87/1/B/2012

POSTANOWIENIE

z dnia 16 sierpnia 2011 r.

Sygn. akt Ts 158/10

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Adam Jamróz,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Marka Lecha K.-H. w sprawie zgodności:

1) § 61 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 września 2001 r. w sprawie prowadzenia ksiąg wieczystych i zbiorów dokumentów (Dz. U. Nr 102, poz. 1122, ze zm.) w zw. z art. 24 ust. 3, art. 36 ust. 2, art. 58 ust. 1 pkt 2 i 3, art. 58 ust. 2 i 3 oraz art. 125 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz. U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1361, ze zm.) w zakresie, w jakim pomija budynki, w których oprócz lokali niewyodrębnionych, stanowiących własność dotychczasowego właściciela, znajdują się lokale wyodrębnione, sprzedane przez Skarb Państwa lub m.st. Warszawa osobom trzecim, z art. 64 ust. 2 i 3, art. 32 ust. 2, art. 21 ust. 1 w zw. z art. 2, art. 31 ust. 3 oraz art. 8 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

2) § 61 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 września 2001 r. w sprawie prowadzenia ksiąg wieczystych i zbiorów dokumentów (Dz. U. Nr 102, poz. 1122 ze zm.) w zw. z art. 24 ust. 3, art. 36 ust. 2, art. 58 ust. 1 pkt 2 i 3, art. 58 ust. 2 i 3 oraz art. 125 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz. U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1361, ze zm.) w zakresie, w jakim nakłada na dotychczasowego właściciela budynku obowiązek załączenia do wniosku o założenie księgi wieczystej zaświadczenia właściwego organu, iż budynek odpowiada warunkom przewidzianym w art. 5 dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy (Dz. U. Nr 50, poz. 279), z art. 2, art. 64 ust. 2 i 3, art. 32 ust. 2, art. 21 ust. 1 w zw. z art. 2, art. 31 ust. 3 oraz art. 8 Konstytucji;

3) § 61 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 września 2001 r. w sprawie prowadzenia ksiąg wieczystych i zbiorów dokumentów (Dz. U. Nr 102, poz. 1122 ze zm.) w zw. z art. 24 ust. 3, art. 36 ust. 2, art. 58 ust. 1 pkt 2 i 3, art. 58 ust. 2 i 3 oraz art. 125 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz. U. z 2001 r., Nr 124, poz. 1361 ze zm.) z art. 2, art. 64 ust. 2 oraz art. 64 ust. 3, art. 32 ust. 1, art. 21 ust. 1 w zw. z art. 2, art. 31 ust. 3 oraz art. 8 Konstytucji,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 5 lipca 2010 r. Marek Lech K.-H. wniósł o zbadanie zgodności § 61 ust. 1 rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 17 września 2001 r. w sprawie prowadzenia ksiąg wieczystych i zbiorów dokumentów (Dz. U. Nr 102, poz. 1122 ze zm.; dalej: rozporządzenie z 2001 r.) w zw. z art. 24 ust. 3, art. 36 ust. 2, , art. 58 ust. 1 pkt 2 i 3, art. 58 ust. 2 i 3 oraz art. 125 ust. 1 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o księgach wieczystych i hipotece (Dz. U. z 2001 r. Nr 124, poz. 1361, ze zm.; dalej: u.k.w.h.) w zakresie, w jakim pomija budynki, w których oprócz lokali niewyodrębnionych, stanowiących własność dotychczasowego właściciela, znajdują się lokale wyodrębnione, sprzedane przez Skarb Państwa lub m.st. Warszawa osobom trzecim, z art. 64 ust. 2 i 3, art. 32 ust. 2, art. 21 ust. 1 w zw. z art. 2, art. 31 ust. 3 oraz art. 8 Konstytucji.

Ponadto skarżący zakwestionował zgodność z art. 2, art. 21 ust. 1, art. 32 ust. 1, art. 64 ust. 1 oraz art. 64 ust. 2 w zw. z art. 2, art. 8 oraz art. 31 ust. 3 Konstytucji przepisu § 61 ust. 1 rozporządzenia z 2001 r. w zw. z art. 24 ust. 3, art. 36 ust. 2, art. 58 ust. 1 pkt 2 i 3, art. 58 ust. 2 i 3 oraz art. 125 ust. 1 u.k.w.h. w zakresie, w jakim nakłada na dotychczasowego właściciela budynku obowiązek załączenia do wniosku o założenie księgi wieczystej zaświadczenia właściwego organu, iż budynek odpowiada warunkom przewidzianym w art. 5 dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m.st. Warszawy (Dz. U. Nr 50, poz. 279; dalej: dekret warszawski).

