Wyrok z dnia 7 grudnia 2005 r.
III KRS 6/05

Przepis art. 8 ustawy z dnia 17 grudnia 1997 r. o zmianie ustawy - Prawo
o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 1998 r.,
Nr 98, poz. 607 ze zm.) dotyczy wszystkich sędziów w stanie spoczynku, którzy
złożyli fałszywe oświadczenie dotyczące pracy, służby lub współpracy z orga-
nami, o których mowa w art. 2 ustawy z dnia 11 kwietnia 1997 r. o ujawnieniu
pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z nimi w
latach 1944-1990 osób pełniących funkcje publiczne (jednolity tekst: Dz.U. z
1999 r. Nr 42, poz. 428 ze zm.), niezależnie od tego, czy oświadczenia takie zło-
żyli przed przejściem w stan spoczynku, po przejściu w stan spoczynku, czy
też po zakończeniu służby i uzyskaniu prawa do emerytury lub renty.

Przewodniczący SSN Jerzy Kwaśniewski, Sędziowie SN: Katarzyna Gonera,
Andrzej Wasilewski (sprawozdawca).

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na rozprawie w dniu 7 grudnia 2005 r. sprawy
z odwołania Alicji R. od uchwały Krajowej Rady Sądownictwa [...] z dnia 20 lipca
2005 r., w przedmiocie stwierdzenia w stosunku do zainteresowanej okoliczności
powodujących utratę uprawnień do stanu spoczynku i uposażenia w stanie spo-
czynku

o d d a l i ł odwołanie.

