POSTANOWIENIE Z DNIA 27 WRZEŚNIA 2007 R.
I KZP 36/07


Pobyt w strzeżonym ośrodku lub areszcie w celu wydalenia na pod-
stawie jednej decyzji wojewody nie może trwać łącznie dłużej niż rok (art.
106 ust. 2 ustawy z dnia 13 czerwca 2003 r. o cudzoziemcach, Dz. U. z
2006 r. Nr 234, poz. 1694 ze zm.).

Przewodniczący: sędzia SN S. Zabłocki.
Sędziowie SN: P. Hofmański (sprawozdawca), D. Rysińska.
Prokurator Prokuratury Krajowej: B. Mik.

Sąd Najwyższy w sprawie Asima S., na posiedzeniu w dniu 27 wrze-
śnia 2007 r. w związku z przedstawieniem Sądowi Najwyższemu do roz-
strzygnięcia zagadnienia prawnego zawartego w postanowieniu Sądu
Okręgowego w W. z dnia 11 września 2007 r., na podstawie art. 441 § 1
k.p.k.,

p o s t a n o w i ł :
1. na podstawie art. 441 § 5 kpk przejąć sprawę do swego rozpoznania;
2. po rozpoznaniu zażalenia na postanowienie Sądu Rejonowego w W. z
dnia 31 maja 2007 r., postanowienie to zmienić oznaczając czas okresu
pobytu Asima S. w areszcie w celu wydalenia do dnia 16 czerwca 2007
r.;
3. na podstawie art. 253 § 1 k.p.k. w zw. z art. 104 ust. 4 ustawy z dnia 13
czerwca 2003 r. o cudzoziemcach (Dz. U. z 2006 r., Nr 234, poz. 1694
ze zm.) uchylić przedłużony wobec Asima S. postanowieniem Sądu Re-
jonowego w W. z dnia 24 sierpnia 2007 r., środek w postaci pobytu cu-
dzoziemca w areszcie w celu wydalenia.