Skarżący zarzucił także sprzeczność § 61 ust. 2 rozporządzenia z 2001 r. w zw. z art. 24 ust. 3, art. 36 ust. 2, art. 58 ust. 1 pkt 2 i 3, art. 58 ust. 2 i 3 oraz art. 125 ust. 1 u.k.w.h. z art. 2, art. 64 ust. 2 oraz art. 64 ust. 3, art. 32 ust. 1, art. 21 ust. 1 w zw. z art. 2, art. 31 ust. 3 oraz art. 8 Konstytucji.

Zgodnie z § 61 ust. 1 rozporządzenia z 2001 r., do założenia księgi wieczystej dla budynku odpowiadającego warunkom przewidzianym w art. 5 dekretu warszawskiego, niezbędne jest stwierdzenie właściwego organu, że budynek takim warunkom odpowiada.

Natomiast art. 24 ust. 3 u.k.w.h. stanowi: „Minister Sprawiedliwości, w drodze rozporządzenia, określa zakładanie i prowadzenie ksiąg wieczystych dla lokali stanowiących odrębne nieruchomości oraz dla nieruchomości, w których wyodrębnienia dokonano”. Kolejny zakwestionowany przepis, art. 36 ust. 2 u.k.w.h., przewiduje, że Minister Sprawiedliwości określi, w drodze rozporządzenia, wzór zawiadomienia kierowanego przez sądy, organy administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego do sądu właściwego do prowadzenia księgi wieczystej o każdej zmianie właściciela nieruchomości, dla której założona jest księga wieczysta. W myśl objętych zaskarżeniem art. 58 ust. 1 pkt 2 i 3 oraz ust. 2 i 3 u.k.w.h., Minister Sprawiedliwości, w drodze rozporządzenia, określi czynności, które przy prowadzeniu i przechowywaniu ksiąg wieczystych mogą spełniać samodzielnie pracownicy sądowi, oraz szczegółowy sposób prowadzenia ksiąg wieczystych, wzory ksiąg wieczystych oraz szczegółową treść i sposób dokonywania wpisów w księgach wieczystych, a ponadto może on określić, w drodze rozporządzenia, sposób wykorzystywania programu informatycznego dla celów prowadzenia ksiąg wieczystych na zasadach, o których mowa w art. 25; wydając powyższe rozporządzenia, należy brać pod uwagę zasady sprawności, racjonalności i szybkiego działania sądu. Ostatni objęty skargą konstytucyjną przepis art. 125 ust. 1 u.k.w.h. zawiera delegację ustawową dla Ministra Sprawiedliwości do wydania w drodze rozporządzenia szczegółowych przepisów o prowadzeniu ksiąg wieczystych założonych po dniu wejścia w życie dekretu z dnia 11 października 1946 r. - Prawo o księgach wieczystych (Dz. U. Nr 57, poz. 320, ze zm.) oraz szczegółowych przepisów o prowadzeniu zbioru dokumentów oraz o postępowaniu w tych sprawach.

Skarga została złożona w oparciu o następujący stan faktyczny.

W dniu 25 sierpnia 1951 r. Prezydium Rady Narodowej w Warszawie wydało decyzję (L. dz. GM/TW/20315/51), w której orzeczono, że na podstawie art. 8 dekretu warszawskiego budynek posadowiony na nieruchomości położonej w Warszawie, należącej do poprzedników prawnych skarżącego (dalej: budynek), stał się własnością Skarbu Państwa. W dniu 7 września 2001 r. Samorządowe Kolegium Odwoławcze w Warszawie wydało decyzję stwierdzającą nieważność ex tunc orzeczenia Prezydium Rady Narodowej (nr KOC/730/Go/01), a następnie utrzymało swoje rozstrzygnięcie w mocy decyzją z dnia 3 stycznia 2002 r. (nr KOC/2281/Go/Ol).

