Wyrok z dnia 6 czerwca 2000 r.
I PKN 688/99

Przepis art. 6 ust. 7 ustawy z dnia 29 grudnia 1993 r. o ochronie roszczeń
pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (Dz.U. z 1994 r. Nr 1, poz.
1 ze zm.) oznacza, że zaspokojeniu ze środków Funduszu Gwarantowanych
Świadczeń Pracowniczych podlegają także świadczenia powstałe w dniu nie-
wypłacalności pracodawcy lub ustania stosunku pracy, ale pod warunkiem, że
spełnione są wymagania art. 6 ust. 3-6 tej ustawy.

Przewodniczący SSN Barbara Wagner, Sędziowie SN: Józef Iwulski (spra-
wozdawca), Walerian Sanetra.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 6 czerwca 2000 r. sprawy z powódz-
twa Jerzego F. przeciwko Funduszowi Gwarantowanych Świadczeń Pracowniczych
w K. o wypłatę świadczeń, na skutek kasacji powoda od wyroku Sądu Okręgowego -
Sądu Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach z dnia 26 sierpnia 1999 r. [...]

o d d a l i ł kasację i nie obciążył powoda kosztami postępowania kasacyjne-
go.

U z a s a d n i e n i e


Powód Jerzy F. domagał się zasądzenia od Funduszu Gwarantowanych
Świadczeń Pracowniczych w K. kwoty 9 860,52 zł tytułem należności pracowniczych,
których nie uzyskał od niewypłacalnego pracodawcy.

Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Katowicach wyrokiem z dnia 12 maja 1999 r. [...]
zasądził na rzecz powoda kwotę 4 930,26 zł i oddalił powództwo w pozostałej części.
Sąd Rejonowy ustalił, że powód był pracownikiem Przedsiębiorstwa Produkcyjno-
Usługowego i Handlowego "P." spółki z o.o. w M. w okresie od 1 września 1994 r. do
31 sierpnia 1997 r. Stosunek pracy rozwiązał się na podstawie art. 55 § 11 KP ze
względu na opóźnianie się pracodawcy z wypłatami wynagrodzenia. Niewypłacal-
ność pracodawcy wystąpiła w sierpniu 1998 r. i polegała na faktycznym zaprzestaniu
działalności. W dniu 19 listopada 1998 r. Sąd Gospodarczy ogłosił upadłość praco-
dawcy. Sąd Rejonowy uznał, że stosunek pracy powoda ustał w dniu nie mieszczą-
cym się w okresie dziewięciu miesięcy poprzedzających niewypłacalność pracodaw-
cy, a więc niezgodnie z art. 6 ust. 6 ustawy z dnia 29 grudnia 1993 r. o ochronie
roszczeń pracowniczych w razie niewypłacalności pracodawcy (Dz.U. z 1994 r. Nr 1,
poz. 1 ze zm.). Zdaniem Sądu pierwszej instancji, strona pozwana, odmawiając wy-
płaty świadczeń, pominęła jednak art. 6 ust. 7 tej ustawy. Zgodnie z tym przepisem
zdaniem Sądu, odprawa pieniężna podlega zaspokojeniu także w przypadku, gdy
uprawnienie do niej powstanie w dniu ustania stosunku pracy. Ponieważ powód na-
był prawo do odprawy w dniu rozwiązania stosunku pracy, to Sąd Rejonowy uznał
roszczenie w tym zakresie za zasadne na podstawie art. 6 ust. 7 ustawy o ochronie
roszczeń pracowniczych. Sąd Rejonowy oddalił natomiast powództwo w zakresie
żądania dotyczącego odszkodowania z art. 55 § 11 KP, gdyż takie świadczenie nie
podlega zaspokojeniu w trybie ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych.

Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach wyro-
kiem z dnia 26 sierpnia 1999 r. [...] oddalił apelację powoda oraz w uwzględnieniu
apelacji pozwanego, zmienił wyrok Sądu pierwszej instancji i oddalił powództwo. Sąd
drugiej instancji przede wszystkim stwierdził, że roszczenia powoda nie powstały w
okresach określonych w art. 6 ust. 6 ustawy o ochronie roszczeń. Pomiędzy datą
ustania stosunku pracy, a datą niewypłacalności upłynął bowiem okres jednego roku,
a więc dłuższy niż 9 miesięcy. Zdaniem Sądu drugiej instancji, wykładnia art. 6 ust. 7
ustawy przedstawiona przez Sąd Rejonowy jest nieprawidłowa, gdyż podważa celo-
wość regulacji poprzednich ustępów tego artykułu. Według Sądu Okręgowego, art. 6
ust. 7 ustawy stanowi jedynie uzupełnienie poprzednich regulacji, a nie ich wyłącze-
nie.

Kasację od tego wyroku wniósł powód, który zarzucił naruszenie prawa mate-
rialnego, tj. art. 6 ust. 7 ustawy ochronie roszczeń pracowniczych oraz art. 361 KP.
Zdaniem powoda, orzeczenie Sądu drugiej instancji jest sprzeczne z treścią art. 6
ust. 7 ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych. Przepis ten stanowi, iż świadcze-
nia wymienione w art. 6 ust. 2, podlegają zaspokojeniu także w przypadku, gdy
uprawnienie do nich powstanie w dniu niewypłacalności pracodawcy lub w dniu usta-
nia stosunku pracy. Powód rozwiązał umowę o pracę w dniu 31 sierpnia 1997 r. na
podstawie art. 55 § 11 KP. Zdaniem powoda, roszczenie o odszkodowanie za skró-
cony okres wypowiedzenia powstaje w dniu rozwiązania umowy o pracę. W tym mo-
mencie powstaje również roszczenie o wypłatę odprawy z tytułu rozwiązania umowy
o pracę z przyczyn dotyczących zakładu pracy. Przyjęcie takiej chwili powstania
roszczeń uzasadnia zasądzenie należności właśnie na podstawie art. 6 ust. 7 ustawy
o ochronie roszczeń.

