Rok 2014 to rok wyborów samorządowych. Przepisy prawa aby przeciwdziałać korupcji i nadużyciom władzy wprowadzają cały szereg ograniczeń swobód obywatelskich dla osób piastujących określone stanowiska lub posiadających mandat radnego. Każdy zatem zanim zgłosi swoją kandydaturę do wyborów i ewentualnie przyjmie zaoferowane mu stanowisko w jednostce samorządu winien szczegółowo rozważyć swoją sytuację życiową.
Należy mieć na uwadze, że zgodnie z obowiązującymi przepisami radni nie mogą podejmować dodatkowych zajęć ani otrzymywać darowizn mogących podważyć zaufanie wyborców do wykonywania mandatu oraz nie mogą powoływać się na swój mandat w związku z podjętymi dodatkowymi zajęciami bądź działalnością gospodarczą prowadzoną na własny rachunek lub wspólnie z innymi osobami. Poza ogólnym zakazem podejmowania różnych czynności obowiązują bardzo konkretne zapisy. Takimi jest zakaz pozostawania w jakichkolwiek stosunkach prawnych wynikających z umów o pracę jak i umów cywilnoprawnych z jednostką samorządu, w której piastuje się mandat.
Osoba wybrana na radnego nie może wykonywać pracy w ramach stosunku pracy w urzędzie jednostki samorządu terytorialnego, w której uzyskała mandat, oraz wykonywać funkcji kierownika lub jego zastępcy w jednostce organizacyjnej tej jednostki. Przepis art. 24d ustawy o samorządzie gminnym zakazuje wójtowi, burmistrzowi (prezydentowi miasta) powierzenia świadczenia pracy także wtedy, gdy powierzenie to odbywałoby się w wyniku przeprowadzenia odpowiedniej procedury konkursowej.
Zakazem często budzącym w praktyce wątpliwości jest zakaz prowadzenia przez radnego działalności gospodarczej z wykorzystaniem mienia gminy, powiatu lub województwa, w której otrzymał mandat. Ustalenie zatem, że radny prowadzi gospodarstwo rolne z wykorzystaniem gruntów należących do gminy, w której uzyskał mandat i działalności tej nie zaprzestał w ustawowym terminie, prowadzi do wygaśnięcia mandatu. Jeżeli zatem rolnik uzyskujący mandat radnego wydzierżawia grunty rolne należące do gminy i to nawet na podstawie umowy zawartej w wyniku przetargu publicznego, to winien umowę taką rozwiązać.
Prowadzenie działalności gospodarczej nie musi być wykonywane na własny rachunek. Zakaz taki dotyczy np. zarządzania stowarzyszeniami i klubami sportowymi. Stowarzyszenia sportowe pobierające opłaty za wstąp na organizowane mecze piłkarskie prowadzą działalność gospodarczą. Radny łączący mandat z funkcją członka zarządu takiego stowarzyszenia narusza zakaz zarządzania działalnością gospodarczą z wykorzystaniem mienia komunalnego. Natomiast radny będący członkiem zarządu banku obsługującego gminę ma obowiązek dokonania wyboru między mandatem radnego, a członkostwem w tym zarządzie.
Należy pamiętać, że zakazy nie dotyczą tylko samego prowadzenia działalności, ale też zarządzania nią na podstawie umowy, czy też bycia przedstawicielem lub pełnomocnikiem takiej firmy. Jednocześnie w związku z treścią art. 24f ust. 3 i 5 stanowiącymi, że radni i ich małżonkowie nie mogą być członkami władz zarządzających lub kontrolnych i rewizyjnych ani pełnomocnikami spółek handlowych z udziałem gminnych osób prawnych lub przedsiębiorców, w których uczestniczą takie osoby ani też radni nie mogą posiadać pakietu większego niż 10 proc. udziałów lub akcji w spółkach prawa handlowego z udziałem gminnych osób prawnych lub przedsiębiorców, w których uczestniczą takie osoby, pole działania zawodowego czy zatrudnienia staje się bardzo zawężone.
