POSTANOWIENIE

z dnia 19 listopada 1996 r.

Sygn. akt P. 3/96

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Ferdynand Rymarz - przewodniczący

Lech Garlicki

Stefan J. Jaworski

Wojciech Łączkowski

Wojciech Sokolewicz - sprawozdawca

po rozpoznaniu 19 listopada 1996 r. na posiedzeniu niejawnym sprawy z wniosku Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych o udzielenie odpowiedzi na następujące pytanie prawne:

- czy art. 25 ust. 2 pkt 1 i 2 w związku z art. 12 ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (Dz.U. Nr 17, poz. 75 ze zmianami) jest zgodny z art. 67 ust. 2 i art. 76 przepisów konstytucyjnych utrzymanych w mocy na podstawie art. 77 Ustawy Konstytucyjnej z dnia 17 października 1992 r. o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej oraz o samorządzie terytorialnym (Dz.U. Nr 84, poz. 426; zm.: z 1995 r. Nr 38, poz. 184, Nr 150, poz. 729)

postanawia:

umorzyć postępowania w sprawie na podstawie art. 4 ust. 2 w związku z art. 11 ust. 1 i art. 12 ustawy z dnia 29 kwietnia 1985 r. o Trybunale Konstytucyjnym (tekst jednolity z 1991 r. Dz.U. Nr 109, poz.470; zm.: z 1993 r. Nr 47, poz. 213; z 1994 r. Nr 122, poz. 593; z 1995 r. Nr 13, poz. 59; z 1996 r. Nr 77, poz. 367).

Uzasadnienie:

1. Kierownik Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych zwrócił się z wnioskiem o udzielenie odpowiedzi na pytanie prawne, czy art. 25 ust. 2 pkt 1 i 2 w związku z art. 12 ust. 1 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (Dz.U. Nr 17, poz. 75 ze zmianami) jest zgodny z art. 67 ust. 2 i art. 76 przepisów konstytucyjnych utrzymanych w mocy na podstawie art. 77 Ustawy Konstytucyjnej z dnia 17 października 1992 r. o wzajemnych stosunkach między władzą ustawodawczą i wykonawczą Rzeczypospolitej Polskiej oraz o samorządzie terytorialnym (Dz.U. Nr 84, poz. 426, zm.: z 1995 r. Nr 38, poz. 184, Nr 150, poz. 729; z 1996 r. Nr 106, poz. 488).

Pytanie prawne powstało na tle dwóch rozpatrywanych w postępowaniu administracyjnym spraw (BP/s/053/1277-2377-43/95, BP/s/077-14364-2811-19/950) i dotyczyło statusu prawnego inwalidów wojennych oraz kombatantów, którzy nabyli uprawnienia przysługujące inwalidom wojennym. Według Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych istnieją dwie podstawy prawne do nabycia inwalidztwa wojennego: pierwszą jest ustawa z dnia 29 maja 1974 r. o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin (Dz.U. z 1983 r. Nr 13, poz. 68; zm.: z 1990 r. Nr 34, poz. 198 i Nr 36, poz. 20; z 1991 r. Nr 104, poz. 450; z 1992 r. Nr 21, poz. 84; z 1993 r. Nr 129, poz. 602; z 1994 r. Nr 10, poz. 37; z 1995 r. Nr 4, poz. 17 i Nr 138, poz. 681), natomiast drugą stanowi ustawa z 24 stycznia 1991 r. o kombatantach oraz niektórych osobach będących ofiarami represji wojennych i okresu powojennego (Dz.U. Nr 17, poz. 75 ze zmianami). Zdaniem Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych wątpliwości budzi fakt, iż ustawodawca inaczej określił sposób utraty uprawnień, o których mowa w ustawie o zaopatrzeniu inwalidów wojennych oraz ich rodzin w stosunku do osób nabywających te uprawnienia bezpośrednio w oparciu o tę ustawę, a inaczej w stosunku do osób nabywających te uprawnienia pośrednio, poprzez odesłanie zawarte w art. 12 ust. 2 ustawy o kombatantach. W przypadku nabycia tych uprawnień na podstawie art. 12 ust. 2 ustawy o kombatantach uprawnienia te stają się częścią uprawnień kombatanckich i utrata uprawnień kombatanckich powoduje automatycznie ich utratę. Sytuacje takie określa art. 25 ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy o kombatantach. Odmiennie natomiast jest uregulowana sytuacja osób, które status inwalidy wojennego i związane z tym uprawnienia nabyły bezpośrednio na podstawie ustawy o zaopatrzeniu inwalidów wojennych i wojskowych oraz ich rodzin. Dla uprawnień tych osób nie ma znaczenia, czy zostały one pozbawione statusu kombatanta lub czy w ogóle go nie nabyły. Sytuacja powyższa narusza, zdaniem Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów, art. 67 ust. 2 i art. 76 przepisów konstytucyjnych utrzymanych w mocy. Naruszenie to w szczególności polega na tym, iż przyczyny w oparciu, o które pozbawia się statusu kombatanta osoby wymienione w art. 25 ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy z 24 stycznia 1991 r. mają charakter polityczny, tym samym z przyczyn politycznych dochodzi do zróżnicowania uprawnień obywateli, co w efekcie prowadzi do dyskryminacji pewnej ich grupy.

