Co do zasady, podatnik który osiągnął w roku podatkowym zysk z kapitałów pieniężnych może odliczyć stratę poniesioną w latach ubiegłych. *Trzeba spełnić kilka warunków. *
Zgodnie z ogólną zasadą wyrażoną w art. 9 ust. 3 ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych (dalej: Ustawa) podatnik ma prawo do obniżenia dochodu uzyskanego z tego samego źródła w najbliższych pięciu po sobie następujących latach podatkowych.
Ustawodawca w przepisie szczegółowym wskazał, że zasada ta ma także zastosowanie do strat m. in.: z odpłatnego zbycia udziałów w spółkach mających osobowość prawną, papierów wartościowych, odpłatnego zbycia pochodnych instrumentów podatkowych oraz z tytułu objęcia udziałów (akcji) w spółkach mających osobowość prawną.
Należy jednak pamiętać, że nie cała strata poniesiona przez podatnika w latach ubiegłych będzie mogła być skompensowana zyskiem osiągniętym w danym roku podatkowym. Otóż, podatnik za dany rok podatkowy jest uprawniony jedynie do pomniejszenia zysku z tego samego źródła o stratę, z tym że wysokość obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50% kwoty tej straty.
_ Podatnik za dany rok podatkowy jest uprawniony jedynie do pomniejszenia zysku z tego samego źródła o stratę, z tym że wysokość obniżenia w którymkolwiek z tych lat nie może przekroczyć 50% kwoty tej straty. _Przykładowo, jeżeli podatnik w latach 2004-2006 poniósł straty z kapitałów pieniężnych wynoszące odpowiednio za 2004 r. 10 tys. zł, za 2005 r. 6 tys. zł oraz za 2006 r. 14 tys. zł, a w 2007 r. osiągnął zysk w wysokość 40 tys. w rozliczeniu za 2007 r. będzie mógł odliczyć od osiągniętego zysku stratę w wysokości 15 tys. zł. (suma połowy strat z lat ubiegłych). W tym przypadku podstawę obliczenia podatku będzie stanowiła kwota 25 tys. zł.
Pozostałą stratę podatnik będzie mógł skompensować z zyskiem w przyszłych latach. Trzeba jednak pamiętać, że ostatnim okresem, za który będzie można odliczyć stratę poniesioną w 2004 r. będzie rozliczenie za 2009 r. Analogicznie ze stratą za rok 2005, o którą podatnik może pomniejszyć zysk wypracowany w 2010 r. itd. Jeżeli po upływie 5 lat od poniesienia straty podatnik nie osiągnie zysku z kapitałów pieniężnych, nierozliczona w tym okresie strata bezpowrotnie przepada.
Mając na uwadze specyfikę rozliczeń w zakresie zysków i strat z kapitałów pieniężnych (wykazanych w formularzu PIT-38), do tego, aby podatnik mógł odliczyć za dany rok straty poniesione w latach ubiegłych koniecznym jest wykazanie jej w rozliczeniach złożonych za poprzednie lata.
W przeciwnym wypadku tj. nawet, jeżeli podatnik faktycznie poniósł stratę w latach ubiegłych, a nie w udokumentował jej w złożonym za dany rok zeznaniu, traci on prawo do pomniejszenia zysku za dany rok. W takiej sytuacji, jedyną możliwością w powyższym zakresie jest złożenie wraz z zeznaniem za dany rok podatkowy, zeznań z lat ubiegłych oraz załączenie czynnego żalu.
_ Jeżeli po upływie 5 lat od poniesienia straty podatnik nie osiągnie zysku z kapitałów pieniężnych, nierozliczona w tym okresie strata bezpowrotnie przepada. _W kontekście powyższych uregulowań, w szczególny sposób należy się odnieść do kwestii odliczenia strat od dochodu z tytułu udziału w funduszach kapitałowych (funduszach inwestycyjnych)
.
Zgodnie z art. 30a ust. 5 Ustawy dochodu z tytułu udziału w funduszach kapitałowych nie pomniejsza się o straty z tytułu udziału w funduszach kapitałowych oraz inne straty z kapitałów pieniężnych i praw majątkowych. Zastrzeżenie to dotyczy zarówno strat poniesionych w danym roku podatkowym jak i strat z lat poprzednich.
W związku z takim brzmieniem przepisu należy stwierdzić, że podatnikowi nie przysługuje prawo skompensowania strat (np. ze sprzedaży akcji) zyskiem osiągniętym z tytułu udziału w funduszach kapitałowych. Za takim stanowiskiem przemawia w szczególności analiza art. 9 ust. 6 Ustawy w związku z art. 30a ust. 5 Ustawy. Skoro ustawodawca w treści przepisu nie wymienia wprost strat z tytułu umorzenia jednostek uczestnictwa funduszy kapitałowych, to należy uznać, że odliczeniu od zysku podlegają jedynie straty z literalnie wymienionych w przepisie tytułów.
Powyższe stanowisko potwierdza także praktyka organów skarbowych. Przykładowo, Naczelnik Urzędu Skarbowego w Sandomierzu w piśmie z 6 kwietnia 2005 r. (nr. PF 415/2/05) oraz Naczelnik Urzędu Skarbowego Wrocław-Krzyki z 11 lipca 2005 r. (nr PD II 415/1/65/05), wskazali, że przepis art. 9 ust. 6 Ustawy nie zawiera zapisu, iż w stosunku do zbywanych jednostek uczestnictwa w funduszu inwestycyjnym ma zastosowanie art. 9 ust. 3 Ustawy dotyczący rozliczenia strat.
Warto jedna zaznaczyć, że w/w regulacja nie pozbawia podatnika możliwości zastosowania odwrotnego odliczenia, czyli pomniejszenia dochodu ze sprzedaży akcji o stratę z tytułu udziału w funduszach kapitałowych. Mając na uwadze powyższe, należy uznać, że nie istnieją żadne przesłanki, które pozbawiałyby podatnika do ujęcia na zasadach ogólnych w pozycji 28 formularza PIT-38 straty z tytułu udziału w funduszach kapitałowych.