Money.plPrawoOrzecznictwo

Trybunał Konstytucyjny

Postanowienie z dnia 2011-10-12 - Ts 16/11
Repertorium:Ts | Repertorium Trybunału Konstytucyjnego - do rejestrowania skarg konstytucyjnych podlegających wstępnemu rozpoznaniu.
Sygnatura:Ts 16/11
Tytuł:Postanowienie z dnia 2011-10-12
Opis: 
Publikacja w Z.U.Z.U. 2012 / 1B / 108

108/1/B/2012

POSTANOWIENIE

z dnia 12 października 2011 r.

Sygn. akt Ts 16/11

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Piotr Tuleja,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Krystiana R. w sprawie zgodności:

art. 29 ust. 2 pkt 1 ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, ze zm.),

art. 6 ust. 1 pkt 5 oraz art. 8 ust. 11 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585, ze zm.) z

art. 2, art. 18, art. 32, art. 65 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 10 stycznia 2011 r. Krystian R. (dalej: skarżący) wniósł o stwierdzenie niezgodności: po pierwsze, art. 29 ust. 2 pkt 1 (pierwotnie omyłkowo wskazany art. 29 ust. 1 pkt 2) ustawy z dnia 17 grudnia 1998 r. o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 153, poz. 1227, ze zm.; dalej: ustawa o F.U.S.) z art. 2, art. 18, art. 32 oraz art. 65 ust. 1 Konstytucji, w zakresie, w jakim przepis ten ogranicza prawa osób ubezpieczonych do zatrudnienia przez małżonków prowadzących działalność gospodarczą i w konsekwencji do uzyskania świadczeń emerytalnych, tak jak osoby zatrudnione na podstawie umowy o pracę, umowy zlecenia, umowy agencyjnej; po drugie, art. 6 ust. 1 pkt 5 i art. 8 ust. 11 ustawy z dnia 13 października 1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (Dz. U. z 2009 r. Nr 205, poz. 1585, ze zm.; dalej: ustawa systemowa) z art. 2, art. 18, art. 32 oraz art. 65 ust. 1 Konstytucji, w zakresie, w jakim przepisy te pozbawiają wymienione w nich osoby możliwości zawarcia umowy o pracę z osobą prowadzącą działalność gospodarczą, a także korzystania w pełni z uprawnień pracownika, w tym uzyskania prawa do emerytury, jak pracownicy niebędący krewnymi przedsiębiorców.

Skarga konstytucyjna została złożona w oparciu o następujący stan faktyczny. Zakład Ubezpieczeń Społecznych Oddział w Rybniku (dalej: ZUS) decyzją z dnia 26 czerwca 2009 r. (znak: 340000/6120/1/20009/614155/ERP-ER10/KG) odmówił skarżącemu prawa do emerytury w związku z niewypełnieniem przez niego ustawowych wymagań przyznania tego świadczenia. Zgodnie z zaskarżonym przepisem art. 29 ustawy o F.U.S. emerytura przysługuje mężczyźnie urodzonemu przed 1 stycznia 1949 r., który nie osiągnął wieku emerytalnego, jeżeli ukończył 60 lat, udokumentował 35-letni okres składkowy i nieskładkowy, a ostatnio przed zgłoszeniem wniosku o emeryturę był pracownikiem. Zakład Ubezpieczeń Społecznych stwierdził, że skarżący posiada wymagany okres składkowy, jednakże jego ostatnie ubezpieczenie nie było ubezpieczeniem pracowniczym. Skarżący był zatrudniony bowiem na podstawie umowy o pracę przez swoją żonę prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą, co zgodnie z zaskarżonymi przepisami ustawy systemowej oznaczało, że objęty został ubezpieczeniem emerytalnym i rentowym jako osoba „współpracująca”, a nie pracownik.

