Postanowienie z dnia 21 września 1995 r.
I PO 8/95

Uchwała Rady Izby Notarialnej wstrzymująca opiniowanie wniosków
asesorów o powołanie na stanowisko notariusza i wyznaczenie siedziby kan-
celarii notarialnej jest sprzeczna z prawem i podlega uchyleniu.

Przewodniczący SSN: Walerian Sanetra (sprawozdawca), Sędziowie SN: Józef
Iwulski, Jerzy Kuźniar,

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu w dniu 21 września 1995 r., sprawy ze skargi
Ministra Sprawiedliwości na uchwałę Rady Izby Notarialnej w P. z dnia 8 kwietnia 1995
r. [...] oraz uchwałę z dnia 10 czerwca 1995 r. [...] w przedmiocie wstrzymania
opiniowania wniosków asesorów notarialnych o powołanie na stanowisko notariusza i
wyznaczenie siedziby kancelarii notarialnej

p o s t a n o w i ł :

u c h y l i ć zaskarżone uchwały.

U z a s a d n i e n i e

Rada Izby Notarialnej w P. podjęła w dniu 8 kwietnia 1995 r. uchwałę [...] o
wstrzymaniu opiniowania wniosków o powołanie na stanowisko notariusza i wyzna-
czenie siedziby kancelarii notarialnej, którą następnie uznała za błędną i wobec tego
uchwałą z dnia 10 czerwca 1995 r. [...] nadała jej nowe brzmienie poprzez czasowe
wstrzymanie opiniowania wniosków asesorów notarialnych.
Obie te uchwały zostały zaskarżone do Sądu Najwyższego przez Ministra
Sprawiedliwości. Twierdzi on, że uchwały te wprawdzie nie zawierają uzasadnienia
faktycznego i prawnego, jednak ich treść dowodzi, iż zostały wydane z naruszeniem art.
35 pkt 1 ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. Prawo o notariacie (Dz. U. Nr 20, poz. 91),
który nakłada na radę izby notarialnej obowiązek opiniowania wniosków, o których
mowa w art. 10 tej ustawy. Oznacza to, że rada izby notarialnej w ramach tak
określonych obowiązków nie jest uprawniona do podejmowania innych decyzji poza
pozytywnym lub negatywnym zaopiniowaniem wniosków w przedmiocie powołania lub
odwołania notariuszy i asesorów notarialnych. Powołany przepis prawa nie dopuszcza
odmowy lub czasowego wstrzymania opiniowania wniosków, o których mowa, a
rozstrzygnięcie takie przyjęła Rada Izby Notarialnej w P. w niniejszej sprawie.

Sąd Najwyższy zważył, co następuje:

Zarzut skargi pod adresem uchwał Rady Izby Notarialnej w P. jest zasadny. Z
art. 10 ustawy z 14 lutego 1991 r. Prawa o notariacie wynika, że notariusza powołuje i
wyznacza siedzibę jego kancelarii Minister Sprawiedliwości, na wniosek osoby
zainteresowanej, po zasięgnięciu opinii rady właściwej izby notarialnej. Z przepisem tym
koresponduje art. 35 pkt 1 Prawa o notariacie, który stanowi, że do zakresu działania
rady izby notarialnej należy opiniowanie wniosków w przedmiocie powoływania i
odwoływania notariuszy i asesorów notarialnych. Z przepisów tych wynika, że Minister
Sprawiedliwości przed załatwieniem wniosku kandydata na notariusza musi znać i
rozważyć stanowisko organu samorządu notarialnego. Przyjęcie opinii jako formy wy-
rażenia stanowiska przez organ samorządu oznacza, że także wtedy, gdy organ ten jest
przeciwny uwzględnieniu przez Ministra Sprawiedliwości wniosku kandydata na
notariusza, nie jest on zwolniony z powinności wyrażania swojego stanowiska. Opinia ta
ze swej istoty może być pozytywna lub negatywna, ale właściwy organ samorządu
notarialnego nie może się uchylić od jej wydania. Przepis art. 35 ust. 1 Prawa o no-
tariacie, ustanawiając obowiązek opiniowania przez radę izby notarialnej wniosków, o
których mowa w jej art. 10, nie przewiduje żadnych odstępstw od konieczności reali-
zowania tej powinności. Ilekroć więc wpłynie wniosek osoby zainteresowanej powoła-
niem na stanowisko notariusza, tylekroć rada izby notarialnej ma obowiązek wydania
opinii w tej sprawie. Stąd też podjęcie uchwały o wstrzymaniu opiniowania wniosków
asesorów notarialnych o powołanie na stanowisko notariusza i wyznaczenie siedziby
kancelarii notarialnej jest sprzeczne z wymienionymi przepisami Prawa o notariacie.
Sąd Najwyższy w niniejszym składzie w pełni podziela w tym względzie stano-
wisko wyrażone już wcześniej przez Sąd Najwyższy w podobnych sprawach, zwłaszcza
w orzeczeniach z dnia 13 maja 1994 r. (I PO 4/94, OSNAPiUS 1994 nr 3 poz. 52) oraz z
dnia 24 maja 1994 r. (I PO 7/94, OSNAPiUS 1994 nr 6 poz. 106).
Za trafne należy przy tym uznać wywody Sądu Najwyższego wskazujące, że na
mocy art. 10 Prawa o notariacie organom samorządu notarialnego powierzono kon-
kretne funkcje o charakterze administracyjnym, które stanowią ich kompetencję.
Kompetencje te przy tym nie mogą być przez organ, któremu prawo je powierza, drogą
jego własnego działania ani zwiększane, ani zmniejszane, ani też przeniesione na inny
organ czy jednostkę. Kompetentny organ nie może zatem się "zrzec" swej kompetencji,
bowiem jest ona w świetle prawa nie tylko uprawnieniem, lecz przede wszystkim
obowiązkiem działania w określonej sferze spraw. Przepisy Prawa o notariacie należy
wobec tego pojmować w ten sposób, iż organ samorządu notarialnego, dysponujący
ustawowym upoważnieniem w zakresie opiniowania kandydatów na stanowisko
notariusza, nie może ani w odniesieniu do całokształtu tej kompetencji, ani też w
odniesieniu do indywidualnej sprawy, własnym działaniem uchylić się od realizowania
swej ustawowej kompetencji. Może jedynie - w ramach przysługującego mu
uprawnienia - wydać w konkretnej sprawie opinię pozytywną lub negatywną, lecz opinia
taka musi zostać wydana. Stąd też uchwały Rady Izby Notarialnej w P., których
wykonanie prowadzi do uchylenia się od obowiązku realizowania nałożonych na nią
powinności, muszą być ocenione jako naruszające prawo, co z kolei sprawia, że na
podstawie art. 47 § 2 Prawa o notariacie, zaszła konieczność ich uchylenia.
Z przepisu tego wynika, że po rozpoznaniu skargi Ministra Sprawiedliwości Sąd
Najwyższy oddala tę skargę lub uchyla zaskarżoną uchwałę organu samorządu
notarialnego i przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania właściwemu organowi
samorządu, z ustaleniem wytycznych co do sposobu jej załatwienia. Sprzeczność z
prawem zaskarżonych uchwał - z uwagi na ich treść oraz charakter tej sprzeczności -
sprawia, że zbędne stało się przekazanie sprawy Radzie Izby Notarialnej w P. wraz z
odpowiednimi wskazaniami.
Z powyższych względów Sąd Najwyższy na podstawie art. 47 § 2 Prawa o
notariacie orzekł jak w sentencji.

========================================