149/1/B/2012

POSTANOWIENIE

z dnia 10 października 2011 r.

Sygn. akt Ts 204/11

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Małgorzata Pyziak-Szafnicka,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Edwarda D. w sprawie zgodności:

art. 398⁹ ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) z art. 2 w związku z art. 7 w związku z art. 31 ust. 2 w związku z art. 31 ust. 3 i w związku z art. 45 ust. 1 oraz z art. 77 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej zarzucono niezgodność art. 398⁹ ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) „w zakresie w jakim przepis ten narusza powszechne prawo do dochodzenia naruszonych praw i wolności poprzez zbyt wąski zakres normowania odnośnie zasad i wymogów jakim powinno odpowiadać uzasadnienie postanowienia w przedmiocie przyjęcia bądź odmowy przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania” z art. 2 w związku z art. 7 w związku z art. 31 ust. 2 w związku z art. 31 ust. 3 i w związku z art. 45 ust. 1 oraz z art. 77 ust. 2 Konstytucji.

Skarga konstytucyjna została wniesiona na tle następującego stanu faktycznego. Skarżący wystąpił z powództwem cywilnym, które zostało oddalone wyrokiem Sądu Okręgowego w Łodzi - II Wydział Cywilny z 9 września 2009 r. (sygn. akt II C 332/06) utrzymanym w mocy w wyniku oddalenia apelacji wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Łodzi - I Wydział Cywilny z 21 maja 2010 r. (sygn. akt I ACa 69/10 i I ACz 61/10). Od tego orzeczenia skarżący wniósł skargę kasacyjną. Sąd Najwyższy odmówił przyjęcia jej do rozpoznania postanowieniem z 23 lutego 2011 r. (sygn. akt II CSK 529/10), doręczonym skarżącemu 5 kwietnia 2011 r.

Skarżący upatruje niekonstytucyjność art. 398⁹ k.p.c. w tym, że przepis ten nie reguluje „zasad i wymogów”, jakie powinno spełniać uzasadnienie postanowienia o odmowie przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania. Jego zdaniem brak ten ma charakter pominięcia prawodawczego i narusza wymogi prawidłowej legislacji, zasadę zaufania obywatela do państwa i stanowionego przez nie prawa, zasadę działania organów władzy sądowniczej na podstawie i w granicach prawa, powszechne prawo do dochodzenia naruszonych praw i wolności, prawo obywatela do rzetelnego procesu, a także dopuszcza faktyczne zamknięcie obywatelowi drogi sądowej. Skarżący podnosi, że Sąd Najwyższy, odmawiając przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania, powinien mieć obowiązek dogłębnego i rzeczowego uzasadnienia takiego rozstrzygnięcia. Tymczasem zaskarżony przepis, po wyroku Trybunału Konstytucyjnego z 30 maja 2007 r. w sprawie SK 68/06 (OTK ZU nr 6/A/2007, poz. 53), nakłada na Sąd Najwyższy jedynie niesprecyzowany obowiązek sporządzenia uzasadnienia. Skarżący wskazuje ponadto, że uzasadnienie postanowienia o odmowie przyjęcia skargi kasacyjnej wniesionej w jego sprawie sprawiało wrażenie, jakby tylko pobieżnie i w sposób niepełny dotykało zagadnień podniesionych w sprawie i nie odnosiło się do wszystkich wskazanych w skardze kasacyjnej przesłanek przyjęcia skargi do rozpoznania.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo, na zasadach określonych w ustawie, zakwestionować zgodność z Konstytucją przepisów ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie których sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego prawach lub wolnościach albo obowiązkach określonych w Konstytucji. Zasady, na jakich dopuszczalne jest korzystanie z tego środka ochrony wolności i praw, precyzuje ustawa z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). W myśl jej art. 46 ust. 1 skarga konstytucyjna może być wniesiona po wyczerpaniu drogi prawnej, o ile droga ta jest przewidziana, w ciągu 3 miesięcy od doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia. Z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK wynika, że na skarżącym ciąży obowiązek wskazania naruszonych wolności lub praw oraz sposobu ich naruszenia. Z kolei z art. 32 ust. 1 pkt 3 i 4 wynika obowiązek uzasadnienia zarzutu niekonstytucyjności zaskarżonych przepisów. Ponadto, zgodnie z art. 36 ust. 3 ustawy o TK, znajdującym zastosowanie do spraw rozpatrywanych w trybie skargi konstytucyjnej na podstawie art. 49 tejże ustawy, Trybunał Konstytucyjny w toku wstępnego rozpoznania wniesionej skargi konstytucyjnej odmawia nadania jej dalszego biegu, jeżeli jest ona oczywiście bezzasadna.

Zastosowanie tych zasad w niniejszej sprawie prowadzi do wniosku, że wniesiona skarga konstytucyjna nie spełnia wymogów nadania jej dalszego biegu wynikających z art. 79 Konstytucji oraz ustawy o TK.