Skarżący wniósł odwołanie od decyzji ZUS. Sąd Okręgowy, Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Katowicach - X Wydział Ubezpieczeń Społecznych wyrokiem z dnia 2 listopada 2009 r. (sygn. akt XU 1984/09) oddalił odwołanie skarżącego od decyzji ZUS z dnia 26 czerwca 2010 r. w przedmiocie prawa do emerytury. Od tego wyroku skarżący wniósł apelację. Apelacja została oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Katowicach - III Wydział Pracy i Ubezpieczeń Społecznych z dnia 15 września 2010 r. (sygn. akt III AUa 274/10).

Skarżący zarzucił, że wskazane w petitum przepisy naruszają konstytucyjną zasadę sprawiedliwości społecznej, zasadę szczególnej ochrony i opieki, jaką Rzeczpospolita Polska otacza małżeństwo jako związek kobiety i mężczyzny, zasadę równości wobec prawa, zakaz dyskryminacji w życiu społecznym lub gospodarczym oraz wolność wyboru miejsca pracy. W uzasadnieniu skargi skarżący wskazał, że małżonek może zostać zatrudniony na podstawie umowy o pracę przez żonę, prowadzącą pozarolniczą działalność gospodarczą. W świetle ustawy systemowej współmałżonek, zatrudniony na podstawie umowy o pracę, podlega obowiązkowemu ubezpieczeniu, tak jak osoba niespokrewniona. Jednakże w wyniku zaliczenia do kategorii osób współpracujących ubezpieczony zostaje pozbawiony możliwości przejścia na wcześniejszą emeryturę, zgodnie z art. 29 ustawy o F.U.S., ponieważ nie był objęty ubezpieczeniem pracowniczym. Wskazane przepisy naruszają zatem zasadę równości wszystkich wobec prawa, dyskryminując grupę obywateli zatrudnionych na podstawie umowy o pracę przez osoby prowadzące pozarolniczą działalność gospodarczą, z którymi są spokrewnione, a także gwarantowaną w Konstytucji zasadę sprawiedliwości społecznej. W ocenie skarżącego wskazane przepisy stoją w wyraźnej sprzeczności również z konstytucyjną zasadą ochrony małżeństwa (art. 18 Konstytucji), a także wolnością wyboru miejsca pracy. Chcąc bowiem uzyskać prawo do emerytury, zgodnie z zaskarżonymi przepisami, skarżący nie powinien zatrudniać się u małżonki, ale u przedsiębiorcy, będącego osobą obcą, albo samemu być przedsiębiorcą.

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z dnia 3 lutego 2011 r. (doręczonym 14 lutego 2011 r.) pełnomocnik skarżącego został wezwany do uzupełnienia braków formalnych skargi konstytucyjnej, w szczególności przez wskazanie, jakie konstytucyjne wolności lub prawa i w jaki sposób zostały naruszone; doręczenie pełnomocnictwa szczególnego do sporządzenia skargi konstytucyjnej i reprezentowania skarżącej w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym - określającego dokładnie sprawę, do której zostało sporządzone (przedmiot skargi). Pismem z 16 lutego (nadesłanym do Trybunału 21 lutego 2011 r. - data stempla pocztowego) pełnomocnik odniósł się do powyższych braków.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Skarga konstytucyjna jest szczególnym środkiem ochrony konstytucyjnych wolności i praw. Ma ona gwarantować, że obowiązujące w systemie prawa akty normatywne nie będą stanowiły źródła ich naruszeń. W myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji przedmiotem skargi konstytucyjnej jest wniosek o zbadanie zgodności z Konstytucją przepisów stanowiących podstawę ostatecznego orzeczenia o prawach skarżącego. Wskazany przedmiot skargi konstytucyjnej determinuje wymogi formalne, których spełnienie jest konieczne do stwierdzenia dopuszczalności skargi konstytucyjnej. Z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) wynika, że na skarżącym ciąży obowiązek wskazania naruszonych wolności lub praw oraz sposobu ich naruszenia. Z kolei z art. 32 ust. 1 pkt 3 i 4 ustawy o TK wynika wymóg uzasadnienia zarzutu niekonstytucyjności zaskarżonych przepisów.

