Postanowienie z dnia 20 grudnia 2000 r.
I PKN 713/00

Doręczenie pisma sądowego dorosłemu domownikowi adresata, bez
wpisania na potwierdzeniu odbioru tego pisma imienia i nazwiska osoby odbie-
rającej przesyłkę, jest naruszeniem przepisów o doręczeniach, które nie ma
wpływu na wynik sprawy, jeżeli listonosz faktycznie doręczył pismo sądowe
domownikowi.


Przewodniczący SSN Roman Kuczyński, Sędziowie SN: Jadwiga Skibińska-
Adamowicz (sprawozdawca), Barbara Wagner.

Sąd Najwyższy, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w dniu 20 grudnia
2000 r. sprawy z powództwa Eugeniusza M. przeciwko Sądowi Okręgowemu w K. o
ustalenie, na skutek kasacji powoda od postanowienia Sądu Okręgowego-Sądu
Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Kielcach z dnia 9 czerwca 2000 r. [...]


p o s t a n o w i ł:

o d d a l i ć kasację.

U z a s a d n i e n i e


Wyrokiem z dnia 6 marca 2000 r. Sąd Rejonowy-Sąd Pracy w Kielcach oddalił
powództwo Eugeniusza M. przeciwko Sądowi Rejonowemu w K. o ustalenie, że
przysługujące sędziom przeniesionym w stan spoczynku z powodu wieku, choroby
lub utraty sił uposażenie podlega waloryzacji w roku 1998 w okresach od 1 marca i
od 1 września. Wyrok ten został powodowi doręczony dnia 23 marca 2000 r. wskutek
złożonego w terminie wniosku o jego doręczenie wraz z uzasadnieniem.

W dniu 7 kwietnia 2000 r. powód wniósł apelację.

Postanowieniem z dnia 14 kwietnia 2000 r. Sąd Rejonowy odrzucił apelację
powoda jako spóźnioną. Ustalił, że od daty doręczenia powodowi wyroku z uzasad-
nieniem do złożenia apelacji upłynęło więcej niż dwa tygodnie. Tymczasem art. 369 §
1 KPC przewiduje dwutygodniowy termin do złożenia apelacji, zaś art. 370 KPC sta-
nowi, że apelacja spóźniona podlega odrzuceniu przez sąd pierwszej instancji.

Na skutek zażalenia powoda sprawę rozpoznawał Sąd Okręgowy-Sąd Pracy i
Ubezpieczeń Społecznych w Kielcach, który postanowieniem z dnia 9 czerwca
2000 r. oddalił to zażalenie. Sąd Okręgowy podkreślił, że nie może być wątpliwości
co do tego, że datą doręczenia powodowi wyroku z uzasadnieniem był dzień 23
marca 2000 r. Data ta została bowiem wpisana na zwrotnym poświadczeniu odbioru
zarówno przez listonosza, jak i odbiorcę pisma - domownika powoda (wnuka). W tej
sytuacji okoliczność, że osoba doręczająca pismo sądowe nie oznaczyła sposobu
doręczenia, nie ma znaczenia, skoro powód przyznał, że doręczenie nastąpiło w jego
mieszkaniu i do rąk jego domownika.

Od powyższego postanowienia powód złożył kasację opartą na podstawie
przewidzianej w art. 3931 pkt 2 KPC. Zarzucił naruszenie art. 133 § 1, art. 142 § 2,
art. 233 § 1, art. 328 § 2 oraz art. 472 KPC, które mogło mieć istotny wpływ na wynik
sprawy. Wniósł o uchylenie zaskarżonego postanowienia oraz postanowienia Sądu
Rejonowego w Kielcach z dnia 14 kwietnia 2000 r. i przekazanie sprawy Sądowi
pierwszej instancji (lub równorzędnemu sądowi okręgowemu) do ponownego rozpo-
znania.

