Postanowienie z dnia 19 grudnia 2002 r., V CZ 162/02

Roszczenie negatoryjne właściciela nieruchomości o zaniechanie immisji
(art. 222 § 2 k.c. w związku z art. 144 k.c.) ma charakter majątkowy.

Sędzia SN Lech Walentynowicz (przewodniczący, sprawozdawca)
Sędzia SN Antoni Górski
Sędzia SN Hubert Wrzeszcz

Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Ewy Ł.-L. przeciwko S. Kopalniom
Surowców Mineralnych, spółce z ograniczoną odpowiedzialnością w S. o
zaniechanie, po rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym w Izbie Cywilnej w dniu 19
grudnia 2002 r. zażalenia powódki na postanowienie Sądu Okręgowego we
Wrocławiu z dnia 26 sierpnia 2002 r.
oddalił zażalenie.

Uzasadnienie

Postanowieniem z dnia 26 sierpnia 2002 r. Sąd Okręgowy we Wrocławiu
odrzucił - jako niedopuszczalną - kasację powódki wniesioną od wyroku tego Sądu
z dnia 18 grudnia 2001 r., ponieważ wartość przedmiotu zaskarżenia została
oznaczona kwotą niższą aniżeli 10 000 zł (art. 3935 k.p.c. w związku z art. 3921 § 1
k.p.c.).
W zażaleniu powódka zarzuciła, że przedmiotem sporu są również roszczenia
niemajątkowe w postaci żądania ochrony jej dóbr osobistych, co znalazło wyraz w
treści pozwu, apelacji i kasacji. Ponadto dochodzone roszczenie podlega ochronie
przewidzianej w art. 8 Europejskiej Konwencji o Prawach Człowieka i
Podstawowych Wolnościach.
Sąd Najwyższy zważył, co następuje:
Wartość przedmiotu sporu i zaskarżenia bezspornie określona została kwotą
5000 zł, jeżeli więc rozpoznawana sprawa była sprawą o prawa majątkowe - jak
uznał Sąd Okręgowy - to kasacja powódki podlegała odrzuceniu (zob. art. 3921 § 1
k.p.c.).
Powódka domagała się w pozwie nakazania pozwanemu zaniechania
eksploatacji wyrobiska graniczącego z jej nieruchomością kamieniołomu, powołując
art. 144 k.c. i 222 k.c. jako podstawę dochodzonego roszczenia. W toku
postępowania pierwszoinstancyjnego wskazała ponadto na art. 81 i 82 ustawy z
dnia 31 stycznia 1980 r. o ochronie i kształtowaniu środowiska (jedn. tekst: Dz.U. z
1994 r. Nr 49, poz. 196 ze zm.) oraz art. 5 ustawy z dnia 7 lipca 1994 r. - Prawo
budowlane (jedn. tekst: Dz.U. z 2000 r. Nr 106, poz. 1126 ze zm.). Źródłem
niekorzystnego oddziaływania na nieruchomość był hałas oraz skutki pozyskiwania
kamienia przez pozwanego przy użyciu materiałów wybuchowych.
Dochodzone roszczenie związane było z sąsiedztwem nieruchomości i
wzajemnym ich oddziaływaniem w postaci immisji. Ten rodzaj stosunków
sąsiedzkich regulowany jest przepisami prawa rzeczowego (tzw. prawa
sąsiedzkiego), na które powołała się powódka adekwatnie do przedstawionego
stanu faktycznego. Powołane przepisy pozakodeksowe miały charakter
uzupełniający; wskazywały przede wszystkim na obowiązki właścicieli (posiadaczy)
nieruchomości wymuszane również środkami administracyjnoprawnymi. Przepis art.
80 ustawy z dnia 31 stycznia 1980 r. o ochronie i kształtowaniu środowiska odsyłał
generalnie poszkodowanych naruszeniem stanu środowiska do roszczeń
uregulowanych prawem cywilnym.
Immisje mogą być źródłem naruszeń różnych dóbr i przyczyną korzystania z
różnych metod ochrony prawnej. Powódka miarodajnie zindywidualizowała
przedmiot ochrony prawnej (nieruchomość) oraz sposób tej ochrony (art. 144 k.c. w
związku z art. 222 § 2 k.c.), a Sąd Rejonowy rozpoznał to roszczenie w sposób
adekwatny do żądania. Dopiero w apelacji powołany został po raz pierwszy art. 24
k.c. (zarzut skarżącej dotyczył jego ,,pominięcia"). Sąd Okręgowy rozpoznał
apelację w zakresie objętym orzeczeniem Sądu pierwszej instancji i było to zgodne
z treścią art. 383 k.p.c.
Ukształtowane wiążąco przez powódkę roszczenie (art. 222 § 2 k.c. w związku
z art. 144 k.c.) ma charakter majątkowy, dlatego zaskarżone postanowienie jest
trafne. Powołany w zażaleniu art. 8 Konwencji o Ochronie Praw Człowieka i
Podstawowych Wolności nie zajmuje się w ogóle problematyką procesową.
Zarówno standardy międzynarodowe, jak i krajowe (art. 176 ust. 1 Konstytucji) nie
uprawniają do żądania rozpoznania sprawy w instancji kasacyjnej (zob. uchwałę
składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia 12 lipca 2001 r., III CZP 22/01,
OSNC 2001, nr 11, poz. 158). (...)
Z przedstawionych przyczyn należało oddalić zażalenie (art. 385 k.p.c. w
związku z art. 39319 k.p.c.).