Do Sejmu skierowany został projekt rządowy ustawy o zmianie kodeksu spółek handlowych. Planowane zmiany mają na celu liberalizację przepisów, zgodnie z trendami unijnymi.
Jedna ze zmian dotyczy wprowadzenia możliwości finansowania przez spółki emitowanych przez nie akcji. Zmiana ta pozwoli m.in. na elastyczne przeprowadzanie transakcji typu LBO (są to transakcje lewarowane) i MBO (są to transakcje, w wyniku których osoby zarządzające spółką stają się właścicielem głównego pakietu akcji).
Do niedawna również prawo unijne wyłączało możliwość w spółkach akcyjnych udzielania przez nie pożyczek, ustanawiania zabezpieczeń czy dokonywania zaliczkowych wypłat w celu umożliwienia osobom trzecim nabycia bądź objęcia wyemitowanych przez te spółki akcji. Postanowienia Dyrektywy 2006/68/WE zliberalizowały dotychczasowe regulacje.
Z uzasadnienia projektu zmian do ksh wynika, iż celem zmian obok harmonizacji przepisów, jest uatrakcyjnienie polskich regulacji spółkowych dla podmiotów gospodarczych z zagranicy.
Aktualnie art. 345 ksh wyłącza możliwość udzielania przez spółki akcyjne pożyczek, zabezpieczeń, zaliczkowych wypłat, jak również w jakiejkolwiek innej formie bezpośrednio lub pośrednio finansowania nabycia lub objęcia emitowanych przez nią akcji. Wyjątek dotyczy świadczeń dokonywanych w ramach zwykłej działalności instytucji finansowych oraz świadczeń dokonywanych na rzecz pracowników spółki/spółki z nią powiązanej, a podejmowanych w celu ułatwienia nabycia lub objęcia emitowanych przez spółkę akcji, pod warunkiem wcześniejszego utworzenia w tym celu kapitału rezerwowego.
Proponowana nowelizacja przewiduje, iż spółka może, bezpośrednio lub pośrednio, finansować nabycie lub objęcie emitowanych przez nią akcji w szczególności przez udzielenie pożyczki, dokonanie zaliczkowej wypłaty, ustanowienie zabezpieczenia. Niezbędne jest jednak zapewnienie finansowania na warunkach rynkowych (w szczególności w zakresie odsetek, zabezpieczeń, badania wypłacalności).
Finansowanie przez spółkę nabycia lub objęcia emitowanych przez nią akcji, jest dopuszczalne o ile nabycie bądź objęcie następuje w zamian za godziwą cenę, a spółka utworzyła wcześniej na ten cel kapitał rezerwowy.
W każdym razie, wskazane wyżej finansowanie będzie mogło następować wyłącznie w granicach określonych w uprzednio podjętej uchwale walnego zgromadzenia, co oznacza, że wyłączona jest możliwość późniejszego wyrażenia zgody na tego typu transakcje i konwalidowanie czynności w ramach art. 17 § 2 ksh.
Planowane jest, aby uchwała dotycząca finansowania przez spółkę nabycia lub objęcia emitowanych przez nią akcji, zapadała większością dwóch trzecich głosów. Jeżeli jednak na walnym zgromadzeniu będzie reprezentowana co najmniej połowa kapitału zakładowego, do podjęcia uchwały będzie wystarczała bezwzględna większość głosów.
Aby zapewnić możliwie największą bezstronność przy uchwalaniu finansowania, zarząd zobowiązany jest do przedłożenia walnemu zgromadzeniu pisemnego sprawozdania, które określać powinno:
1) przyczyny lub cel finansowania,
2) interes spółki w finansowaniu,
3) warunki finansowania, w tym w zakresie zabezpieczenia interesów spółki,
4) wpływ finansowania na ryzyko w zakresie płynności finansowej
i wypłacalności spółki,
5) cenę nabycia akcji spółki z uzasadnieniem, że jest to cena godziwa.
Sprawozdanie zarządu składane ma być do sądu rejestrowego i ogłaszane.
Projekt nowelizacji nie zawiera, oprócz wskazanych powyżej, instytucji prawnych chroniących spółki i akcjonariuszy przed nadużyciami. Aktualne regulacje wraz z projektowanym procesem finansowania, zapewniają w sposób wystarczający weryfikację decyzji o finansowaniu, tak aby zapobiegać arbitralnym decyzjom osób zarządzający spółką o udzielaniu im finansowania na zakup czy objęcie akcji. Do mechanizmów takich należy obowiązek reprezentowania, w umowach z członkami zarządu, spółki przez radę nadzorczą bądź pełnomocnika powołanego uchwałą walnego zgromadzenia.
Zgodnie z przepisami, zawarcie przez spółkę zależną umowy kredytu, pożyczki, poręczenia lub innej podobnej umowy z członkiem zarządu spółki dominującej wymaga zgody rady nadzorczej spółki zależnej. Jeżeli zaś spółka zależna nie posiada rady, wymagana jest zgoda zgromadzenia wspólników albo walnego zgromadzenia spółki dominującej.
Jednocześnie instrumentem weryfikacji decyzji o finansowaniu wykupu akcji jest możliwość zaskarżenia uchwały walnego zgromadzenia, wyrażającej zgodę na finansowanie ze względu na udzielenie korzystniejszych niż rynkowe warunków, czy ryzyko dla spółki nieodzyskania udzielonego kredytu przez spółkę, przez każdego z akcjonariuszy.
Ponadto istnieje możliwość podważania uchwały jako sprzecznej z dobrymi obyczajami bądź interesem spółki, bądź jako zmierzającej do pokrzywdzenia części akcjonariuszy.
Planowane zmiany uatrakcyjnią spółkę akcyjną w świetle możliwości zaoferowania osobom zarządzającym pakietów akcji.
Autorką jest radcą prawnym i wspólnikiem BSO Prawo & Podatki - Bramorski Szermach Okorowska Kancelaria Prawna sp.k.