Wyrok z dnia 16 czerwca 1999 r.
I PKN 106/99

Racjonalizacja zatrudnienia zmierzająca do obniżenia kosztów działalno-
ści pracodawcy stanowi uzasadnioną przyczynę wypowiedzenia zmieniające-
go.


Przewodniczący: SSN Zbigniew Myszka (sprawozdawca), Sędziowie SN: Józef
Iwulski, Walerian Sanetra.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 16 czerwca 1999 r. sprawy z po-
wództwa Mirosława B. przeciwko Zarządowi Gminy w L. o przywrócenie do pracy, na
skutek kasacji powoda od wyroku Sądu Wojewódzkiego-Sądu Pracy i Ubezpieczeń
Społecznych w Kaliszu z dnia 19 listopada 1998 r. [...]

o d d a l i ł kasację.

U z a s a d n i e n i e

Sąd Wojewódzki-Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kaliszu, wyrokiem
z dnia 19 listopada 1998 r., oddalił apelację powoda Mirosława B. od wyroku Sądu
Rejonowego-Sądu Pracy w Kaliszu z dnia 12 maja 1998 r. [...] oddalającego po-
wództwo o przywrócenie do pracy. W sprawie tej ustalono, że powód od 1 września
1984 r. był zatrudniony na stanowisku dyrektora Gminnego Ośrodka Kultury w L. W
dniu 15 listopada 1996 r. wójt na posiedzeniu Zarządu Gminy wysunął propozycję
ograniczenia zatrudnienia powoda do 1/2 etatu w celu zminimalizowania wydatków
związanych z utrzymaniem GOK. Zarząd Gminy podjął stosowną uchwałę w przed-
miocie racjonalizacji wydatków. W związku z tym powód otrzymał w dniu 2 stycznia
1997 r. wypowiedzenie zmieniające, z zachowaniem 3 miesięcznego okresu wypo-
wiedzenia, upływającego 31 marca 1997 r. Powodowi zaproponowano pracę na do-
tychczasowym stanowisku w wymiarze 1/2 etatu. Nie złożył on oświadczenia o od-
mowie przyjęcia zmienionych warunków zatrudnienia. Natomiast od 1 kwietnia do 31
sierpnia 1997 r. korzystał z długotrwałego zwolnienia lekarskiego. Równocześnie
powód pracował jako nauczyciel muzyki w Szkole Podstawowej w L. na 1/2 etatu i
pracę tę wykonywał bezkolizyjnie z obowiązkami dyrektora GOK. W dniu 9 paź-
dziernika 1997 r. pozwany na wniosek powoda wydał mu świadectwo pracy, stwier-
dzające ustanie jego stosunku pracy w GOK w drodze porozumienia stron. Na miejs-
ce powoda zatrudniono nowego dyrektora GOK na 1/2 etatu, co przyniosło
oszczędności w kwocie 4000 zł miesięcznie.
Na tle takich ustaleń Sąd drugiej instancji uznał za prawidłowe wnioski Sądu
Rejonowego, że uzasadnioną przyczyną wypowiedzenia zmieniającego powodowi
warunki pracy i płacy były względy natury ekonomicznej, związane z dążeniem poz-
wanego do racjonalizacji wydatków na utrzymanie GOK, a nie osobiste nieporozu-
mienia istniejące między wójtem a powodem.
W kasacji powoda podniesiono zarzut naruszenia przepisów postępowania -
art. 233 § 2, 382 i 385 KPC przez błędną ocenę dowodów i wadliwe uzasadnienie
wyroku. Zdaniem skarżącego, zmniejszenie wymiaru zatrudnienia na stanowisku dy-
rektora GOK nie przyniosło oszczędności w kwocie 4000 zł miesięcznie, skoro po-
wód na pełnym etacie zarabiał 740 zł miesięcznie, a przy obniżeniu wymiaru czasu
pracy, proponowano powodowi 305 zł miesięcznie. W rzeczywistości zatem obniże-
nie wymiaru zatrudnienia powoda dawało zysk symboliczny. Równoczesne wystę-
powanie nadwyżek w budżecie pozwanego Zarządu Gminy wskazywało na pozor-
ność względów ekonomicznych prowadzących do wypowiedzenia zmieniającego.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Wprawdzie potwierdził się kasacyjny zarzut oczywiście błędnego przyjęcia
przez Sąd drugiej instancji, że oszczędności z tytułu zmniejszenia wymiaru zatrud-
nienia powoda wyniosą 4000 zł miesięcznie, jednakże nie miało to wpływu na
prawidłowość rozstrzygnięcia w rozpoznawanej sprawie.
Sądy nie są władne oceniać uprawnionych działań organów samorządowych
podjętych w celu racjonalizacji gminnych wydatków na kulturę. Realizacja takich
działań w postaci ograniczenia zatrudnienia w gminnym ośrodku kultury w sposób
racjonalny i niepodważalny prowadziła do oczywistego zmniejszenia kosztów utrzy-
mania tej placówki kulturalnej. Nie miał przesądzającego znaczenia rozmiar
oszczędności finansowych uzyskanych w wyniku redukcji do połowy wymiaru zatrud-
nienia powoda na stanowisku dyrektora gminnego ośrodka kultury, skoro Sądy po
przeprowadzeniu postępowania dowodowego potwierdziły wskazaną powodowi
przyczynę wypowiedzenia zmieniającego warunki pracy i płacy, którą było dążenie
do ograniczenia kosztów utrzymania GOK.
Istotne w sprawie jest także to, że powód w tym samym czasie pracy łączył
zatrudnienie na stanowisku dyrektora GOK z dodatkowym zatrudnieniem nauczy-
cielskim. Nadto jego następca jest zatrudniony również w niepełnym wymiarze czasu
pracy, łącząc to - według twierdzeń powoda - z dodatkowym zatrudnieniem na
stanowisku nauczyciela przedszkola gminnego. Fakty te niepodważalnie wskazują
na racjonalność ograniczenia wymiaru zatrudnienia na stanowisku dyrektora gmin-
nego ośrodka kultury do 1/2 etatu. Potwierdziło to zasadność podanej powodowi
przyczyny wypowiedzenia zmieniającego wywołanej dążeniem do zmniejszenia
kosztów utrzymania gminnej placówki kulturalnej.
Nadto w sprawie tej wskazano, że po przejęciu ośrodka przez gminę powód w
dążeniu do racjonalizacji kosztów utrzymania kierowanej przez siebie placówki doko-
nywał redukcji innych etatów. Okoliczności te potwierdzają, że spowodowane racjo-
nalizacją wydatków na gminną kulturę ograniczenie wymiaru czasu jego pracy miało
wystarczające uzasadnienie, bez względu na niepotwierdzone w postępowaniu do-
wodowym fakty osobistych animozji występujących między wójtem a powodem, które
jakoby miały stanowić rzeczywistą przyczynę wypowiedzenia zmieniającego.
Powyższe prowadzi do wniosku, że racjonalizacja zatrudnienia, zmierzająca
do obniżenia kosztów działalności pracodawcy, może stanowić uzasadnioną przy-
czynę wypowiedzenia pracownikowi warunków pracy i płacy (art. 42 KP). W konse-
kwencji Sąd Najwyższy oddalił kasację jako nieuzasadnioną na podstawie art. 39312
KPC.
========================================