U z a s a d n i e n i e


Krajowa Rada Sądownictwa, w wyniku postępowania wszczętego na wniosek
Ministra Sprawiedliwości (uchwała [...] Krajowej Rady Sądownictwa), na podstawie
art. 8 ust. 1 i ust. 3 ustawy z dnia 17 grudnia 1997 r. o zmianie ustawy - Prawo o
ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 1998 r. Nr 98,
poz. 607 ze zm.), podjęła uchwałę [...] z dnia 20 lipca 2005 r., w której stwierdziła, że
,,pani Alicja R. sędzia Sądu Rejonowego w S. w stanie spoczynku traci prawo do
stanu spoczynku i prawo do uposażenia w stanie spoczynku." W uzasadnieniu po-
wyższej uchwały [...] wskazała ona w szczególności na to, że ,,sędzia Sądu Rejono-
wego w S. w stanie spoczynku Pani Alicja R. utraciła prawo do stanu spoczynku i
uposażenia w stanie spoczynku w związku ze stwierdzeniem przez Sąd Apelacyjny
w Warszawie, prawomocnym wyrokiem z dnia 7 kwietnia 2004 r. [...], złożenia przez
nią fałszywego oświadczenia dotyczącego pracy, służby lub współpracy z organami
wskazanymi w art. 2 ustawy z dnia 11 kwietnia 1997 r. o ujawnieniu pracy lub służby
w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z nimi w latach 1944-1990
osób pełniących funkcje publiczne (Dz.U. z 1997 r. Nr 70, poz. 443 ze zm.)", przy
czym obwieszczenie Prezesa Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 15 kwietnia
2005 r. informujące o powyższym wyroku zostało opublikowane w Monitorze Polskim
z 2005 r. Nr 25, poz. 360.
Alicja R. - sędzia Sądu Rejonowego w S. w stanie spoczynku wniosła - w try-
bie określonym w art. 13 ust. 2 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o Krajowej Radzie Są-
downictwa (Dz.U. z 2001 r. Nr 100, poz. 1082 ze zm.) - odwołanie od powyższej
uchwały [...] z dnia 20 lipca 2005 r., w którym zarzuciła: ,,1. wydanie rozstrzygnięcia w
wyniku postępowania wszczętego i prowadzonego bez podstawy prawnej, przez nie-
uprawniony do tego organ. Wskazując na powyższe wnoszę o: 1. Uchylenie zaskar-
żonej uchwały w całości i przekazanie sprawy Krajowej Radzie Sądownictwa do
ponownego rozpoznania." Natomiast w uzasadnieniu swego odwołania skarżąca
powtórzyła zarzuty, jakie uprzednio podniosła już w odpowiedzi na zawarte w
uchwale Krajowej Rady Sądownictwa [...] z dnia 19 maja 2005 r. wezwanie do złoże-
nia wyjaśnień na piśmie i wniosków dowodowych, w związku ze wszczęciem postę-
powania w przedmiotowej sprawie, ponieważ - w jej opinii - w uzasadnieniu zaskar-
żonej obecnie uchwały [...] z dnia 20 lipca 2005 r. brak jest wyczerpującego ustosun-
kowania się do tych zarzutów. W tej sytuacji skarżąca zarzuciła, że:
Po pierwsze, zważywszy na przepisy art. 8 ust. 1 i ust. 3 oraz art. 7 ust. 1 pkt
1 - pkt 5 i art. 7 ust. 4 ustawy z dnia 17 grudnia 1997 r. o zmianie ustawy - Prawo o
ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw, należy mieć na uwadze
to, iż ,,w przepisie art. 7 ust. 1 pkt 6 ustawy nie zostało wyraźnie wskazane, że ma on
zastosowanie względem sędziów w stanie spoczynku. Należy zauważyć, że ustawo-
dawca, określając skutki uprawomocnienia się wyroku Sądu Lustracyjnego w przed-
miocie prawdziwości oświadczenia lustracyjnego złożonego przez sędziego w stanie
spoczynku, nie ustalił jednocześnie trybu, w jakim miałoby nastąpić pozbawienie sę-
dziego, którego dotyczy taki wyrok, prawa do stanu spoczynku i uposażenia w stanie
spoczynku. Niniejsze postępowanie w sprawie pozbawienia skarżącej prawa do
stanu spoczynku i uposażenia w stanie spoczynku było zatem prowadzone i roz-
strzygnięte bez podstawy prawnej."
Po drugie, ,,postępowanie Krajowej Rady Sądownictwa w przedmiotowej
sprawie było wszczęte i prowadzone w oparciu o przepis § 31 rozporządzenia Prezy-
denta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 22 grudnia 2001 r. w sprawie szczegółowego
trybu działania Krajowej Rady Sądownictwa oraz postępowania przed Radą (Dz.U. z
2001 r. Nr 152, poz. 1725). W tytule Rozdziału V rozporządzenia wskazano, że prze-
pisy w tym Rozdziale ujęte (włączając w to przepis § 31) dotyczą okoliczności wy-
mienionych w art. 7 ust. 1 pkt 1-5 ustawy z dnia 17 grudnia 1997 r. o zmianie ustawy
- prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 1998
r. Nr 98, poz. 607 ze zm.). Natomiast okoliczności dotyczące sędziów, którzy złożyli
fałszywe oświadczenie dotyczące pracy, służby lub współpracy z organami wymie-
nionymi w art. 2 ustawy z dnia 11 kwietnia 1997 r. o ujawnieniu pracy lub służby w
organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z nimi w latach 1944 - 1990 osób
pełniących funkcje publiczne (Dz.U. Nr 70, poz. 443), wskazane zostały przepisem
art. 7 ust. 1 pkt 6 ustawy. Mając na względzie powyższe, a także analizę i konkluzje
zawarte w pkt 1 wskazuję, że Krajowa Rada Sądownictwa nie miała umocowania do
wszczęcia i prowadzenia postępowania w przedmiocie utraty przez skarżącą prawa
do stanu spoczynku i uposażenia w stanie spoczynku."
Po trzecie, ,,analiza przepisów art. 8 ust. 4 oraz art. 7 ust. 7 ustawy z dnia 17
grudnia 1997 r. o zmianie ustawy - prawo o ustroju sądów powszechnych oraz nie-
których innych ustaw prowadzi do wniosku, że ustawodawca przewidział możliwość
prowadzenia tzw. postępowania lustracyjnego względem sędziów w stanie spoczyn-
ku, którzy oświadczeń lustracyjnych nie złożyli w ogóle, bądź złożyli je po zakończe-
niu okresu służby. Przepisy te nie stanowią jednak podstawy do wszczęcia przeciwko
sędziemu w stanie spoczynku, który złożył nieprawdziwe oświadczenie lustracyjne w
okresie służby, postępowania w przedmiocie utraty prawa do stanu spoczynku i upo-
sażenia w stanie spoczynku."
Po czwarte, ,,brak oparcia w obowiązujących przepisach prawa zarzucam za-
skarżonemu orzeczeniu nadto w części, w jakiej pozbawia ono skarżącą prawa do
uposażenia sędziego w stanie spoczynku. Dyspozycja przepisu art. 9 ust. 1 w.w.
ustawy wskazuje, że przepis ten - a w konsekwencji i przepis art. 9 ust. 3 ustawy -
zastosowanie ma do okoliczności przewidzianych w art. 7 ust. 4 oraz w art. 8 ust. 3 i
4. (...) przepisy art. 7 ust. 4 oraz art. 8 ust. 3 i 4 nie dotyczą sytuacji złożenia, w okre-
sie służby, przez sędziego w stanie spoczynku fałszywego oświadczenia dotyczące-
go pracy, służby lub współpracy z organami wymienionymi w art. 2 ustawy z dnia 11
kwietnia 1997 r. o ujawnieniu pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa
lub współpracy z nimi w latach 1944-1990 osób pełniących funkcje publiczne (Dz.U.
Nr 70, poz. 443). Stwierdzam zatem, że przepisy art. 9 ust. 1 i 3 ustawy z dnia 17
grudnia 1997 r. o zmianie ustawy - prawo o ustroju sądów powszechnych oraz nie-
których innych ustaw (...) nie mogą stanowić podstawy ograniczenia kwoty wypłaty, a
następnie pozbawienia uposażenia w stanie spoczynku w przedmiotowej sprawie."
Po piąte, zważywszy na dyspozycję art. 30 oraz dyspozycję art. 7 ust. 1 usta-
wy z dnia 11 kwietnia 1997 r. o ujawnieniu pracy lub służby w organach bezpieczeń-
stwa państwa lub współpracy z nimi w latach 1944-1990 osób pełniących funkcje
publiczne również w tej ustawie ,,nie określono podstaw do pozbawienia mnie prawa
do stanu spoczynku i uposażenia w stanie spoczynku."
Ponadto, skarżąca zarzuciła również, że z kolei ,,do odpowiedzialności dyscy-
plinarnej sędziów w stanie spoczynku stosuje się odpowiednio, w oparciu o przepis
art. 104 § 3 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. - Prawo o ustroju sądów powszechnych
(Dz.U. z 2001 r. Nr 98, poz. 1070), przepisy o odpowiedzialności dyscyplinarnej sę-
dziów. Wśród kar orzekanych przez sąd dyscyplinarny wymieniono (art. 104 § 3 pkt
4) pozbawienie prawa do stanu spoczynku wraz z prawem do uposażenia. Ograni-
czony jest jednakże czas, w jakim można wszcząć postępowanie dyscyplinarne.
Przepis art. 108 § 1 stanowi, że postępowania dyscyplinarnego nie można wszcząć
po upływie trzech lat od chwili czynu. Czyny, których dotyczy wydany względem mo-
jej osoby wyrok Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 7 kwietnia 2004 r. [...], miały
miejsce w okresie przed 1990 r., tj. ponad 15 lat temu. Uznać należy zatem, że nie
ma możności przeprowadzenia w odniesieniu do osoby skarżącej także postępowa-
nia dyscyplinarnego."