Poza ograniczeniami dotyczącymi życia zawodowego istotną kwestią pozostaje sprawa swego rodzaju zmniejszonej ochrony dóbr osobistych. Radny nie tylko staje się osobą publiczną ale także jest zobowiązany upublicznić posiadany majątek przez złożenie oświadczenia majątkowego. Oświadczenie majątkowe zawiera informacje o:
- zasobach pieniężnych,
- nieruchomościach,
- udziałach i akcjach w spółkach handlowych oraz o nabyciu od Skarbu Państwa, innej państwowej osoby prawnej, jednostek samorządu terytorialnego, ich związków lub od komunalnej osoby prawnej mienia, które podlegało zbyciu w drodze przetargu,
- a także dane o prowadzeniu działalności gospodarczej oraz dotyczące zajmowania stanowisk w spółkach handlowych;
- dochodach osiąganych z tytułu zatrudnienia lub innej działalności zarobkowej z podaniem uzyskiwanych kwot;
- mieniu ruchomym o wartości powyżej 10 tys. złotych;
- zobowiązaniach pieniężnych o wartości powyżej 10 tys. złotych, w tym zaciągniętych kredytach i pożyczkach oraz warunkach, na jakich zostały udzielone.
Nadto określa się w nim przynależność poszczególnych składników majątkowych, dochodów i zobowiązań do majątku odrębnego i majątku objętego małżeńską wspólnością majątkową. Takie oświadczenia składane są co roku.
Cały szereg ograniczeń dotyczy także pracowników samorządowych i tych z wyboru - wójtów, burmistrzów, prezydentów, starostów, marszałków, ale także skarbników, sekretarzy członków zarządów, kierowników jednostek organizacyjnych gminy, osób zarządzających i członków organu zarządzającego gminną osobą prawną (np. spółką z udziałem gminy) oraz osób wydających decyzje administracyjne w imieniu wójta.
Po pierwsze wszystkie te osoby są zobowiązane do składania oświadczeń majątkowych. Osoby te nie mogą:
- być członkami zarządów, rad nadzorczych lub komisji rewizyjnych spółek prawa handlowego;
- posiadać w spółkach prawa handlowego więcej niż 10 proc. akcji lub udziały przedstawiające więcej niż 10 proc. kapitału zakładowego - w każdej z tych spółek;
- prowadzić działalności gospodarczej na własny rachunek lub wspólnie z innymi osobami, a także zarządzać taką działalnością lub być przedstawicielem, czy pełnomocnikiem w prowadzeniu takiej działalności z wyłączeniem rodzinnego gospodarstwa rolnego.
Dalej należy mieć na uwadze tzw. rejestr korzyści w którym ujawniane są korzyści uzyskiwane przez członków zarządów województw, sekretarzy województw, skarbników województw, członków zarządów powiatów, sekretarzy powiatów, skarbników powiatów, wójtów (burmistrzów, prezydentów miast), zastępców wójtów, sekretarzy gmin i skarbników gmin oraz ich małżonków. Do rejestru należy zgłaszać informacje o:
wszystkich stanowiskach i zajęciach, z tytułu których pobiera się wynagrodzenie, oraz pracy zawodowej wykonywanej na własny rachunek;
- o otrzymanym wsparciu prowadzonej działalności publicznej (tak kampanii wyborczej jak i darowizn na rzecz kierowanych fundacji, stowarzyszeń itp.);
- każdej darowiźnie jeżeli jej wartość przekracza 50 proc. najniższego wynagrodzenia pracowników za pracę tj. obecnie kwotę 840 zł;
- wyjazdach krajowych lub zagranicznych opłaconych przez podmioty, czy osoby obce.
Do rejestru należy także zgłaszać informacje o udziale w organach fundacji, spółek prawa handlowego lub spółdzielni, nawet wówczas, gdy z tego tytułu nie pobiera się żadnych świadczeń pieniężnych.
Reasumując przedstawione wyżej informacje dotyczące radnych i pracowników samorządowych należy uznać, że z chwilą podjęcia się pełnienia funkcji czy wykonywania pracy w samorządzie terytorialnym bardzo zmienia się sytuacja życiowa. Nie tylko nie są oni już mniej lub bardziej anonimowymi obywatelami, ale jeszcze upubliczniają swój majątek i sytuację życiową, gdyż część przepisów dotyczy też małżonków.
| Czytaj więcej w Money.pl | |
|---|---|
| Biegły: Zegarek Nowaka sponiewierany - _ Jest sponiewierany, porysowany, jakby przy betoniarce w nim pracował. Chyba użytkownik go nie szanuje _ - zstwierdził podczas rozprawy jeden z biegłych. | |
| Sprawdziliśmy. Korwin-Mikke ma majątek warty około 10 milionów Dom, mieszkanie i kilka działek. Czym jeszcze może się pochwalić? | |
| Prokuratura odpuszcza prezesowi PiS Chodzi o domniemane zatajenie przez Jarosława Kaczyńskiego prawdy w oświadczeniach majątkowych z lat 2011-2014. |
Autorka jest radcą prawnym w Celichowscy Służewska-Woźnicka Kancelaria Adwokatów i Radców Prawnych