Jeśli USA same nie przeprowadzą pełnego śledztwa i nie oskarżą Amerykanów odpowiedzialnych za program tortur CIA, to mogą być oni ścigani za granicą, w tym przez trybunał krany w Hadze, ale będzie to trudne - pisze _ New York Times _.
_ Na miejscu osób, które są wskazane w raporcie o torturach, pomyślałbym dwa razy, zanim wybrałbym się w podróż do Europy _ - powiedział cytowany w _ NYT _ profesor prawa na American University w Waszyngtonie Steve Vladeck.
Chodzi o raport, który we wtorek opublikowała senacka komisja wywiadu, na temat programu tzw. wzmocnionych technik przesłuchań, jaki CIA prowadziła w tajnych ośrodkach za granicą w ramach walki z terroryzmem po zamachach z 11 września 2001 r. Według raportu agenci CIA posuwali się do wielu powszechnie uznanych za tortury brutalnych praktyk, jak podtapianie, wielodniowe pozbawianie snu, utrzymywanie w niewygodnej pozycji przez długi czas, stosowanie gróźb przemocy seksualnej czy groźby egzekucji.
Nowojorski dziennik przypomina, że prawo międzynarodowe, w tym oenzetowska Konwencja o zakazie stosowania tortur, zobowiązuje USA do przeprowadzenia dochodzenia, jeśli jej obywatele są podejrzani o stosowanie tortur. _ Ale nawet jeśli tego nie zrobią, to Amerykanie, którzy wydali polecenia lub stosowali tortury, mogą być ścigani za granicą przez różne organy prawne, w tym Międzynarodowy Trybunał Karny (MTK) _ - dodaje dziennik, powołując się na ekspertów prawa.
Zastrzega, że szanse, że do tego dojdzie, są małe i zależeć będą głównie od _ politycznej determinacji _. Niemniej presja międzynarodowa będzie rosła, im dłużej USA same nie postawią zarzutów osobom, które odpowiadały za kontrowersyjny program brutalnych przesłuchań CIA.
Według _ NYT _, choć USA nie ratyfikowały traktatu o MTK, trybunał ten może postawić w stan oskarżenia osoby odpowiedzialne za poważne przestępstwa w krajach, które podpisały traktat. Zdaniem profesora prawa międzynarodowego z Uniwersytetu w Houston Jordana Pausta każde ze 122 państw, które są stronami MTK (Polska jest jednym z nich) mogłoby aresztować i doprowadzić to MTK w Hadze osobę podejrzaną o zbrodnię tortur.
_ NYT _ przypomina, że już na początku grudnia główna prokurator MTK Fatou Bensouda potwierdziła, że sprawdza dostępne informacje na temat amerykańskich wzmocnionych technik przesłuchań. Niemniej, jak zauważył były prokurator w MTK, a obecnie profesor prawa na Harwardzie Alex Whiting, postawienie przed tym sądem Amerykanów mogłoby okazać się nie tylko skomplikowane, ale i _ ryzykowne _, bo pójście na ostrą konfrontację ze Stanami Zjednoczonymi może zaszkodzić pozycji sądu na świecie. _ Sąd jest w bardzo trudnej sytuacji _ - dodał.
Teoretycznie podejrzani o stosowanie tortur agenci CIA, a nawet jej był szef Michael Hayden mogliby też zostać aresztowani podczas podróży do Europy w ramach tzw. zasady represji wszechświatowej (universal jurisdiction).
_ To teoretycznie możliwe, ale z dyplomatycznego punktu widzenia mało prawdopodobne w najbliższej przyszłości _ - dodaje _ NYT _.
Państwa stosujące zasadę represji wszechświatowej w swoim prawie karnym mogą ścigać i karać cudzoziemców, którzy popełnili poważne przestępstwo także w innym kraju. To na mocy tej zasady hiszpański sędzia doprowadził w 1998 roku do aresztowania w Londynie byłego dyktatora Chile Augusto Pinocheta.
Więziony w Polsce Zubajda niewinny?
Raport Senatu USA ws. CIA będzie ważny dla Trybunału w Strasburgu - uważa adwokat domniemanego terrorysty Abu Zubajdy. W raporcie podano, że CIA wycofała się z podejrzeń, jakoby Zubajda był członkiem al-Kaidy i by był zaangażowany w organizacje jakichkolwiek zamachów z nią wiązanych.
Abu Zubajda to jedna z osób, która miała być przetrzymywana i torturowana przez agentów CIA w _ punkcie zatrzymań _ CIA w Starych Kiejkutach na Mazurach w latach 2002-2003. W lipcu br. Europejski Trybunał Praw Człowieka w Strasburgu uznał wszystkie zarzuty skargi na Polskę Abu Zubajdy i drugiego przetrzymywanego - Abd al-Rahim al-Nashiriego.
Trybunał uznał, że Polska naruszyła wobec nich m.in. zakaz tortur i nieludzkiego traktowania. Ocenił zarazem, że _ wyłączną odpowiedzialność _ za tortury ponosi CIA. Za mało prawdopodobne uznał, by przedstawiciele polskich władz wiedzieli o tym, co działo się w tym miejscu. ETPC orzekł, że Polska ma zapłacić obu skarżącym po 100 tys. euro zadośćuczynienia. Polska odwołuje się od wyroku, ale tylko w wątku nienależytej współpracy z Trybunałem w sprawie.
W raporcie wiele miejsce poświęcono w nim działaniom CIA w państwie, o zaczernionej nazwie, które - zgodnie z tym raportem - w grudniu 2002 r. przyjęło dwóch więźniów: Abu Zubajdę i al-Nashiriego.
Raport podaje, że CIA utrzymywała początkowo, na podstawie _ jednoźródłowej _ informacji, że Zubajda był trzecim co do ważności terrorystą al-Kaidy. _ Potem CIA doszło do konkluzji, że nie był on członkiem al-Kaidy _ - głosi raport. Ujawniono w nim, że CIA wycofała się też z podejrzeń, by przygotowywał on zamachy z 11 września.
_ On był wielokrotnie podtapiany, stracił oko, prawie umarł na skutek stosowanych wobec niego tortur. Dziś mamy potwierdzenie, że jest całkowicie niewinny. Każdy, kto dziś powie, że Abu Zubajda był terrorystą, kłamie _ - powiedział mec. Bartłomiej Jankowski, polski obrońca Zubajdy. Podkreślił, że nawet gdyby był on terrorystą, to i tak nie wolno było go torturować.
_ - Nie rozumiem, dlaczego mój klient wciąż jest przetrzymywany w Guantanamo _ - dodał Jankowski. Raport ocenił jako _ dokument wyjątkowy w skali światowej _. _ Tam jest dużo więcej informacji, niż podawano poprzednio _ - dodał.
_ - Można spodziewać się, że Trybunał w Strasburgu zapozna się z raportem i potraktuje go z należną powagą, z perspektywy wiarygodności opisywanych faktów, głównie przez kryterium źródła _ - ocenił adwokat. Raport nie zmodyfikuje zaś stanowiska państwa polskiego - dodał.
Jego zdaniem krakowska prokuratura prowadząca polskie śledztwo ws. więzień CIA dostała w postaci raportu _ istotny dokument uzupełniający wiedzę prokuratury w obszarach, w których jej nie posiadała _. _ On odpowiada na wiele pytań prokuratury _ - dodał mec. Jankowski.