Prezydent Bronisław Komorowski podpisał w czwartek zmianę ustawy o ustroju sądów, przywracającą instytucję asesora sędziowskiego. Asesorzy zniknęli z sądów w 2009 r., po wyroku Trybunału Konstytucyjnego. Nowelizacja dostosowuje asesurę do wymogów konstytucji.
Komorowski po podpisaniu ustawy wyraził przekonanie, że nowelizacja otwiera drogę do usprawnienia wymiaru sprawiedliwości. Prezydent podpisał ustawę przed wręczeniem w Pałacu Prezydenckim nominacji sędziowskich.
- Słyszy się głosy, które można, i chyba trzeba interpretować jako gotowość przynajmniej do odchodzenia od takiej prostej i oczywistej zasady niezależności wymiaru sprawiedliwości - mówił prezydent do nowo powołanych sędziów. Podkreślił, że niezależność ta jest fundamentem państwa demokratycznego i życzył nowo powołanym sędziom, aby chronili niezależność od władzy politycznej.
Zgodnie z nowelizacją asesorów będzie powoływał nie - jak to było dawniej - minister, lecz prezydent - na wniosek Krajowej Rady Sądownictwa. Zasadnicza różnica między asesurą a stanem sędziowskim polega na jej czasowym charakterze - w przeciwieństwie do sędziego, którym jest się dożywotnio. Wszystkie przywileje sędziów, które są gwarancją niezawisłości i niezależności, będą przysługiwać i asesorom.
Asesor będzie powoływany na pięć lat i będzie mógł być odwołany wyłącznie w trybie postępowania dyscyplinarnego przez sąd dyscyplinarny, tak jak i sędziowie - w ten sposób unika się zarzutu, że na orzeczenia asesora można wpływać z zewnątrz.
Asesor będzie wykonywał czynności wyłącznie w sądzie rejonowym, czyli najniższego szczebla. Nie będzie orzekać w sprawach o zastosowanie aresztu oraz w sprawach upadłościowych i restrukturyzacyjnych - co uzasadniano ich ciężarem gatunkowym.
Po wyroku TK - kwestionującym wcześniejszą formę tej instytucji - wprowadzono przepisy likwidujące asesurę i przewidujące, że sędziami mają zostawać absolwenci Krajowej Szkoły Sądownictwa i Prokuratury (KSSiP). Jednak - jak wskazywało m.in. Ministerstwo Sprawiedliwości, opierając się na kilkuletnich doświadczeniach - okazało się, że asesura jest najlepszym sposobem weryfikacji, czy kandydat na sędziego sprawdza się w tej roli.
Propozycję ustawy nowelizującej ustrój sądów powszechnych i przywracającej instytucję asesora opracowały Krajowa Rada Sądownictwa wspólnie z Ministerstwem Sprawiedliwości. Uzgadniano ją także z Naczelnym Sądem Administracyjnym. Następnie propozycja trafiła do prezydenta, który pod koniec marca zeszłego roku wniósł projekt do Sejmu. Nowelizacja została uchwalona w pierwszej połowie lipca. Zmiana ma wejść w życie od początku 2016 r.