U Z A S A D N I E N I E

Sąd Rejonowy w W., postanowieniem z dnia 31 maja 2007 r.,
uwzględniając wniosek Komendanta Nadwiślańskiego Oddziału Straży
Granicznej, przedłużył wobec Asima S. okres jego pobytu w areszcie w ce-
lu wydalenia na dalszych 90 dni, to jest do dnia 8 września 2007 r. Posta-
nowienie to zostało zaskarżone przez cudzoziemca, który domagał się
uchylenia stosowanego wobec niego środka argumentując, że przebywa w
areszcie już rok i 8 miesięcy. Rozpoznając to zażalenie Sąd Okręgowy w
W. powziął wątpliwość wymagającą w jego ocenie dokonania zasadniczej
wykładni ustawy i na podstawie art. 441 § 1 k.p.k. przekazał do rozpozna-
nia Sądowi Najwyższemu zagadnienie prawne w formie pytania, czy wska-
zany w art. 106 ust. 2 ustawy o cudzoziemcach termin roku jako maksy-
malny czasokres pobytu cudzoziemca w strzeżonym ośrodku lub areszcie
w celu wykonania decyzji o wydaleniu, odnosi się do nieprzerwanego okre-
su pobytu cudzoziemca w areszcie lub ośrodku, czy też obejmuje łączny
czas pobytu cudzoziemca w różnych okresach w ośrodku lub areszcie w
celu wykonania tej samej decyzji o wydaleniu.
Rozpoznając sprawę Sąd Najwyższy zważył, co następuje.
W sytuacji procesowej, która wystąpiła w niniejszej sprawie, zasadne
było skorzystanie z wyjątkowej możliwości przewidzianej w art. 441 § 5
k.p.k. i przejęcie sprawy do swego rozpoznania. Postanowienie w tym za-
kresie uzasadnione jest tym, że sposób rozstrzygnięcia przedstawionego
Sądowi Najwyższemu zagadnienia prawnego całkowicie zdeterminowałby
treść orzeczenia Sądu Okręgowego, który wystąpił z inicjatywą w trybie art.
441 § 1 k.p.k. Ponadto, co w sprawie jest niewątpliwie najważniejsze, z
uwagi na rażące i obecnie kontynuowane naruszenie praw cudzoziemca,
konieczne okazało się podjęcie stosownych decyzji procesowych w takim
trybie, który pozwoliłby w jak najszybszym czasie przywrócić stan zgodny z
prawem.
Rozpoznając zażalenie wniesione przez cudzoziemca, Sąd Najwyż-
szy doszedł do przekonania że jest ono w części zasadne. Asim S. został
w dniu 11 stycznia 2006 r. przekazany Granicznej Placówce Kontrolnej
Straży Granicznej w Zgorzelcu przez niemieckie służby graniczne w drodze
readmisji. Od tego dnia nieprzerwanie do dnia 8 lipca 2006 r. pozbawiony
był wolności na podstawie decyzji procesowych wydawanych periodycznie
na podstawie art. 106 ust. 1 i 2 ustawy o cudzoziemcach. W dniu 8 lipca
2006 r., Asim S. został zwolniony, lecz zatrzymano go ponownie w dniu 13
grudnia 2006 r., podczas kontroli legalności pobytu cudzoziemców na tery-
torium Rzeczypospolitej Polskiej. Postanowieniem z dnia 15 grudnia 2006
r. Sąd Rejonowy w W., ponownie zastosował wobec cudzoziemca areszt w
celu wydalenia, początkowo na okres 90 dni, a okres ten został następnie
przedłużony postanowieniem z dnia 2 marca 2007 r., do dnia 10 czerwca
2007 r. Ponownie przedłużono go zaskarżonym postanowieniem tego sa-
mego Sądu z dnia 31 maja 2007 r., do dnia 8 września 2007 r.
W zażaleniu nie wskazano wprawdzie żadnych argumentów jury-
dycznych, niemniej nie może ulegać wątpliwości, że zaskarżone postano-
wienie jest wadliwe. Zgodnie z art. 106 ust. 2 zd. 2 ustawy o cudzoziem-
cach, okres pobytu cudzoziemca w strzeżonym ośrodku oraz w areszcie w
celu wydalenia nie może przekroczyć roku. W wypadku gdy cudzoziemiec
w ramach postępowania zmierzającego do wykonania tej samej decyzji o
wydaleniu pozbawiony jest wolności więcej niż raz, okresy jego detencji
podlegają sumowaniu. Wątpliwości Sądu Okręgowego w W. dotyczące tej
kwestii są całkowicie nieuzasadnione. Odmienna interpretacja art. 106 ust.
2 zd. 2 ustawy o cudzoziemcach tolerowałaby oczywiste nadużycia, albo-
wiem pozwalałaby na przerwanie okresu izolacji osoby podlegającej wyda-
leniu choćby na kilka godzin, by osobę tę ponownie zatrzymać i rozpocząć