Ta ostatnia decyzja została wykorzystana jako prejudykat przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji, który w dniu 20 maja 2005 r. wydał decyzję nr 134, stwierdzającą nieważność decyzji komunalizacyjnej Wojewody Warszawskiego nr 29851 z dnia 4 września 2002 r. w części nabycia przez m.st. Warszawę nieodpłatnie, z mocy prawa, części własności budynku w Warszawie (z wyłączeniem lokali sprzedanych osobom trzecim). Skarżący twierdzi, że z chwilą uprawomocnienia się tej decyzji przysługujące mu prawo własności części tego budynku zostało potwierdzone.

Skarżący złożył wniosek o założenie księgi wieczystej dla nieruchomości budynkowej położonej w Warszawie. W dniu 16 czerwca 2009 r. referendarz Sądu Rejonowego dla Warszawy-Mokotowa w Warszawie oddalił wniosek skarżącego o wpisanie go do księgi wieczystej jako właściciela części budynku. Postanowieniem z dnia 4 sierpnia 2009 r. (sygn. akt dz. Kw. WA4M1395/09) Sąd Rejonowy dla Warszawy-Mokotowa - X Wydział Ksiąg Wieczystych oddalił skargę na orzeczenie referendarza, z uwagi na to, że do wniosku skarżącego nie dołączono dokumentów pozwalających na identyfikację budynku (opisu i planu inwentaryzacji) ani zaświadczenia wydanego przez Prezydenta m.st. Warszawy, że budynek odpowiada warunkom przewidzianym w art. 5 dekretu warszawskiego. Postanowieniem z dnia 29 grudnia 2009 r. (sygn. akt V Ca 2904/09) Sąd Okręgowy w Warszawie - V Wydział Cywilny Odwoławczy oddalił apelację skarżącego, podzielając stanowisko sądu I instancji. Ponadto Sąd Okręgowy zaznaczył, że skarżący domagał się ujawnienia swojej osoby jako właściciela w księdze wieczystej jedynie co do części budynku, jednak - z uwagi między innymi na brzmienie § 61 ust. 1 rozporządzenia z 2001 r. - byłoby to niedopuszczalne.

W ocenie skarżącego „zasadniczym wzorcem kontroli” w odniesieniu do kwestionowanych przepisów jest art. 64 ust. 1 Konstytucji. Skarżący twierdzi, że w sytuacji, w której nie może zostać ujawniony w księdze wieczystej jako właściciel części budynku, traci możliwość ochrony swojego prawa podmiotowego - co jest jednoznaczne z zakazem naruszania istoty prawa własności, wynikającym z art. 64 ust. 3 i art. 31 ust. 3 Konstytucji, a co za tym idzie - de facto także z pozbawieniem go prawa własności.

Zdaniem skarżącego sprzeczność kwestionowanego przepisu rozporządzenia z 2001 r. z art. 32 ust. 1 Konstytucji wynika z faktu, że właściciel części budynku nie może zostać ujawniony w księdze wieczystej, podczas gdy właściciele całości budynków lub lokali mogą żądać dokonania odpowiedniego wpisu i tym samym uzyskać skuteczną ochronę swojego prawa (wynikającą z rękojmi wiary ksiąg wieczystych). Co więcej, aby zostać ujawnionym w księdze wieczystej, skarżący - inaczej niż wnioskodawcy znajdujący się w „typowej” sytuacji - musi dołączyć do wniosku o założenie księgi wieczystej wydane przez właściwy organ zaświadczenie, że budynek odpowiada warunkom przewidzianym w art. 5 dekretu warszawskiego. W przypadku skarżącego organem właściwym jest Prezydent m.st. Warszawy, który w ocenie skarżącego nie jest przygotowany do wydawania takich zaświadczeń. Powyższy wymóg, który nakłada na obywatela obowiązek niemożliwy do wykonania z przyczyn zależnych od organu administracji publicznej, jest niezgodny z wynikającą z art. 2 Konstytucji zasadą demokratycznego państwa prawnego. Zdaniem skarżącego ustawodawca powinien dopuścić przeprowadzanie dowodu na to, że budynek odpowiada warunkom przewidzianym w art. 5 dekretu warszawskiego także z innych dokumentów.

