133/1/B/2012

POSTANOWIENIE

z dnia 29 września 2011 r.

Sygn. akt Ts 101/11

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Zbigniew Cieślak,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Marka J. w sprawie zgodności:

art. 460 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.) z art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 4 kwietnia 2011 r. (data nadania) Marek J. (dalej: skarżący) wniósł o stwierdzenie niezgodności art. 460 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.; dalej: k.p.k.) z art. 45 ust. 1 Konstytucji, w zakresie, w jakim przepis ten za początek biegu terminu do wniesienia zażalenia na postanowienie uznaje datę ogłoszenia postanowienia.

Skarga została złożona na tle następującego stanu faktycznego. W dniu 13 lipca 2010 r. Sąd Rejonowy w Tychach - II Wydział Karny wydał wyrok nakazowy (sygn. akt II K 438/10), w którym uznał skarżącego za winnego popełnienia czynu z art. 270 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, ze zm.; dalej: k.k.). Od tego wyroku skarżący wniósł sprzeciw, wnioskując o umorzenie postępowania. Sąd Rejonowy w Tychach - II Wydział Karny postanowieniem z dnia 1 grudnia 2010 r. (sygn. akt II K 438/10) umorzył postępowanie w sprawie ze względu na znikomą szkodliwość społeczną czynu. Skarżący oraz jego obrońca z urzędu byli obecni podczas ogłoszenia orzeczenia. W dniu 14 grudnia 2010 r. skarżący złożył zażalenie na postanowienie w przedmiocie umorzenia postępowania. Prezes Sądu Rejonowego w Tychach zarządzeniem z dnia 15 grudnia 2010 r. odmówił przyjęcia środka odwoławczego z powodu przekroczenia terminu do jego wniesienia. Sąd Okręgowy w Katowicach - XXIII Wydział Karny Odwoławczy w postanowieniu z dnia 23 lutego 2011 r. (sygn. akt XXIII Kz 25/11) wskazał, że zarządzenie Prezesa Sądu Rejonowego w Tychach było zasadne i w pełni zgodne z obowiązującymi w tym zakresie przepisami prawa i nie uwzględnił zażalenia na zarządzenie Prezesa Sądu Rejonowego w Tychach, utrzymując je w mocy.

Skarżący wskazuje, że art. 460 k.p.k. w zakresie, w jakim wyznacza termin 7 dni od daty ogłoszenia postanowienia do wniesienia zażalenia na to postanowienie, jest niezgodny z prawem do sądu wyrażonym w art. 45 ust. 1 Konstytucji. Zdaniem skarżącego zakwestionowany przepis pozbawia strony prawa do uzyskania sprawiedliwego rozstrzygnięcia. Ogłoszenie postanowienia przez sąd nie pozwala bowiem na dokładne zapoznanie się z jego motywami, jak ma to miejsce w przypadku doręczenia pisemnego uzasadnienia. Skarżący podnosi zatem, że wynikające z art. 45 ust. 1 Konstytucji prawo do sądu zostało naruszone przez brak możliwości „złożenia środka zaskarżenia po zapoznaniu się z motywami rozstrzygnięcia w sposób umożliwiający ich ocenę zarówno co do treści werbalnej jak i podstaw prawnych”. Skarżący powołał się przy tym na wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 1 września 2006 r., w sprawie o sygn. SK 14/05 (OTK ZU nr 8/A/2006, poz. 97).

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z dnia 19 maja 2011 r. pełnomocnik skarżącego został wezwany do usunięcia braków formalnych skargi konstytucyjnej przez wskazanie, jakie konstytucyjne prawa lub wolności skarżącego zostały naruszone przez art. 460 k.p.k. oraz dokładne określenie i uzasadnienie sposobu naruszenia tych praw lub wolności.

W odpowiedzi na powyższe zarządzenie pełnomocnik skarżącego pismem z 1 czerwca 2011 r. ponownie wskazał, że bieg terminu do wniesienia zażalenia rozpoczynający się od daty ogłoszenia postanowienia, a nie doręczenia pisemnego postanowienia z uzasadnieniem, narusza prawo do sądu.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Skarga konstytucyjna jest szczególnym środkiem ochrony konstytucyjnych wolności i praw. Ma ona gwarantować, że obowiązujące w systemie prawa akty normatywne nie będą stanowiły źródła ich naruszeń. Art. 79 ust. 1 Konstytucji stanowi: „Każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo, na zasadach określonych w ustawie, wnieść skargę do Trybunału Konstytucyjnego w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji”. Przedmiot skargi konstytucyjnej determinuje wymogi formalne, których spełnienie jest konieczne do stwierdzenia dopuszczalności skargi konstytucyjnej. Zgodnie z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) skarga powinna zawierać wskazanie, jakie konstytucyjne wolności lub prawa i w jaki sposób - zdaniem skarżącego - zostały naruszone. Konieczność precyzyjnego określenia przez skarżącego naruszonych praw lub wolności wynika wprost z zasady wyrażonej w art. 66 ustawy o TK, w myśl której Trybunał orzekając jest związany granicami skargi. Konsekwencją tego unormowania jest, z jednej strony - nałożenie na skarżącego obowiązku przedstawienia wzorca kontroli kwestionowanych przepisów, z drugiej zaś - niemożność zastąpienia w tym zakresie skarżącego przez działający z własnej inicjatywy Trybunał Konstytucyjny. Należy jednocześnie podkreślić, że prawidłowe wykonanie tego wymogu polega nie tylko na wskazaniu przepisów konstytucyjnych - w ocenie skarżącego - naruszonych zakwestionowaną regulacją, ale również na uprawdopodobnieniu postawionych zarzutów niekonstytucyjności.