liczenie okresu, o którym mowa w art. 106 ust. 2 zd. 2 ustawy o cudzo-
ziemcach, od początku. Oznaczałaby zatem nie tylko osłabienie ale wręcz
wyłączenie gwarancyjnej funkcji, jaką ten przepis pełni. W tej sytuacji ni-
czego nie może już zmienić spostrzeżenie zawarte w uzasadnieniu posta-
nowienia Sądu Okręgowego w W. z dnia 11 września 2007 r., że zachodzą
różnice redakcyjne pomiędzy art. 106 ust. 2 zd. 2 ustawy o cudzoziemcach,
a art. 263 § 3 k.p.k., w którym określając maksymalny czas trwania tym-
czasowego aresztowania wskazano na łączny czas pozbawienia wolności,
podczas gdy w art. 106 ust. 2 zd. 2 ustawy mowa jest jedynie o tym, ze
okres pobytu cudzoziemca nie może przekroczyć wskazanego w tym prze-
pisie okresu.
Ustalenie powyższe prowadzi do wniosku, że w dniu 31 maja 2006 r.
Sąd Rejonowy w W., orzekając w przedmiocie wniosku Komendanta Nad-
wiślańskiego Oddziału Straży Granicznej, mógł przedłużyć czas pobytu
Asima S. w areszcie w celu wydalenia jedynie do dnia 16 czerwca 2007 r.
W tym bowiem dniu łączny okres jego detencji stosowanej w celu wykona-
nia decyzji Wojewody Dolnośląskiego z dnia 13 stycznia 2006 r. osiągnął
łączny wymiar roku.
Jednocześnie Sąd Najwyższy stwierdza, że w zakresie, w jakim na-
stąpiło przedłużenie pobytu cudzoziemca w areszcie w celu wydalenia do
dnia 16 czerwca 2007 r. było ono zasadne, albowiem istniały ustawowe
przesłanki takiej decyzji, w szczególności w kontekście trudności z ustale-
niem tożsamości Asima S. Sąd Najwyższy, uznając, że pomimo zaistniałe-
go układu procesowego zażalenie nie podlega pozostawieniu bez rozpo-
znania (por. uchwałę Sądu Najwyższego z dnia 27 lutego 2007 r., I KZP
37/06, OSNKW 2007, z. 3, poz. 22), dokonał zatem zmiany zaskarżonego
postanowienia przesądzając o tym, że w pobyt Asima S. w areszcie po
dniu 16 czerwca 2007 r. był bezpodstawny jako przekraczający termin
maksymalny określony w art. 106 ust. 2 zd. 2 ustawy o cudzoziemcach.
Rozstrzygnięcie w kwestii zażalenia złożonego przez Asima S. na
postanowienie Sądu Rejonowego w W. z dnia 31 maja 2007 r., nie zwalnia
Sądu Najwyższego od spostrzeżenia, że obecnie cudzoziemiec ów prze-
bywa w areszcie w celu wydalenia na podstawie kolejnego już postanowie-
nia tego samego Sądu z dnia 24 sierpnia 2007 r., którym przedłużono jego
pobyt do dnia 7 grudnia 2007 r. Brak jest potrzeby argumentowania, że
skoro już postanowienie z dnia 31 maja 2007 r. było we wskazanej w dys-
pozytywnej części niniejszego postanowienia bezpodstawne, to także po-
stanowienie z dnia 24 sierpnia 2007 r., z tego samego powodu, i to w peł-
nej rozciągłości, nie znajduje podstawy prawnej. Asim S. jest więc obecnie
nielegalnie pozbawiony wolności. Postanowienie z dnia 24 sierpnia 2007 r.
nie może być jednak przez Sąd Najwyższy ani uchylone, ani zmienione,
albowiem Sąd Najwyższy nie rozpoznaje obecnie zażalenia na to posta-
nowienie. Nic jednak nie zwalnia Sądu Najwyższego od potrzeby zastoso-
wania w sprawie art. 253 § 1 k.p.k., co następuje w związku z treścią art.
104 ust. 4 ustawy o cudzoziemcach i uchylenia bezpodstawnie stosowane-
go aresztu w celu wydalenia. Zgodnie bowiem z linią orzecznictwa prezen-
towaną przez Sąd Najwyższy, stosowanie tego przepisu następuje nie tylko
wówczas, gdy sąd orzeka w głównym nurcie postępowania, ale we wszyst-
kich sytuacjach, gdy sprawa pozostaje w jego gestii (por. w szczególności
postanowienie z dnia 28 lutego 2001 r., IV KO 11/01, OSNKW 2001, nr 5-
6, poz. 46).
Uchylenie aresztu stosowanego z mocy postanowienia Sądu Rejo-
nowego w W. z dnia 24 sierpnia 2007 r. następuje, jak wskazano, pomimo
tego, że Sąd Najwyższy nie może się odnieść do samego postanowienia.
To zadanie pozostawione być musi Sądowi Okręgowemu w W., któremu
przyjdzie rozpoznać zażalenie Asima S. na to postanowienie.
Biorąc pod uwagę powyższe, orzeczono jak w postanowieniu.