Skarżący twierdzi, że wynikający z § 61 ust. 2 rozporządzenia z 2001 r. obowiązek dołączania przez wnioskodawcę opisu i planu inwentaryzacji jest sprzeczny z art. 21 ust. 1, art. 32 ust. 1, art. 64 ust. 2 oraz art. 64 ust. 3 w zw. z art. 2, art. 8 oraz art. 31 ust. 3 Konstytucji przez to, że używa się w nim niejasnych określeń, a co za tym idzie - stawia się skarżącego w trudniejszej sytuacji niż inne osoby wnioskujące o ujawnienie ich w księdze wieczystej, np. właścicieli nowowybudowanych budynków znajdujących się na gruntach oddanych w użytkowanie wieczyste, od których wymagane jest dostarczenie „dobrze zdefiniowanych dokumentów”. Zdaniem skarżącego pojęcie „opis” jest niejednoznaczne, zaś określenie „plan inwentaryzacji” anachroniczne - dlatego nie występuje już ono w wielu innych przepisach.

W podsumowaniu skargi konstytucyjnej jeszcze raz zaznaczono, że kwestionowane przepisy są niezgodne ze wszystkimi wzorcami podanymi w petitum skargi, ponieważ prowadzą do sytuacji, w której skarżący został pozbawiony ochrony prawa własności i podkreślono, że „z uwagi na normę art. 8 Konstytucji, niezbędne jest stwierdzenie ich niezgodności z Konstytucją”.

Zarządzeniem z dnia 29 listopada 2010 r. Trybunał Konstytucyjny wezwał skarżącego do uzupełnienia braków formalnych skargi konstytucyjnej przez, po pierwsze (pkt 1 zarządzenia), nadesłanie pięciu kopii: orzeczenia Prezydium Rady Narodowej w Warszawie z dnia 25 sierpnia 1951 r. (sygn. akt L. dz. GM/TW/20315/51), decyzji Samorządowego Kolegium Odwoławczego w Warszawie z dnia 7 września 2001 r. (sygn. akt KOC/730/Go/01) oraz 3 stycznia 2002 r. (sygn. akt KOC 2281/Go/01), decyzji Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji nr 134 z dnia 20 maja 2005 r.; postanowienia Prezydenta m.st. Warszawy o odmowie wydania zaświadczenia w związku z wnioskiem z dnia 27 października 2006 r. złożonym w trybie § 61 rozporządzenia z 2001 r., postanowienia Wojewody Mazowieckiego z dnia 15 marca 2009 r., utrzymującego w mocy postanowienie Prezydenta m.st. Warszawy o odmowie wydania zaświadczenia; zaświadczeń bądź rozstrzygnięć wydanych przez organy administracyjne obu instancji w postępowaniu zainicjowanym kolejnym wnioskiem o wydanie zaświadczenia w trybie § 61 rozporządzenia z 2001 r.

Po drugie (pkt 2-4 zarządzenia), wskazanie: czy wniesiono środek zaskarżenia na postanowienie Wojewody Mazowieckiego z dnia 15 marca 2009 r., a jeżeli został on wniesiony - nadesłanie pięciu kopii rozstrzygnięć wydanych w wyniku jego rozpoznania; czy w przypadku wydania przez organy administracyjne obu instancji orzeczeń w trybie § 61 rozporządzenia z 2001 r. - wniesiono środki zaskarżenia na te orzeczenia, a jeżeli zostały one wniesione - nadesłanie pięciu kopii rozstrzygnięć wydanych w wyniku ich rozpoznania; czy - w przypadku niewydania ani zaświadczenia, ani orzeczeń w trybie § 61 rozporządzenia z 2001 r. - wniesiono skargę na bezczynność, a jeżeli została ona wniesiona - nadesłanie pięciu kopii rozstrzygnięć wydanych w wyniku jej rozpoznania. Po trzecie (pkt 5 zarządzenia), Trybunał Konstytucyjny wezwał do wykazania, że skarżącemu przysługuje prawo własności budynku, a w szczególności, że w dniu wejścia w życie dekretu warszawskiego budynek nadawał się do naprawy, zgodnie z art. 5 w zw. z art. 6 ust. 2 tego dekretu.