Trybunał stwierdza, że skarga nie spełnia powyższych przesłanek. W niniejszej sprawie skarżący ograniczył się do sformułowania zarzutu niekonstytucyjności art. 460 k.p.k. Zakwestionowany przepis stanowi, że zażalenie wnosi się w terminie 7 dni od daty ogłoszenia postanowienia, a jeżeli ustawa nakazuje doręczenie postanowienia - od daty doręczenia. Jeżeli jednak odwołujący się złoży wniosek o sporządzenie na piśmie oraz doręczenie uzasadnienia wyroku, zażalenie można wnieść w terminie przewidzianym do wniesienia apelacji.

Zdaniem skarżącego 7-dniowy termin do wniesienia zażalenia na postanowienie liczony od dnia ogłoszenia nie pozwala na dokładne zapoznanie się z argumentacją sądu i tym samym uniemożliwia realizację prawa do sądu wyrażonego w art. 45 ust. 1 Konstytucji. Poza sformułowaniem tego zarzutu ani w skardze, ani w piśmie będącym odpowiedzią na zarządzenie sędziego Trybunału Konstytucyjnego, nie przedstawiono jednak argumentów, które uprawdopodabniałyby zarzut niekonstytucyjności art. 460 k.p.k. Za takie nie można z pewnością uznać twierdzeń skarżącego, że jako „laik”, będąc pod wpływem emocji, na sali sądowej nie zrozumiał niekorzystnego dla siebie orzeczenia sądu. TK zwraca uwagę, że w postanowieniu o nieuwzględnieniu zażalenia na zarządzenie Prezesa Sądu Rejonowego w Tychach i utrzymaniu go w mocy, Sąd Okręgowy w Katowicach podkreślił, że „oskarżony posiadał obrońcę z urzędu, a więc w przypadku pojawienia się jakichkolwiek wątpliwości, bądź też, jak podnosi skarżący, niezrozumienia zapadłego w sprawie rozstrzygnięcia, mógł on w każdej chwili zwrócić się o ich wyjaśnienie do adwokata, który z pewnością udzieliłby mu wyczerpujących informacji (…)”. Oznacza to, że skarżący, wbrew swoim twierdzeniom, miał możliwość dokładnego zapoznania się z motywami postanowienia na posiedzeniu sądu, a nie dopiero w chwili otrzymania pisemnego postanowienia z uzasadnieniem. Trybunał wielokrotnie wskazywał, że prawidłowe wypełnienie obowiązku wynikającego z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK polega na szczegółowym, merytorycznym i adekwatnym - względem przedmiotu i podstawy skargi - uzasadnieniu stawianych zarzutów. W niniejszej sprawie Trybunał stwierdza zatem, że niezrealizowanie przez skarżącego wymogu wskazania sposobu naruszenia art. 45 ust. 1 Konstytucji przez art. 460 k.p.k. stanowi, zgodnie z art. 49 w związku z art. 36 ust. 3 i art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK, samodzielną podstawę odmowy nadania skardze konstytucyjnej biegu.

Na marginesie Trybunał zwraca również uwagę, że zarzuty sformułowane przez skarżącego należy uznać za oczywiście bezzasadne. Zgodnie z utrwalonym orzecznictwem TK prawo do sądu wyrażone w art. 45 ust. 1 Konstytucji obejmuje: (1) prawo do uruchomienia postępowania sądowego, (2) prawo do odpowiednio ukształtowanej procedury sądowej, zgodnie z zasadami sprawiedliwości, jawności i dwuinstancyjności, (3) prawo do uzyskania wiążącego rozstrzygnięcia oraz (4) prawo do odpowiedniego ukształtowania ustroju i pozycji organów rozpoznających sprawy (zob. wyroki z dnia 24 października 2007 r., SK 7/06, OTK ZU nr 9/A/2007, poz. 108 oraz 21 lipca 2009 r., K 7/09, OTK ZU nr 7/A/2009, poz. 113). Z prawa do sądu nie wynika jednak - wbrew twierdzeniom skarżącego - że każde orzeczenie sądu musi zostać doręczone w formie pisemnej wraz z uzasadnieniem i, że dopiero od daty doręczenia może biec termin do wniesienia środka odwoławczego.

W skardze błędnie przywołano również wyrok Trybunału Konstytucyjnego z dnia 1 września 2006 r. Wyrok w sprawie SK 14/05 dotyczył problemu określenia początku biegu terminu przedawnienia roszczeń odszkodowawczych ex delicto z tytułu zaistniałej szkody na osobie (art. 442 k.c.), a nie, jak podnosi to skarżący, określenia początku biegu terminu do wniesienia środka zaskarżenia.

W tym stanie rzeczy należało odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

3