Strona pozwana wniosła o oddalenie kasacji i zasądzenie kosztów.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Zarzuty dotyczące odszkodowania związanego z rozwiązaniem umowy o
pracę mogły być rozważane dopiero po uznaniu zasadności zarzutów dotyczących
wykładni i zastosowania art. 6 ustawy o ochronie roszczeń pracowniczych. Przyjęcie
bowiem zasadności wykładni dokonanej w tym zakresie przez Sąd drugiej instancji
prowadzi do bezzasadności powództwa w całości.

Zgodnie z art. 6 ust. 1 i 2 ustawy o ochronie roszczeń w razie niewypłacalno-
ści pracodawcy nie zaspokojone roszczenia pracownicze podlegają zaspokojeniu ze
środków Funduszu. Dotyczy to między innymi należności głównych z tytułu odszko-
dowania, o którym mowa w art. 361 § 1 KP (art. 6 ust. 2 pkt 3 lit. g) oraz odprawy pie-
niężnej przysługującej w razie rozwiązania stosunku pracy z przyczyn dotyczących
pracodawcy (art. 6 ust. 2 pkt 3 lit. h), o które chodziło w niniejszej sprawie. Świad-
czenia te podlegają zaspokojeniu, jeżeli ustanie stosunku pracy nastąpiło w okresie
nie dłuższym niż 9 miesięcy poprzedzających dzień wystąpienia niewypłacalności
pracodawcy lub w okresie nie dłuższym niż 9 miesięcy następujących po tym dniu
(art. 6 ust. 6). Ponieważ ustanie stosunku pracy powoda nastąpiło na rok przed
dniem niewypłacalności pracodawcy, to nie zostały spełnione przesłanki art. 6 ust. 6
ustawy. Przepis ten nie może być inaczej rozumiany jak tylko w ten sposób, że
świadczenia powstałe poza okresami w nim wymienionymi (wcześniej lub później)
nie podlegają zaspokojeniu przez Fundusz. Jest to więc przepis ograniczający od-
powiedzialność Funduszu. Wykładnia art. 6 ust. 6 ustawy byłaby prosta i jedno-
znaczna, gdyby nie zamieszczono art. 6 ust. 7. Przepis ten stanowi, że świadczenia,
o których mowa w ust. 2 podlegają zaspokojeniu także w przypadku, gdy uprawnie-
nie do tych świadczeń powstanie w dniu wystąpienia niewypłacalności pracodawcy
lub w dniu ustania stosunku pracy. Literalnie można go więc odczytać w ten sposób,
że ustawodawca odróżnił świadczenia powstające przed i po rozwiązaniu stosunku
pracy od świadczeń powstających w tym dniu. Można więc twierdzić, że świadczenia
powstające w dniu ustania stosunku pracy zostały uprzywilejowane, w tym zna-
czeniu, że zostają zaspokojone przez Fundusz bez względu na to czy dzień ustania
stosunku pracy mieści się w okresach wymienionych w art. 6 ust. 3-6 ustawy, wzglę-
dem powstania niewypłacalności pracodawcy. Taka wykładnia prowadziłaby jednak
do całkowitego zanegowania tych przepisów, a w każdym razie bezprzedmiotowości
normy art. 6 ust. 6 ustawy. Świadczenia, których dotyczy art. 6 ust. 6 (wymienione w
art. 6 ust. 2 pkt 3 lit. f-i) zawsze powstają w dniu ustania stosunku pracy. Tym sa-
mym, świadczenia te zawsze podlegałyby zaspokojeniu przez Fundusz, mimo że
powstawałyby poza okresami wymienionymi w art. 6 ust. 6 ustawy. Taka wykładnia
jest niemożliwa i słusznie została odrzucona przez Sąd drugiej instancji. Zaprzecza
ona bowiem spójności systemu, jest sprzeczna z wyraźnym brzmieniem art. 6 ust. 6 i
zaprzecza jego funkcji, polegającej na ograniczeniu odpowiedzialności Funduszu.
Powstaje oczywiście problem jakie znaczenie nadać w tej sytuacji art. 6 ust. 7
ustawy. Jak słusznie stwierdził Sąd drugiej instancji, należy uznać, że przepis ten
uzupełnia art. 6 ust. 3-6. Przepisy te stanowią bowiem, że zaspokojeniu podlegają
świadczenia powstałe przed dniem niewypłacalności (ustania stosunku pracy) i po
tym dniu. Inaczej mówiąc, odczytując te przepisy dosłownie, nie podlegałyby zaspo-
kojeniu świadczenia powstałe właśnie w tych dniach. Gdyby więc dosłownie odczytać
art. 6 ust. 3-6, to świadczenia powstające dokładnie w dniu niewypłacalności praco-
dawcy lub ustania stosunku pracy nie podlegałyby zaspokojeniu przez Fundusz.
Usunięciu takiej możliwości wykładni służy właśnie art. 6 ust. 7 ustawy. Oznacza on
więc, że zaspokojeniu podlegają także świadczenia powstałe dokładnie w dniu nie-
wypłacalności pracodawcy lub ustania stosunku pracy, ale pod warunkiem, że speł-
nione są wymagania art. 6 ust. 3-6 ustawy, a więc, że między tymi datami zachowa-
ne są okresy wymienione w tych przepisach.

Wobec tego należało uznać, że kasacja nie powoływała się na usprawiedli-
wione podstawy, co prowadziło do jej oddalenia z mocy art. 39312 KPC. O kosztach
postępowania kasacyjnego orzeczono na podstawie art. 102 KPC.
========================================