Zdaniem powoda, doręczenie wyroku z uzasadnieniem w dniu 23 marca 2000
r. nie było skuteczne, gdyż na piśmie z dnia 17 marca 2000 r. [...] mającym w ocenie
Sądu Okręgowego stanowić dowód doręczenia tego wyroku, osoba doręczająca nie
oznaczyła dnia doręczenia i nie złożyła swojego podpisu. Narusza to art. 142 § 2
KPC. Sąd Okręgowy w zdawkowym i lakonicznym uzasadnieniu zaskarżonego po-
stanowienia nie rozważył też znaczenia wskazanego pisma jako dowodu, wskutek
czego naruszył art. 233 § 1 KPC. Ponadto niesłusznie przypisał daleko idące skutki
faktowi złożenia przez wnuka powoda podpisu na zwrotnym poświadczeniu odbioru
pisma. Tymczasem zaznaczenie przez listonosza daty doręczenia pisma (tj. wyroku
z uzasadnieniem) było nieodzownym warunkiem wniesienia apelacji, stosownie do
art. 369 § 1 KPC. Sąd Okręgowy pominął również to, że w myśl art. 472 § 2 KPC
doręczenie jest skuteczne tylko o tyle, o ile nie jest wątpliwe, że pismo doszło do
adresata i do jego wiadomości. Wreszcie, Sąd Okręgowy w uzasadnieniu postano-
wienia nie wskazał faktów, które uznał za udowodnione, dowodów, na których się
oparł i przyczyn, dla których odmówił wiarygodności i mocy dowodowej innym do-
wodom. Tym samym naruszył art. 328 § 2 KPC w sposób mający istotny wpływ na
wynik sprawy.


Sąd Najwyższy zważył, co następuje:


