VAT za usługi związane z nieruchomościami. Gdzie płaci firma zagraniczna?

Podatnikami podatku VAT są podmioty będące usługobiorcami usług świadczonych przez podatników nieposiadających siedziby, stałego miejsca prowadzenia działalności na terytorium Polski (art.17 ust. 1 pkt 4 w zw. z ust. 2 ustawy o VAT). Zasada ta nie obowiązuje w przypadku świadczenia usług innych niż te, do których stosuje się art. 28 b ustawy o VAT, jeżeli podatek należny zostanie rozliczony przez usługodawcę. Ponieważ usługi związane z nieruchomościami opodatkowane są w Państwie położenia nieruchomości zgodnie z art. 28e ustawy o VAT, to przy rozliczaniu ich świadczenia przez podmiot zagraniczny podatnikiem jest nabywca, jeżeli podatek VAT nie zostanie rozliczony przez usługodawcę.

Sytuacja zmienia się w przypadku, kiedy świadczący usługę ma na terytorium Polski tzw. stałe miejsce prowadzenia działalności. W takiej sytuacji jest on zobowiązany do rejestracji na terytorium Polski dla celów podatku VAT i odprowadzenia podatku należnego z tytułu świadczenia usług związanych z nieruchomościami (przy założeniu, że usługi te związane są z tym stałym miejscem prowadzenia działalności).

Zgodnie rozporządzeniem wykonawczym Rady UE nr 282/2011 z 15 marca 2011 r. ustanawiającego środki wykonawcze do dyrektywy 2006/112/WE w sprawie wspólnego systemu podatku od wartości dodanej (Dz.Urz. UE L 77/1 z 23 marca 2011 r.), które weszło w życie 1 lipca 2011 r. *pod pojęciem stałego miejsca prowadzenia działalności należy rozumieć obecność w miejscu wykonywania działalności zasobów ludzkich i technicznych, umożliwiających świadczenie usług w sposób niezależny, które odznaczają się pewną cechą stałości. *

Przedsiębiorcy zagraniczni podejmujący decyzję odnośnie realizacji na terytorium Polski kontraktu polegającego na świadczeniu usług związanych z nieruchomościami powinni przeanalizować, czy na skutek świadczonych usług dojdzie do powstania stałego miejsca prowadzenia działalności na terytorium Polski. Jeżeli dojdzie do takiej sytuacji, to faktury za wszelkie usługi nabywane dla potrzeb stałego miejsca prowadzenia działalności powinny zawierać podatek VAT, który co do zasady będzie mógł zostać odliczony w ramach bieżących rozliczeń przedsiębiorcy w zakresie podatku VAT na terytorium Polski.

Czy zakład emitujący je zapłaci karę?

Jeżeli stałe miejsce prowadzenia działalności nie powstanie, to przedsiębiorca powinien rozważyć zasadność rejestracji dla celów podatku VAT w Polsce. W przypadku braku rejestracji pozostanie konieczność wnioskowania o zwrot podatku VAT wynikającego z otrzymywanych faktur w ramach tzw. zwrotu bezpośredniego, co wiąże się z czasem oczekiwania w granicach min. 4 miesięcy od dnia złożenia stosownego wniosku (zgodnie z rozporządzeniem Ministra Finansów z 28 marca 2011 r. w sprawie zwrotu podatku od towarów i usług niektórym podmiotom - Dz.U. nr 69, poz. 365).

Przedsiębiorca powinien mieć na uwadze, iż w takim przypadku jedynie faktury dokumentujące dostawy towarów na terytorium Polski oraz świadczenie usług związanych z nieruchomościami położonymi w Polsce powinny zawierać polski podatek VAT. Jeżeli również faktury za inne usługi (np. usługi doradcze, usługi na rzeczowym majątku ruchomym) będą opodatkowane polskim podatkiem VAT, to przedsiębiorca nie będzie miał prawa do odliczenia podatku wykazanego na fakturze.

Dodatkowym argumentem mogącym przemawiać za brakiem rejestracji są terminy zwrotu podatku naliczonego w sytuacji, kiedy podatnik nie wykazuje podatku należnego w okresie rozliczeniowym. Termin taki wynosi zasadniczo 180 dni od dnia złożenia deklaracji. W przypadku świadczenia usług związanych z nieruchomościami i braku stałego miejsca prowadzenia działalności podmiot zagraniczny co do zasady nie będzie wykazywał podatku należnego, ponieważ podmiotem zobowiązanym do jego rozliczenia będzie nabywca usług (jeżeli podmiot zagraniczny nie rozliczy tego podatku).

Dodatkowo istnieje ryzyko, iż w przypadku rejestracji dla celów VAT przez podmiot zagraniczny i braku rozliczenia podatku należnego od świadczonych usług związanych z nieruchomościami organy podatkowe będą również kwestionować zasadność rejestracji oraz prawo do zwrotu podatku naliczonego z deklaracji podatkowej z uwagi na brak związku z czynnościami opodatkowanymi przez tego podatnika.

Autor jest doradcą podatkowym w Chałas i Wspólnicy Kancelaria Prawna