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Przepis art. 8 ust. 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1997 r. o zmianie ustawy -
Prawo o ustroju sądów powszechnych oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. z 1998 r.
Nr 98, poz. 607 ze zm. - powoływanej nadal jako: ustawa o zmianie ustawy - Prawo o
ustroju sądów powszechnych) stanowi, że sędziowie w stanie spoczynku i prokura-
torzy w stanie spoczynku, którzy złożyli fałszywe oświadczenia dotyczące pracy,
służby lub współpracy z organami, o których mowa jest w art. 2 ustawy o ujawnieniu
pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z nimi w latach
1944-1990 osób pełniących funkcje publiczne, tracą prawo do stanu spoczynku i
uposażenia w stanie spoczynku. Z przepisu tego wynika w sposób jednoznaczny i
nie budzący żadnych wątpliwości, że dotyczy on wszystkich ,,sędziów w stanie spo-
czynku", którzy ,,złożyli fałszywe oświadczenia dotyczące pracy, służby lub współpr-
acy z organami, o których mowa jest w art. 2 ustawy o ujawnieniu pracy lub służby w
organach bezpieczeństwa państwa lub współpracy z nimi w latach 1944-1990 osób
pełniących funkcje publiczne" (lege non distinguente nec nostrum est distinguere), a
więc niezależnie od tego, czy oświadczenia takie składali oni przed (a) przejściem w
stan spoczynku, czy (b) po przejściu w stan spoczynku, czy też (c) po zakończeniu
służby i uzyskaniu prawa do emerytury lub renty (art. 7 ust. 6 tej ustawy), w nawiąza-
niu do którego uzyskali oni następnie stan spoczynku na podstawie art. 6 ustawy z
dnia 28 sierpnia 1997 r. o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych
oraz niektórych innych ustaw (Dz.U. Nr 124, poz. 782 ze zm.). Równocześnie, zgod-
nie z dyspozycją art. 8 ust. 3 ustawy o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów po-
wszechnych, ,,okoliczności, o których mowa w ust. 1, stwierdza się w trybie określo-
nym w art. 7 ust. 4 i 5. Utrata uprawnień następuje z dniem wydania decyzji." A z
kolei, stosownie do dyspozycji art. 7 ust. 4 ustawy o zmianie ustawy - Prawo o
ustroju sądów powszechnych, okoliczności te ,,stwierdza Krajowa Rada Sądownictwa
w drodze decyzji (w danym wypadku podejmowanej w formie uchwały - dop.). Wnio-
sek o wydanie decyzji może złożyć Minister Sprawiedliwości."
W świetle powyższych regulacji ustawowych jest bezsporne, że wszystkie
podniesione w odwołaniu skarżącej wniesionym w niniejszej sprawie zarzuty, a w
szczególności (1) zarzut, że ,,utrata prawa do stanu spoczynku i uposażenia w stanie
spoczynku", o której mowa w art. 8 ust. 1 ustawa o zmianie ustawy - Prawo o ustroju
sądów powszechnych, nie dotyczy sędziów w stanie spoczynku; (2) zarzut, że usta-
wodawca nie ustalił trybu, w jakim miałoby nastąpić pozbawienie prawa do stanu
spoczynku i uposażenia w stanie spoczynku sędziego, którego dotyczy wyrok Sądu
Apelacyjnego w Warszawie stwierdzający fakt złożenia przezeń fałszywego oświad-
czenia dotyczącego pracy, służby lub współpracy z organami, o których mowa jest w
art. 2 ustawy o ujawnieniu pracy lub służby w organach bezpieczeństwa państwa lub
współpracy z nimi w latach 1944-1990 osób pełniących funkcje publiczne, a w szcze-
gólności że nie regulują tej kwestii przepisy art. 8 ust. 3 w związku z art. 7 ust. 4
ustawy o zmianie ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych; oraz związany z
nim (3) zarzut, że ,,Krajowa Rada Sądownictwa nie miała w niniejszej sprawie umo-
cowania do wszczęcia i prowadzenia postępowania w przedmiocie utraty przez skar-
żącą prawa do stanu spoczynku i uposażenia w stanie spoczynku" - okazały się
oczywiście bezzasadne. Natomiast, bezprzedmiotowy dla rozstrzygnięcia w przed-
miotowej sprawie okazał się podniesiony w odwołaniu skarżącej zarzut dotyczący
niedopuszczalności pozbawienia jej prawa do stanu spoczynku i uposażenia w stanie
spoczynku w trybie postępowania dyscyplinarnego. Biorąc powyższe pod uwagę,
Sąd Najwyższy na podstawie art. 39814 k.p.c. w związku z art. 13 ust. 6 ustawy z
dnia 27 lipca 2001 r. o Krajowej Radzie Sądownictwa (Dz.U. Nr 100, poz. 1082 ze
zm.) orzekł jak w sentencji.
========================================