Zasadniczym powodem odmowy nadania biegu skardze konstytucyjnej jest nieuzupełnienie braków formalnych skargi, w części brak wskazania przepisów Konstytucji mogących stanowić samodzielne wzorce kontroli w trybie skargi konstytucyjnej, w części zaś brak wskazania sposobu naruszenia konstytucyjnych praw i wolności skarżącego.

W niniejszej sprawie skarżący sformułował ogólny zarzut ograniczenia prawa osób ubezpieczonych do zatrudnienia na podstawie umowy o pracę i uzyskania statusu pracownika, wraz z objęciem ubezpieczeniem społecznym z tego tytułu, przez współmałżonka, nie przedstawił jednak argumentacji wystarczającej do obalenia domniemania konstytucyjności zaskarżonych przepisów. Skarga konstytucyjna nie zawiera bowiem precyzyjnego określenia sposobu naruszenia konstytucyjnych praw skarżącego. Trybunał podkreśla również, że skarżący wskazał jako wzorce art. 2, art. 18 oraz art. 32 Konstytucji. Zawarte w tych postanowieniach zasady nie mogą stanowić samodzielnych wzorców badania konstytucyjności przepisów, mogą natomiast określać kontekst naruszenia praw i wolności konstytucyjnych, wyrażonych w innych przepisach ustawy zasadniczej. Jedyne prawo podmiotowe wskazane w skardze - wolność wyboru miejsca pracy (art. 65 ust. 1 Konstytucji) nie zostało przez skarżącego powiązane z przywołanymi zasadami w sposób precyzyjny, jak również nie zostały przedstawione argumenty uzasadniające naruszenie tego prawa. Powtórzenie w piśmie procesowym z 8 lutego 2011 r. zarzutów bez podania argumentów uprawdopodobniających niekonstytucyjność wskazanych przepisów, należy uznać za nieusunięcie braku formalnego i tym samym odmówić nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.

W orzecznictwie Trybunału wielokrotnie podkreślano, że prawidłowe wykonanie przez skarżącego obowiązku przedstawienia, jakie konstytucyjne prawa lub wolności (i w jaki sposób) zostały naruszone przez przepisy stanowiące przedmiot wnoszonej skargi konstytucyjnej, polegać musi nie tylko na wskazaniu (numerycznym) postanowień Konstytucji i zasad z nich wyprowadzanych, z którymi - zdaniem skarżącego - niezgodne są kwestionowane przepisy, ale również na precyzyjnym przedstawieniu treści prawa lub wolności, wywodzonych z tych postanowień, a naruszonych przez ustawodawcę. Powinna temu towarzyszyć szczegółowa i precyzyjna argumentacja uprawdopodabniająca stawiane zarzuty (por. postanowienie z dnia 9 maja 2007 r., SK 98/06, OTK ZU nr 6/A/2007, poz. 56). Z powyższego obowiązku nie może zwolnić skarżącego, działający niejako z własnej inicjatywy, Trybunał Konstytucyjny, który - zgodnie z art. 66 ustawy o TK - orzekając, jest związany granicami skargi konstytucyjnej (por. postanowienie z dnia 14 stycznia 2009 r., Ts 21/07, OTK ZU Nr 2/B/2009, poz. 91). Trybunał nie może również poszukiwać oraz rozpatrywać zarzutów niepodniesionych przez skarżącego. W konsekwencji niedopuszczalne jest samodzielne precyzowanie przez Trybunał, a tym bardziej uzasadnianie, jedynie ogólnikowo sformułowanych zarzutów niekonstytucyjności zaskarżonych przepisów (por. postanowienie TK z dnia 4 lutego 2009 r., Ts 256/08, OTK ZU nr 2/B/2009, poz. 138).

W świetle powyższego należy stwierdzić, że skarżący nie wykonał obowiązku wynikającego z art. 47 ust. 1 pkt 2 i 3 oraz art. 36 ust. 3 w związku z art. 49 ustawy o TK, co przesądza o niedopuszczalności nadania biegu skardze konstytucyjnej.

