Wyrok z dnia 4 grudnia 2002 r.
III RN 198/01

Niedoręczenie stronie umowy cywilnoprawnej decyzji w sprawie opłaty
skarbowej powoduje, że nie rozpoczyna biegu roczny termin żądania stwier-
dzenia nieważności decyzji ostatecznej (art. 249 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia
1997 r. Ordynacja podatkowa, Dz.U. Nr 137, poz. 926 ze zm.).

Przewodniczący SSN Andrzej Wasilewski, Sędziowie SN: Katarzyna Gonera,
Andrzej Kijowski (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 4 grudnia 2002 r. sprawy
ze skargi Tadeusza K. na decyzję Ministra Finansów z dnia 18 października 1999
roku [...] w przedmiocie odmowy wszczęcia postępowania w sprawie nieważności
decyzji, na skutek rewizji nadzwyczajnej Prezesa Naczelnego Sądu Administracyj-
nego od wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 16 stycz-
nia 2001 r., [...]

u c h y l i ł zaskarżony wyrok i sprawę przekazał Naczelnemu Sądowi Admi-
nistracyjnemu w Warszawie do ponownego rozpoznania.

U z a s a d n i e n i e

Urząd Skarbowy-W.S.M. w W. w dniu 21 czerwca 1996 r. określił opłatę skar-
bową wraz z odsetkami od umowy sprzedaży urządzeń, maszyn i wyposażenia w
wysokości 465,20 zł zawartej dnia 15 listopada 1995 r. między Tadeuszem K. a
wspólnikami Spółki cywilnej ,,M.-D." w W. Opłatę tę uiszczono w tym samym dniu.
Pismem z dnia 20 stycznia 1999 r. zatytułowanym ,,Odwołanie (stwierdzenie nieważ-
ności)" Tadeusz K. wniósł o uchylenie bądź stwierdzenie nieważności decyzji z dnia
21 czerwca 1996 r., podkreślając w uzasadnieniu, że Urząd Skarbowy błędnie przy-
jął, iż w przedmiotowej sprawie doszło między Andrzejem M. i Krzysztofem D.,
wspólnikami Spółki cywilnej i Tadeuszem K., prowadzącym działalność gospodarczą
pod nazwą ,,S."- Zakład Produkcyjno-Usługowy w W., do zawarcia umowy sprzedaży.
Dodatkowo podniósł, że w jego dowodach księgowych w dalszym ciągu figuruje
przedmiot rzekomej sprzedaży (urządzenia, maszyny i wyposażenie), a potwierdze-
nie zapłaty wraz z załącznikami, które zostało skierowane do Urzędu Skarbowego,
miało - zgodnie z umową wspólnego przedsięwzięcia - stanowić dokument do wew-
nętrznego użytku.
Izba Skarbowa w W. decyzją z dnia 19 kwietnia 1999 r. odmówiła Tadeuszowi
K. wszczęcia postępowania w sprawie stwierdzenia nieważności decyzji, podając w
uzasadnieniu, że decyzja Urzędu Skarbowego uprawomocniła się w dniu 6 lipca
1996 r., a wniosek podatnika o stwierdzenie jej nieważności został wniesiony po
upływie rocznego terminu z art. 249 §1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. Ordynacja
podatkowa (Dz.U. Nr 137, poz. 926 ze zm.). W odwołaniu Tadeusz K. zarzucił, że o
wydaniu decyzji z dnia 21 czerwca 1996 r. nie został powiadomiony i o wymierzeniu
opłaty dowiedział się dopiero w dniu 18 stycznia 1999 r. Minister Finansów decyzją z
dnia 18 października 1999 r. utrzymał w mocy zaskarżoną decyzję.
Naczelny Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 16 stycznia
2001 r. [...] oddalił skargę Tadeusza K. W motywach tego orzeczenia Sąd podzielił
stanowisko organów podatkowych w kwestii zastosowania art. 249 § 1 i 2 Ordynacji
podatkowej, stając na stanowisku, iż skoro wniosek o stwierdzenie nieważności
