Utwór inspirowany jest takim przejawem działalności twórczej o indywidualnym charakterze, do którego stworzenia autor został pobudzony dziełem innego autora. Ustawa o prawie autorskim i prawach pokrewnych (dalej pr. aut.) nie zawiera jego definicji. Jedyną wzmianką o tym rodzaju utworu jest art. 2 ust. 4 (pr. aut.), który stanowi, iż za opracowanie nie uważa się utworu, który powstał w wyniku inspiracji cudzym utworem.
Utwór inspirowany charakteryzuje się tym, iż nawiązując do oryginału nie przejmuje on od dzieła inspirującego elementów twórczych. Jego niezależność oparta jest na zasadzie, iż ochronie autorsko-prawnej nie podlega sam temat utworu pierwotnego lecz jego indywidualizacja, której to utwór inspirowany nie narusza. Najważniejszą cechą utworu inspirowanego jest jego samoistność. Oznacza to, iż jego autora nie obowiązują ograniczenia w wykonywaniu praw autorskich, z którymi zgodnie z art. 2 ust. 2 i 5 pr. aut. musi liczyć się twórca opracowania będącego utworem zależnym. Co za tym idzie, do rozporządzania i korzystania z utworu inspirowanego nie jest potrzebna zgoda twórcy oryginału.
Kwestią budzącą praktyczne problemy jest ścisłe rozgraniczenie zakresów dzieła inspirowanego i opracowania będącego już utworem zależnym. W przedmiocie tego zagadnienia wypowiedział się Sąd Najwyższy w wyroku z 23 czerwca 1972 r. (I CR 104/72) stwierdzając, iż dany utwór można określić jako inspirowany w momencie gdy po twórczym przetworzeniu elementów dzieła pierwotnego, o charakterze utworu inspirowanego decydują jego własne, indywidualne elementy.
Nie można jednak stwierdzić, iż status utworu inspirowanego jest identyczny z tym, który przysługuje utworom nie inspirowanym. Tak więc autor dzieła inspirowanego będzie musiał brać pod uwagę dobra osobiste autora utworu inspirującego, gdy utwór ten w sposób wyraźny odnosi się do dzieła inspirującego. W sytuacji gdy utwór inspirowany zawiera w sobie wątki i bohaterów utworu pierwotnego, nadając im przy tym diametralnie inną wymowę filozoficzną lub artystyczną, bezpośrednie wskazanie na dzieło pierwotne może godzić w dobra osobiste jego autora. Takie nawiązanie niesie bowiem za sobą ryzyko wprowadzenia w błąd odbiorców sugerując im, iż mają do czynienia np. z opracowaniem.
Ciekawym przykładem dzieł inspirowanych są parodie lub pastisze. Utwory te częstokroć czerpią na tyle dużo z dzieła pierwotnego, iż mogą być uznawane za samoistne jedynie w wypadku zupełnej deformacji i odwrócenia znaczenia przekazu utworu inspirującego. Warto zauważyć, iż uznanie tego typu utworów za opracowania mogłoby z łatwością doprowadzić do ich zaniku - wątpliwe jest bowiem aby twórcy dzieł oryginalnych byli zainteresowani wyrażaniem zgody na ośmieszanie lub wypaczanie sensu ich własnych utworów.
| Czytaj więcej w Money.pl | |
|---|---|
| Oznaczenie towaru. Co można zastrzec? Ochrona prawna dotyczy całości znaku słowno-graficznego, a nie jego poszczególnych części składowych. | |
| Nazwy produktów i usług. Jak nie naruszyć znaku towarowego Znaki towarowe sugerujące lub aluzyjne też mogą zostać zastrzeżone. | |
| Roszczenia za naruszenie praw autorskich w internecie Twórca danego dzieła, np. zdjęcia może żądać m.in. usunięcia go ze strony www lub opatrzenia go informacją o autorze, a także zapłaty zadośćuczynienia. |
Autor jest prawnikiem w kancelarii Rachelski i Wspólnicy