanego przez skarżącą przepisu w identycznym zakresie. W tej sytuacji należy stwierdzić, że ziściła się przesłanka ne bis in idem, która uzasadnia umorzenie postępowania w sprawie na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.). Zgodnie z orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego dokonana już kontrola konstytucyjności normy (przepisu) w identycznym zakresie jak przedmiot zaskarżenia w nowej sprawie czyni postępowanie zbędnym. „Ponowne badanie zgodności (...) przepisu z tymi samymi wzorcami konstytucyjnymi jest zbędne. Kontrola konstytucyjna w zakresie, w jakim domaga się jej przeprowadzenia skarżąca, została już bowiem dokonana, a jej wynik znalazł wyraz w wyroku Trybunału Konstytucyjnego, który - zgodnie z treścią art. 190 ust. 1 Konstytucji - ma moc powszechnie obowiązującą i jest ostateczny. Formuła ta, jeśli zastosować ją do przypadków potwierdzenia przez Trybunał konstytucyjności badanego przepisu, musi oznaczać niedopuszczalność ponownego badania tego samego przepisu z punktu widzenia tych samych wzorców kontroli konstytucyjnej” (postanowienie TK z 21 marca 2006 r., sygn. SK 6/06, OTK ZU nr 3/A/2006, poz. 36). Pogląd ten zachowuje aktualność również w postępowaniu zainicjowanym pytaniem prawnym.

W związku z powyższym Trybunał Konstytucyjny postanowił jak w sentencji.

2