ostatecznej decyzji Urzędu Skarbowego skarżący złożył w dniu 25 stycznia 1999 r.,
czyli po upływie rocznego terminu, to oddalenie skargi jest uzasadnione.
Prezes Naczelnego Sądu Administracyjnego zaskarżył powyższy wyrok rewi-
zją nadzwyczajną, zarzucając rażące naruszenie art. 249 §1 Ordynacji podatkowej
oraz art. 27 ust. 1 ustawy z dnia 11 maja 1995 r. o Naczelnym Sądzie Administracyj-
nym (Dz.U. Nr 74, poz. 368 ze zm.) i z powołaniem się na art. 57 ust. 2 ustawy o
NSA wniósł o uchylenie kwestionowanego orzeczenia i przekazanie sprawy Naczel-
nemu Sądowi Administracyjnemu w Warszawie do ponownego rozpoznania. W uza-
sadnieniu rewizji nadzwyczajnej wskazano, że konieczną przesłanką zastosowania
dyspozycji art. 249 § 1 lub § 2 Ordynacji podatkowej jest upływ rocznego terminu od
dnia doręczenia decyzji ostatecznej. Tymczasem w administracyjnych oraz sądo-
wych aktach przedmiotowej sprawy nie ma jakiegokolwiek dowodu doręczenia skar-
żącemu decyzji wymierzającej opłatę skarbową od umowy sprzedaży. Nie istnieją
zatem podstawy do twierdzenia, że decyzja ta wobec Tadeusza K. uzyskała przymiot
ostateczności.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Rewizja nadzwyczajna jest zasadna. Przepis art. 249 § 1 Ordynacji podatko-
wej stanowi, że organ podatkowy odmawia wszczęcia postępowania w sprawie
stwierdzenia nieważności decyzji ostatecznej, jeżeli żądanie zostało wniesione po
upływie roku od jej doręczenia. Jeżeli jednak decyzja nie została doręczona, to
swego biegu nie rozpoczął nie tylko roczny termin do żądania stwierdzenia nieważ-
ności decyzji ostatecznej, ale nawet dwutygodniowy termin określony w art. 223 § 2
Ordynacji podatkowej na wniesienie odwołania od decyzji wydanej w pierwszej in-
stancji. Skład rozpoznający niniejszą sprawę podziela przy tym poglądy wyrażone w
wyrokach Sądu Najwyższego z dnia 11 marca 1999 r. ( III RN 153/98, OSNAPiUS
2000 r. nr 1, poz. 3), jak też z dnia 25 marca 1999 r. (III RN 154/98, OSNAPiUS 2000
r. nr 3, poz. 33), że każda ze stron umowy cywilnoprawnej (tu konkretnie : umowy
pożyczki i sprzedaży) podlegającej opłacie skarbowej (obecnie opodatkowanej po-
datkiem od czynności cywilnoprawnych) jest stroną postępowania w sprawie tej
opłaty (podatku). Organ administracji publicznej rozstrzygający sprawę opodatkowa-
nia takiej umowy powinien więc decyzję skierować do wszystkich stron, a nie tylko do
jednej z nich. Skoro więc brak dowodu doręczenia skarżącemu decyzji określającej
opłatę skarbową, to w stosunku do niego przepis art. 249 § 1 Ordynacji podatkowej
nie znajduje zastosowania.
Z powyższych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 236 ust. 2 Konsty-
tucji RP z dnia 2 kwietnia 1997 r.(Dz.U. Nr 78 poz. 483) oraz art. 39313 § 1 KPC w
związku z art. 10 ustawy z dnia 1 marca 1996 r. o zmianie Kodeksu postępowania
cywilnego, rozporządzeń Prezydenta Rzeczypospolitej - Prawo upadłościowe i
Prawo o postępowaniu układowym, Kodeksu postępowania administracyjnego,
ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych oraz niektórych innych ustaw
(Dz.U. Nr 43, poz. 189 ze zm.) orzekł jak w sentencji.
========================================