W piśmie z 14 grudnia 2010 r. skarżący nadesłał dokumenty, o których mowa w pkt 1-4 zarządzenia sędziego Trybunału Konstytucyjnego. Odnosząc się do pkt 5 zarządzenia, skarżący wskazał, że budynek jest nieruchomością przedwojenną, która uległa wypaleniu w czasie Powstania Warszawskiego i została naprawiona ze zniszczeń wojennych w trybie przepisów dekretu z dnia 26 października 1945 r. o rozbiórce i naprawie budynków zniszczonych i uszkodzonych w czasie wojny (Dz. U. Nr 50, poz. 281, ze zm.; dalej: dekret o rozbiórce i naprawie), oraz podniósł, iż przedmiotowy budynek nie jest wzniesiony po wojnie na miejscu rozebranego budynku przedwojennego, a w związku z tym nie podlegał przepisowi art. 6 ust. 2 dekretu warszawskiego, ale art. 5 tego aktu. Zdaniem skarżącego, „powołanie [w orzeczeniu Prezydium Rady Narodowej w Warszawie z dnia 25 sierpnia 1951 r. (sygn. akt L. dz. GM/TW/20315/51)] art. 8 dekretu [warszawskiego] wskazuje, że na Skarb Państwa przechodził budynek, a nie ruina nadająca się do rozbiórki. Te Skarb Państwa przejmował na podstawie art. 6 ust. 2 dekretu [warszawskiego]”.

Ponadto skarżący przedstawił pismo naczelnika Wydziału Urbanistyki Biura Odbudowy Stolicy z dnia 24 maja 1947 r., stwierdzające, że budynek frontowy może być odbudowany, co - w ocenie skarżącego - oznacza, że „jeżeli budynek frontowy nadawałby się tylko do rozbiórki, BOS nakazałoby rozebranie również tego budynku, a nie tylko oficyn”. Skarżący podkreślił, że orzeczenia: decyzja Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji nr 134 z dnia 20 maja 2005 r., stwierdzająca nieważność decyzji komunalizacyjnej, decyzje Samorządowego Kolegium Odwoławczego stwierdzające wydanie z naruszeniem prawa decyzji o sprzedaży pięciu lokali znajdujących się w budynku, jak również wyrok Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z dnia 6 kwietnia 2009 r. (sygn. akt I SA/Wa 1669/08), w przedmiocie przekazywania właścicielom w posiadanie budynków - jednoznacznie wskazują na zachowanie przez jego poprzedników prawnych własności przedmiotowego budynku na podstawie art. 5 dekretu warszawskiego.

Skarżący podniósł, że „WSA [w wyroku z dnia 6 kwietnia 2009 r., sygn. akt I SA/Wa 1669/08] na podstawie akt sprawy uznał, że budynek spełnia hipotezę tego przepisu [art. 5]. Gdyby budynek był budynkiem powojennym, art. 5 dekretu nie miałby zastosowania. WSA wydając swój wyrok dysponował kompletnymi aktami administracyjnymi budynku przekazanymi Sądowi przez Prezydenta m.st. Warszawy”. Następnie skarżący dodał: „z wiedzy skarżącego wynika, iż w posiadanej przez Urząd m.st. Warszawy dokumentacji dotyczącej [budynku] brak jest dokumentów, z których miałoby wynikać, iż oryginalny zabytkowy budynek rozebrano i wybudowano w tym miejscu nowy budynek jedynie nawiązujący swoją architekturą do poprzedniego. Brak jest m.in. planów budowlanych, stosownych pozwoleń na budowę i jakiejkolwiek dokumentacji wykonawczej robót. Z wiedzy skarżącego wynika ponadto, że remont [budynku] odbywał się sukcesywnie, bez stosownej dokumentacji”.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Skarga konstytucyjna jest szczególnym środkiem ochrony konstytucyjnych wolności i praw. Ma ona gwarantować, że obowiązujące w systemie prawa akty normatywne nie będą stanowiły źródła ich naruszeń. W myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji przedmiotem skargi konstytucyjnej jest przepis ustawy lub innego aktu normatywnego stanowiący podstawę ostatecznego orzeczenia o prawach skarżącego.

Wszystkie zarzuty skarżącego opierają się na założeniu, że przysługuje mu, jako następcy prawnemu dawnych właścicieli, prawo własności przedmiotowego budynku. Tymczasem zgodnie z art. 5 w zw. z art. 6 ust. 2 dekretu warszawskiego budynki znajdujące się na gruntach objętych działaniem tego dekretu pozostają własnością dawnych właścicieli, z wyjątkiem budynków zniszczonych, które według orzeczenia władzy budowlanej ze względu na stan zniszczenia nie nadają się do naprawy i powinny ulec rozbiórce, zatem decydujący jest stan techniczny budowli z dnia wejścia w życie dekretu warszawskiego.

Skarżący zarządzeniem Trybunału Konstytucyjnego z dnia 29 listopada 2010 r. został wezwany do wykazania, że przysługuje mu prawo własności budynku, a w szczególności, że w dniu wejścia w życie dekretu warszawskiego budynek nadawał się do naprawy, zgodnie z art. 5 w zw. z art. 6 ust. 2 tego dekretu.