W pierwszej kolejności należy zauważyć, że podniesiony przez skarżącego zarzut dotyczący braku regulacji w zakresie warunków, jakie musi spełniać uzasadnienie odmowy przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania jest oczywiście bezzasadny.

Jak zauważa sam skarżący, problem uzasadniania postanowienia o odmowie przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania był przedmiotem orzekania przez Trybunał Konstytucyjny w sprawie o sygn. SK 68/06 (wyrok TK z 30 maja 2007 r.). Trybunał uznał wówczas, że brak obowiązku uzasadnienia takiego postanowienia, wydanego na posiedzeniu niejawnym w oparciu o niedookreślone przesłanki, narusza art. 45 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 i art. 2 Konstytucji. Wskazał między innymi na to, że rzetelna procedura sądowa wymaga, aby strona postępowania miała możliwość uzyskania czytelnego, weryfikowalnego uzasadnienia każdego rozstrzygnięcia sądu. W momencie wejścia w życie cytowanego wyroku Trybunału Konstytucyjnego, 15 czerwca 2007 r., norma pozwalająca na nieuzasadnianie postanowień o odmowie przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania utraciła moc obowiązującą. Od tego momentu Sąd Najwyższy ma obowiązek uzasadniania postanowień wydanych w procedurze przedsądu kasacyjnego. Do takich postanowień mają przy tym zastosowanie ogólne zasady dotyczące uzasadniania rozstrzygnięć wydawanych w postępowaniu cywilnym. Zgodnie z art. 398²¹ k.p.c. do postępowania przed Sądem Najwyższym stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące postępowania apelacyjnego, do którego z kolei zgodnie z art. 391 § 1 k.p.c. stosuje się odpowiednio przepisy dotyczące postępowania przed sądem pierwszej instancji. Dotyczy to również art. 328 § 2 w związku z art. 361 k.p.c., który precyzuje wymogi, jakim powinno odpowiadać uzasadnienie wydawanego przez sąd postanowienia. Wbrew twierdzeniu skarżącego nie ma podstaw, aby przyjąć, że przepisy te nie odnoszą się do postanowienia Sądu Najwyższego o odmowie przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania. Nie jest więc prawdą, że zaskarżony przepis - jak podnosi skarżący - pozostawia Sądowi Najwyższemu całkowitą dowolność w sporządzaniu uzasadnienia postanowienia o odmowie przyjęcia skargi kasacyjnej do rozpoznania. Zarzuty skarżącego w tym zakresie są więc oczywiście bezzasadne, co na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 3 ustawy o TK stanowi samodzielną przesłankę odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.

W zakresie, w jakim zarzuty skarżącego odnoszą się do zdawkowości uzasadnienia postanowienia Sądu Najwyższego wydanego w jego sprawie i naruszenia przez to praw skarżącego, skarga dotyczy natomiast stosowania prawa. Na mocy art. 79 ust. 1 Konstytucji przedmiotem skargi konstytucyjnej zawsze musi być zarzut niekonstytucyjności przepisu, którego zastosowanie doprowadziło do naruszenia konstytucyjnych praw lub wolności skarżącego. Oznacza to, że skarżący musi nie tylko wykazać, iż zostały naruszone jego konstytucyjne prawa lub wolności, ale także że źródłem tego naruszenia jest kwestionowana regulacja normatywna, nie zaś nieprawidłowe zastosowanie prawa przez sądy lub inne organy władzy publicznej. Jak wskazano powyżej, wątpliwości co do konstytucyjności zaskarżonego w skardze konstytucyjnej wniesionej w niniejszej sprawie przepisu zostały usunięte wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 30 maja 2007 r. w sprawie SK 68/06 (zob. np. postanowienia TK z 11 lutego 2008 r., Ts 133/07, OTK ZU nr 3/B/2008, poz. 109 oraz 30 września 2010 r., Ts 67/10, niepubl.), w wyniku którego postanowienia Sądu Najwyższego wydane w ramach przedsądu kasacyjnego podlegają uzasadnieniu. Nie ulega przy tym wątpliwości, że powinno ono zawierać zasadnicze motywy rozstrzygnięcia (zob. wyrok TK z 30 maja 2007 r., SK 68/06, pkt 3.4 uzasadnienia). Kwestia zdawkowego uzasadniania tego rodzaju postanowień przez Sąd Najwyższy, choć może rodzić problem natury konstytucyjnej, jest kwestią stosowania prawa, nie zaś samej treści normatywnej art. 398⁹ k.p.c. (por. na tle poprzedniego stanu prawnego wyrok TK z 31 marca 2005 r., SK 26/02, OTK ZU nr 3/A/2005, poz. 29, pkt 4.8 uzasadnienia). W myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji tak sformułowany zarzut nie może więc być przedmiotem rozpoznania przez Trybunał Konstytucyjny w wyniku wniesienia skargi konstytucyjnej. Okoliczność ta stanowi, na podstawie art. 49 w związku z art. 36 ust. 3 oraz art. 47 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK, samoistną przesłankę odmowy nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.

Mając powyższe na uwadze, Trybunał Konstytucyjny odmówił nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

3