Wbrew zarzutom skarżącego Sąd Najwyższy nie dopatrzył się naruszenia
przez Sąd Okręgowy przepisów procesowych wskazanych w kasacji. To prawda, że
art. 133 § 1 KPC ustanawia ogólną regułę, w myśl której doręczenia osobie fizycznej
dokonuje się osobiście, jednak reguła ta ma wyjątki. Gdy mianowicie doręczenie pi-
sma sądowego nie jest możliwe w wymieniony sposób, dopuszczalne jest doręczenie
go w sposób zastępczy, przewidziany w art. 138 KPC. Polega on na doręczeniu pis-
ma sądowego dorosłemu domownikowi, a gdyby go nie było - administracji domu,
dozorcy lub organowi gminy, jeżeli osoby te nie są przeciwnikami adresata w sprawie
i podjęły się oddania mu pisma. Jeżeli zaś doręczenie pisma sądowego nie byłoby
możliwe także i w ten sposób, to stosownie do art. 139 § 1 KPC należy złożyć pismo
w urzędzie pocztowym lub w lokalu urzędu gminy, a zawiadomienie o tym umieścić
na drzwiach mieszkania adresata lub w skrzynce listowej. W świetle powyższych
przepisów nie było podstaw do oceny niespornego w sprawie stanu faktycznego w
płaszczyźnie art. 133 § 1, jak i art. 139 § 1 KPC. Doręczenie powodowi wyroku z
uzasadnieniem nie mogło bowiem nastąpić do jego rąk (osobiście), gdyż w dniu 23
marca 2000 r. był nieobecny w domu. Nie mogło również nastąpić złożenie przezna-
czonego dla niego pisma sądowego w urzędzie pocztowym lub w lokalu urzędu
gminy, gdyż w mieszkaniu powoda był dorosły domownik, który przyjął pismo sądo-
we i podjął się doręczenia go powodowi. Istniała więc sytuacja odpowiadająca dys-
pozycji art. 138 KPC. Zatem listonosz prawidłowo postąpił, decydując się na pozo-
stawienie wnukowi powoda, będącemu dorosłym domownikiem, wyroku z uzasad-
nieniem. Z nie wzbudzających wątpliwości wyjaśnień powoda zawartych w zażaleniu
na postanowienie o odrzuceniu kasacji wynika przy tym, że wnuk Bartosz M. "odebrał
pismo i pokwitował odbiór własnoręcznym podpisem". Również na zwrotnym
poświadczeniu odbioru wyroku z uzasadnieniem, pod wydrukowanym tekstem: "po-
twierdzam własnoręcznym podpisem, że w dniu dzisiejszym otrzymałem powyższe
pismo pod adresem wyżej wymienionym", znalazł się czytelny podpis: "M." oraz data:
"23.03.2000".
Z art. 142 KPC, określającego sposób postępowania listonosza i odbiorcy pi-
sma sądowego wynika, że odbierający pismo potwierdza odbiór i jego datę własno-
ręcznym podpisem, jeżeli jednak nie może lub nie chce tego uczynić, doręczający
sam oznacza datę doręczenia oraz przyczyny braku podpisu (§ 1). Poza tym dorę-
czający stwierdza na potwierdzeniu odbioru sposób doręczenia, a na doręczonym
piśmie zaznacza dzień doręczenia i opatruje to stwierdzenie swoim podpisem (§ 2).
Także § 5 ust. 1 zdanie drugie wymienionego wcześniej rozporządzenia przewiduje,
że listonosz ma obowiązek wpisania daty doręczenia przesyłki, imienia i nazwiska
odbierającego, zaznaczenia sposobu doręczenia oraz potwierdzenia tego własno-
ręcznym podpisem. Oceniając postępowanie listonosza przy doręczaniu przezna-
czonego dla powoda wyroku z uzasadnieniem należy zauważyć, że na zwrotnym
poświadczeniu odbioru nie zaznaczył on sposobu doręczenia tego pisma. Wbrew
jednak stanowisku powoda okoliczność ta nie ma znaczenia dla rozstrzygnięcia
sprawy. Jest bowiem niesporne, że listonosz faktycznie doręczył wyrok z uzasadnie-
niem do rąk dorosłego domownika powoda - jego wnuka Bartosza M. Zgłoszenie
przez skarżącego zarzutu niedopełnienia przez doręczyciela formalności związanych
ze sposobem doręczenia, a ściślej - z oznaczeniem osoby odbierającej przesyłkę,
mogłoby odnieść skutek wówczas, gdyby były jakiekolwiek wątpliwości co do tego,
komu pismo sądowe zostało doręczone i kim była osoba, która pismo to przyjęła.
Jednak wątpliwości takich w sprawie nie było. Słusznie zatem Sąd Okręgowy uznał,
że wyrok z uzasadnieniem Sądu Rejonowego z dnia 6 marca 2000 r. został skutecz-
nie - doręczony w sposób przewidziany w art. 138 KPC - w dniu 23 marca 2000 r.
Nie mógł być również uznany za trafny zarzut skarżącego, według którego od-
rzucenie jego apelacji, a następnie oddalenie zażalenia, spowodowało naruszenie
art. 472 § 2 KPC wskutek nierozważenia wynikającej z tego przepisu zasady, że do-
ręczenie jest skuteczne tylko wtedy, gdy jest niewątpliwe, iż doszło ono do wiadomo-
ści adresata. Nietrafność powyższego zarzutu wynika stąd, że art. 472 KPC - wraz z
zastrzeżeniem zawartym w § 2 - ma zastosowanie wtedy, gdy sąd w celu przyśpie-
szenia rozpoznania sprawy i uznając, że jest to celowe, odstępuje od wzywania
stron, świadków, biegłych lub innych osób oraz doręczania pism w sposób przewi-
dziany przez przepisy ogólne (art. 131-147), korzysta natomiast z takich środków
komunikowania, jak telefon, telegram, specjalni posłańcy itp. Tak więc nie można
było oceniać doręczenia pisma sądowego przeznaczonego dla powoda z punktu wi-
dzenia art. 472 KPC, gdyż Sąd Rejonowy nie skorzystał ze sposobu doręczenia pi-
sma sądowego określonego w tym przepisie.
Niezasadny okazał się ponadto zarzut naruszenia art. 233 § 1 i art. 328 § 2
KPC. Sąd pierwszej instancji ustalił bowiem fakty istotne z uwagi na treść art. 369 § 1
KPC, tj. datę doręczenia skarżącemu wyroku z uzasadnieniem oraz sposób i datę
wniesienia przez niego apelacji, natomiast Sąd Okręgowy oparł się na tych - dają-
cych się łatwo sprawdzić - ustaleniach, nie wzbudzających zresztą żadnych wątpli-
wości ze względu na wyczerpujące wyjaśnienia powoda zawarte w zażaleniu.
Z przedstawionych przyczyn Sąd Najwyższy oddalił kasację (art. 39312 KPC).
========================================