Stwierdzenie nieważności decyzji dekretowej z dnia 25 sierpnia 1951 r. spowodowało „odżycie” wniosku złożonego w trybie art. 7 ust. 1 dekretu warszawskiego. Wbrew twierdzeniom skarżącego, żadne powoływane przez niego orzeczenie, wydane po wejściu w życie dekretu warszawskiego (po 21 listopada 1945 r.), nie przesądza, czy w dniu wejścia w życie tego dekretu własność budynku pozostała przy poprzednikach prawnych skarżącego. Decydujące znaczenie ma stan tego budynku z 21 listopada 1945 r., gdyż w tym dniu ex lege przechodziła na m.st. Warszawę własność gruntów, natomiast własność budynków na nich posadowionych zachowywali dotychczasowi właściciele gruntów, chyba że budowla nie nadawała się do naprawy.

Skarżący w piśmie z 14 grudnia 2010 r. wskazał, że budynek został wypalony w Powstaniu Warszawskim.

W sentencji decyzji Prezydium Rady Narodowej w Warszawie z dnia 25 sierpnia 1951 r., odmawiającej przyznania prawa własności czasowej gruntu, zawarto następujące sformułowanie „jednocześnie stwierdza [się], iż wszystkie budynki - fragmenty murów - znajdujące się na powyższym gruncie przeszły na własność Skarbu Państwa”. Natomiast w piśmie Biura Odbudowy Stolicy z dnia 24 maja 1947 r. wskazano: „Biuro Odbudowy Stolicy stwierdza, że sytuacja budynku frontowego przy ul. (…): (1) nie jest sprzeczna z opracowywanym projektem planu zagospodarowania przestrzennego m.st. Warszawy; (2) sposób zabudowania działki jest sprzeczny z ustawą budowlaną art. 183 i rozp. Rady Min. Z dn. 29.IV.1938 r. § 20 i 23; (3) opracowywany plan zagospodarowania przestrzennego przewiduje rozebranie oficyn budynku; (4-5) (…) budynek frontowy może być odbudowany na stałe po uprzednim rozebraniu oficyn i oczyszczeniu posesji. Dane architektoniczne należy uzyskać w Biurze Architektury Zabytkowej; (6) opinia powyższa nie dotyczy stanu technicznego budynku (…); (8) opinia niniejsza jest wydana bez badania tytułu własności i innych uprawnień petenta do nieruchomości”.

Trybunał Konstytucyjny wskazuje, że - wbrew twierdzeniom skarżącego - Biuro Odbudowy Stolicy nie nakazało rozbiórki oficyn, ponieważ, po pierwsze, pismo z dnia 24 maja 1947 r. miało charakter zaświadczenia, o czym przesądza użycie słów „stwierdza”, a po wtóre, to przygotowywany wówczas (jednak jeszcze nieobowiązujący) plan zagospodarowania przestrzennego przewidywać miał rozebranie oficyn budynku. Istotne jest, że w piśmie Biura Odbudowy Stolicy z dnia 24 maja 1947 r. użyto sformułowania „odbudowany” nie zaś „naprawiony” - co przewidywał dekret o rozbiórce i naprawie.

Skarżący nie przedstawił stosownych zaświadczeń z archiwów ani nawet pism skierowanych przez niego do archiwów, z treści których wynikałoby, że po nadesłaniu zarządzenia Trybunału Konstytucyjnego z dnia 29 listopada 2010 r. zwrócił się o udzielenie stosownych informacji m.in. dotyczących spisów z natury wykonanych w 1945 r. - dokumentacji, w której opisywano stan techniczny budowli na terenie m.st. Warszawy. Ze względu na to, że budynek powstał w XIX w. i znajdował się „w dzielnicy o charakterze zabytkowym”, w piśmie Biura Odbudowy Stolicy z dnia 24 maja 1947 r. sugerowano zwrócenie się do Wydziału Architektury Zabytkowej przed przystąpieniem do sporządzania projektu budowlanego, zatem nieruchomość pozostawała już w latach 40. XX wieku pod nadzorem konserwatora zabytków lub innego właściwego podmiotu.