2. Prokurator Generalny w piśmie z 3 lipca 1996 r. nie podzielił powyższego stanowiska. Wskazał przede wszystkim, iż w dwóch sprawach, które były podstawą skierowania pytania prawnego do Trybunału Konstytucyjnego zakończono postępowanie, co więcej w sprawach tych wydane zostały już przez NSA wyroki oddalające skargi na ostateczne decyzje. Zdaniem Prokuratora Generalnego konieczne jest w tej sytuacji umorzenie postępowania w oparciu o art. 4 ust. 2 w związku z art. 12 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. Ustosunkował się też do merytorycznych zarzutów postawionych w pytaniu prawnym. Jego zdaniem w obu przypadkach mamy do czynienia z nabyciem uprawnień w oparciu o różne podstawy prawne. Utrata uprawnień z art. 12 ust. 2 ustawy wiąże się przede wszystkim z utratą statusu kombatanta. Do oceny konstytucyjności powyższego przepisu trzeba więc odpowiedzieć na pytanie, czy kombatantem powinna być osoba, która wprawdzie położyła zasługi w walce o wyzwolenie kraju, ale późniejszym swym zachowaniem zasługi te podważyła. Zdaniem Prokuratora Generalnego pytanie to wykracza poza ramy złożonego pytania prawnego.

3. W myśl art. 11 ust. 1 ustawy z 29 kwietnia 1985 r. skierowane pytania prawnego do Trybunału Konstytucyjnego jest dopuszczalne jedynie w sytuacji, gdy wątpliwość dotycząca konstytucyjności aktu normatywnego pozostaje w związku z konkretnym toczącym się postępowaniem. Nie jest natomiast dopuszczalne inicjowanie za pomocą pytań prawnych kontroli generalno-abstrakcyjnej przed Trybunałem. Powyższy wymóg musi być spełniony w trakcie całego postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym. Niespełnienie warunku z art. 11 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym na jakimkolwiek etapie postępowania powoduje, iż nie może wydać on merytorycznego rozstrzygnięcia w sprawie zaskarżonych przepisów. Sytuacja taka ma miejsce w rozpatrywanej sprawie.

4. 25 lipca 1996 r. do Trybunału Konstytucyjnego wpłynęło pismo Kierownika Urzędu do Spraw Kombatantów, w którym wycofuje on złożone pytanie prawne. Niemożność wydania merytorycznego rozstrzygnięcia jest zatem uzasadniona wycofaniem pytania prawnego. Odnośnie podstawy prawnej i formy zakończenia postępowania w niniejszej sprawie, należy przypomnieć wcześniejsze stwierdzenie Trybunału Konstytucyjnego, w myśl którego z art. 4 ust. 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym w drodze analogii legis można wyinterpretować dopuszczalność umorzenia postępowania także w przypadkach, w których zdarzenie następcze powoduje zbędność wydania orzeczenia lub niedopuszczalność dalszego postępowania (orzeczenie z 8 listopada 1994 r., sygn. P. 1/94, OTK w 1995 r., cz. II, s. 70).

W niniejszej sprawie oparcie się na art. 4 ust. 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym jest uzasadnione dodatkowo wypływającym z art. 12 tejże ustawy nakazem rozpatrywania pytań prawnych na zasadach i w trybie przewidzianym dla wniosków o stwierdzenie konstytucyjności aktów normatywnych.

Z powyższych względów Trybunał Konstytucyjny postanowił jak na wstępie.