Mediatorzy wykonujący czynności na zlecenie sądów lub prokuratury są objęci VAT. Pieniądze na zapłatę podatku za każdym razem muszą wyłożyć z własnej kieszeni. Na zwrot kosztów powiększonych o VAT mogą liczyć tylko adwokaci i radcowie prawni.
Mediatorzy to kolejna grupa zawodowa, która musi płacić VAT od czynności podejmowanych na zlecenie prokuratury, organów ścigania czy sądów. Interpretację taką otrzymał z urzędu skarbowego jeden z naszych czytelników. Stanowisko fiskusa potwierdzają również orzeczenia sądów administracyjnych i opinie ekspertów.
Problem opodatkowania VAT kosztów zwracanych za czynności dokonywane przez profesjonalistów pojawił się po wprowadzeniu nowej ustawy o VAT. O interpretacje w tej sprawie zwracały się różne grupy podatników: adwokaci, biegli, tłumacze. Fiskus twierdził konsekwentnie: VAT trzeba płacić. Problem polega jednak na tym, że niektóre grupy zawodowe mogą liczyć na zwrot kosztów powiększonych o VAT (np. adwokaci), inne zaś VAT muszą zapłacić z własnej kieszeni (np. mediatorzy). Resorty sprawiedliwości i finansów nie mogą dojść w tej sprawie do porozumienia.
Sąd nie odpowiada
Aby móc wyłączyć mediatora, adwokata czy biegłego z kategorii podatników VAT, sąd jako zlecający czynności musiałby wziąć za nie odpowiedzialność. Tymczasem organy podatkowe twierdzą, że we wszystkich przypadkach sąd jako zlecający i organ procesowy nie bierze odpowiedzialności za wykonywane przez przyjmującego zlecenie określonych czynności wobec osób trzecich. W interpretacji z 17 kwietnia 2007 r. taką samą zasadę potwierdził naczelnik Urzędu Skarbowego w Suwałkach w odniesieniu do mediatora (US IV-443/4/21/07).
Wyjaśnił, że w świetle art. 15 ust. 3 pkt 3 ustawy o VAT, wykonując usługi mediatora na mocy postanowień organów ścigania, prokuratury czy sądu, podatnik nie podlega wyłączeniu z grona podatników z uwagi na niespełnienie warunku odpowiedzialności zlecającego za wykonywanie przez niego czynności. Oznacza to opodatkowanie wynagrodzenia mediatora zwróconego przez sąd 22-proc. stawką VAT.
Podobnego zdania, tym razem w stosunku do adwokatów udzielających pomocy prawnej z urzędu, był Naczelny Sąd Administracyjny. W wyroku z 20 lutego 2007 r. potwierdził, że adwokaci nie korzystają z wyłączenia z kategorii podatników VAT (sygn. akt IFSK1220/05). Jak podkreślił sąd, w relacji między adwokatem działającym z urzędu a sądem nie zachodzi stosunek prawny zbliżony do stosunku między pracownikiem a pracodawcą.
Mediator zapłaci
Wątpliwości, że mediatorzy powinni być zaliczani do grona podatników VAT, nie mają też eksperci.
Przemysław Polkowski, doradca podatkowy z Kancelarii Prawnej Chałas i Wspólnicy, wyjaśnia, że rozróżnia się m.in. przychody z działalności gospodarczej oraz z działalności wykonywanej osobiście.
- Mediator uzyskuje przychód z tych źródeł równolegle, mimo że co do zasady wykonuje faktycznie te same czynności, tj. mediację na rzecz stron - podkreśla Przemysław Polkowski.
Dodaje, że opodatkowanie VAT mediacji wykonywanej w ramach pozarolniczej działalności gospodarczej nie budzi wątpliwości. Podmiot wypełnia przesłanki niezbędne do uznania go za podatnika w rozumieniu art. 15 ustawy z dnia 11 marca 2004 r. o podatku od towarów i usług (Dz.U. nr 54, poz. 535 z późn. zm.).
Zdaniem naszego rozmówcy nie jest spełniony jeden z warunków wyłączenia z VAT dotyczący odpowiedzialności zlecającego za wykonanie czynności przez zleceniobiorcę. Zatem słusznie wskazano, że mediator będzie podatnikiem VAT, nieobjętym zwolnieniem podmiotowym z art. 113 ustawy o podatku od towarów i usług.
Tego samego zdania jest również Marta Szafarowska, doradca podatkowy w MDDP Michalik Dłuska Dziedzic i Partnerzy.
- Analizując interpretacje organów podatkowych na temat czynności wykonywanych przez biegłych bądź mediatorów sądowych, trudno jest nie zgodzić się z powszechnie w nich prezentowanym stanowiskiem, że czynności te podlegają opodatkowaniu VAT - podkreśla.
Nie powinien budzić wątpliwości status tych czynności jako usług. Tymi ostatnimi są bowiem świadczenia niestanowiące dostawy t