W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny uznaje za dalece niewystarczające ograniczenie się przez skarżącego w piśmie uzupełniającym braki skargi konstytucyjnej do wyrażenia poglądu, że Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, wydając wyrok z dnia 6 kwietnia 2009 r. (sygn. akt I SA/Wa 1669/08), „dysponował kompletnymi aktami administracyjnymi budynku przekazanymi Sądowi przez Prezydenta m.st. Warszawy” i w powołanym orzeczeniu uznał, że budynek w 1945 r. spełniał warunki, by na podstawie art. 5 dekretu warszawskiego pozostać własnością poprzedników prawnych skarżącego.

Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z dnia 6 kwietnia 2009 r. oddalił wniesioną przez skarżącego do tego sądu skargę o stwierdzenie nieważności § 1 ust. 5 zarządzenia Prezydenta m.st. Warszawy z dnia 23 czerwca 2008 r. nr 1777/2008 w sprawie przekazywania właścicielom w posiadanie budynków stanowiących w myśl art. 5 dekretu z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m. st. Warszawy [Dz. U. Nr 50, poz. 279] odrębne od gruntu nieruchomości, a administrowanych dotychczas przez jednostki organizacyjne m.st. Warszawy (dalej: zarządzenie). Przepis ten stanowi, że do wniosku o przekazanie budynku w posiadanie właściciel obowiązany jest dołączyć zaświadczenie wydane przez odpowiednią komórkę organizacyjną m.st. Warszawy, z którego będzie m.in. wynikać (zgodnie z § 1 ust. 6 zarządzenia), iż budynek spełnia warunki określone w art. 5 dekretu warszawskiego. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie oddalił skargę na tej podstawie, że skarżący nie wskazał, „w jaki konkretnie sposób przedmiotowe zarządzenie wpłynęło na indywidualną sytuację skarżącego oraz w jaki sposób naruszyło jego własne uprawnienia”.

W związku z powyższym, rozważania Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie nie mogą zostać uznane za potwierdzenie stanu technicznego budynku z dnia wejścia w życie dekretu warszawskiego.

Jednocześnie Trybunał Konstytucyjny nie otrzymał żadnych dowodów, które by potwierdzały stan techniczny budynku na dzień wejścia w życie dekretu warszawskiego - a tylko w piśmie uzupełniającym braki skargi konstytucyjnej skarżący stwierdził: „z wiedzy skarżącego wynika, iż w posiadanej przez Urząd m.st. Warszawy dokumentacji dotyczącej [budynku] brak jest dokumentów, z których miałoby wynikać, iż oryginalny zabytkowy budynek rozebrano i wybudowano w tym miejscu nowy budynek jedynie nawiązujący swoją architekturą do poprzedniego”.

Skoro zarzuty niekonstytucyjności dotyczą naruszenia prawa własności budynku - jako zasadnicze wzorce kontroli skarżący powołał art. 21 ust. 1 oraz art. 64 ust. 2 i 3 Konstytucji - a nie zostało udowodnione, mimo wezwania przez Trybunał Konstytucyjny, że takie prawo podmiotowe zachowali poprzednicy prawni skarżącego w dniu 21 listopada 1945 r. (dacie decydującej o pozostaniu własności budynku po stronie przedwojennych właścicieli), to niecelowe jest badanie pozostałych przesłanek formalnych dopuszczalności skargi konstytucyjnej. Zagadnienie podstawowe stanowi bowiem wykazanie przez skarżącego, że przysługuje mu prawo podmiotowe (własność), którego naruszenie zarzuca. Poza kompetencją (i rolą) Trybunału Konstytucyjnego pozostaje gromadzenie z urzędu stosownych dowodów, potwierdzających prawo własności skarżącego. Tymczasem, jak to zostało szczegółowo przedstawione, ani załączone przez skarżącego orzeczenia Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego, ani nadesłane zaświadczenia i decyzje wydane przez organy administracji nie rozstrzygają o prawie podmiotowym do budynku.

Skarżący nie uzupełnił braku formalnego przez wykazanie, że przysługuje mu prawo własności budynku, a w szczególności, że w dniu wejścia w życie dekretu warszawskiego budynek nadawał się do naprawy (zgodnie z art. 5 w zw. z art. 6 ust. 2 tego dekretu), zatem niedopuszczalne jest badanie zarzutów skargi, w której nie udowodniono, że naruszenie prawa ma charakter osobisty, aktualny i bezpośredni.

W tym stanie rzeczy, należało na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 i art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.) odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

7