Ponadto, Trybunał zauważa, że pełnomocnik skarżącego nie uzupełnił prawidłowo również braku formalnego skargi dotyczącego złożonego pełnomocnictwa. Do skargi konstytucyjnej z dnia 8 stycznia 2011 r. załączone zostało pełnomocnictwo o następującej treści: „Ja niżej podpisany Krystian R. (…) udzielam pełnomocnictwa radcy prawnemu Krystianowi S. (…) do reprezentowania mnie w sprawie wniesienia skargi do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie o emeryturę. Pełnomocnictwo ogólne”. Dokument ten nie zawierał zatem dokładnego wskazania sprawy, do której zostało sporządzone pełnomocnictwo (tj. przedmiotu skargi).

W odpowiedzi na zarządzenie sędziego TK z dnia 3 lutego 2011 r., wzywające m.in. do doręczenia pełnomocnictwa szczególnego do sporządzenia skargi konstytucyjnej i reprezentowania skarżącego w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym, skarżący nadesłał dokument następującej treści: „Ja niżej podpisany Krystian R. (…) udzielam pełnomocnictwa szczególnego radcy prawnemu Krystianowi S. do sporządzenia skargi konstytucyjnej i reprezentowania mnie przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie p-ko ZUS o wcześniejszą emeryturę. Pełnomocnictwo jest uzupełnieniem pełnomocnictwa z 6.01.2011”.

Trybunał stwierdza, że doręczone pełnomocnictwo nie odpowiada wymaganiom pełnomocnictwa szczególnego, które implicite wynikają z art. 48 ust. 1 w związku z art. 46 ust. 1 i art. 47 ust. 1 in principio ustawy o TK, gdyż nie określa konkretnej sprawy objętej umocowaniem. Samo stwierdzenie bowiem, że skarga wniesiona do Trybunału dotyczy sprawy przeciwko Zakładowi Ubezpieczeń Społecznych w przedmiocie przyznania wcześniejszej emerytury jest niewystarczające i błędnie sformułowane. Trybunał wskazał, że pełnomocnictwo zawierać powinno dokładne określenie przedmiotu skargi konstytucyjnej. Przedmiotem tym nie jest i nie może być sprawa „przeciwko ZUS-owi”. Tym samym pełnomocnik skarżącego nie wykonał poprawnie wspomnianego zarządzenia, co uzasadnia odmowę nadania dalszego biegu skardze.

Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie już zaznaczał, że wymaganie od skarżącego doręczenia pełnomocnictwa szczególnego (określającego dokładnie sprawę, do której zostało sporządzone, czyli przedmiot skargi) nie jest przejawem zbytecznego formalizmu, lecz stanowi gwarancję, że działania pełnomocnika procesowego (mandatariusza) w tym zakresie wyrażają w pełni wolę skarżącego (mandanta) (por. m.in. postanowienie z dnia: 11 sierpnia 2010 r., Ts 309/09, niepubl.; 11 sierpnia 2010 r., Ts 310/09, niepubl.).

W tym stanie rzeczy należało odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

4

Ts | Repertorium Trybunału Konstytucyjnego - inne orzeczenia:
dokumentpublikacja
Ts 93/11   Postanowienie-Zażalenie z dnia 2012-02-02
 
Z.U. 2012 / 1B / 132
Ts 93/11   Postanowienie z dnia 2011-07-04
 
Z.U. 2012 / 1B / 131
Ts 9/11   Postanowienie-Zażalenie z dnia 2012-02-15
 
Z.U. 2012 / 1B / 107
Ts 9/11   Postanowienie z dnia 2011-04-14
 
Z.U. 2012 / 1B / 106
Ts 85/11   Postanowienie z dnia 2011-12-05
 
Z.U. 2012 / 1B / 130
  • Adres publikacyjny: