W dniu 20 maja br. do laski marszałkowskiej trafił projekt nowelizacji Prawa bankowego, odnoszący się do tajemnicy bankowej.
W ocenie wnioskodawców dotychczasowe brzmienie przepisów o tajemnicy bankowej powoduje poważne trudności w sprawnym prowadzeniu postępowań karnych, w związku z czym zaproponowali szereg zmian.
Przypomnijmy, iż zgodnie z aktualnie obowiązującymi regulacjami bank ma obowiązek udzielenia informacji stanowiących tajemnicę bankową na żądanie m.in. sądu lub prokuratora w związku z toczącym się postępowaniem o przestępstwo lub przestępstwo skarbowe:
- przeciwko osobie fizycznej będącej stroną umowy zawartej z bankiem, w zakresie informacji dotyczących tej osoby fizycznej,
- popełnione w związku z działaniem osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, w zakresie informacji dotyczącej tej osoby prawnej lub jednostki organizacyjnej.
ZOBACZ TAKŻE:
Mając na uwadze dosłowne brzmienie przepisów, banki nie udzielają sądom i prokuratorom informacji o rachunkach osób fizycznych w przypadku, gdy w postępowaniu karnym nie postawiono jeszcze zarzutów popełnienia przestępstwa.
Dlatego też, zgodnie z nową propozycją, obowiązek udzielenia informacji obejmować będzie także wnioski związane z toczącym się postępowaniem o przestępstwo lub przestępstwo skarbowe popełnione w związku z działaniem przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną, w zakresie informacji dotyczących tego przedsiębiorcy.
Innymi słowy, w przypadku rachunku firmowego, policja i prokuratura będzie mogła żądać informacji od banku bez uprzedniego postawienia zarzutów.
Kolejnym novum które proponuje nowelizacja jest nadanie policji, straży gminnej (miejskiej) i innym organom uprawnionym do prowadzenia postępowania przygotowawczego w sprawach o przestępstwa lub czynności wyjaśniających w sprawach o wykroczenia, uprawnienia do uzyskiwania informacji o użytkowniku pojazdu wówczas, gdy jest on przedmiotem umowy bankowej.
Wszelkie ograniczenia swobód obywatelskich, w tym także prawa do prywatności, traktować należy z dużą dozą ostrożności. Dlatego przed ich przyjęciem należy uważnie rozważyć, czy cel zmian w prawie jest tak istotny, aby usprawiedliwiać redukcję sfery wolności obywateli oraz, czy celu tego nie można osiągnąć innymi, mniej _ inwazyjnymi _ środkami.
Biorąc pod uwagę powyższe, projekt nowelizacji określić można mianem kontrowersyjnego. Już w chwili obecnej tajemnica bankowa ma w prawie polskim charakter strzępkowy, jeśli nie wręcz symboliczny.
W różnych okolicznościach prawo do żądania informacji objętych tajemnicą bankową posiadają m.in. policja, żandarmeria wojskowa, straż graniczna, służba więzienna, komornicy sądowi, Komisja Nadzoru Finansowego, prokuratura, szef służby celnej, Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej, Prezes Najwyższej Izby Kontroli, Prezes Zarządu Bankowego Funduszu Gwarancyjnego, Agencja Wywiadu, Centralne Biuro Antykorupcyjne, wydawcy elektronicznych instrumentów płatniczych, Generalny Inspektor Ochrony Danych Osobowych, Prezes Urzędu Ochrony Konkurencji i Konsumentów.
Zjawisko minimalizacji tajemnicy bankowej uznać należy za bardzo niepokojące. Poza szczytnymi celami, jakie przyświecają autorom nowelizacji warto również pamiętać o tej smutnej prozie życia, jaką stanowią np. przypadki współpracy osób zatrudnionych w organach ścigania ze zorganizowanymi grupami przestępczymi. Dzięki ograniczeniom tajemnicy bankowej osoby takie zyskują większą możliwość identyfikowania majętnych osób fizycznych.
Biorąc pod uwagę, iż statystyczny urzędnik państwowy nie jest bardziej (ani mniej) uczciwy niż każdy inny, statystyczny obywatel, to udostępnienie informacji objętych tajemnicą bankową urzędnikowi może w pewnych okolicznościach stanowić równie duże zagrożenie dla bezpieczeństwa obywateli, co udostępnienie tej informacji komukolwiek innemu.
Autor jest radcą prawnym zDoradztwa Skarbiec