Money.plPrawoOrzecznictwo

Trybunał Konstytucyjny

Postanowienie z dnia 2011-02-10 - Ts 32/09
Repertorium:Ts | Repertorium Trybunału Konstytucyjnego - do rejestrowania skarg konstytucyjnych podlegających wstępnemu rozpoznaniu.
Sygnatura:Ts 32/09
Tytuł:Postanowienie z dnia 2011-02-10
Opis: 
Publikacja w Z.U.Z.U. 2012 / 1B / 11

11/1/B/2012

POSTANOWIENIE

z dnia 10 lutego 2011 r.

Sygn. akt Ts 32/09

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Zbigniew Cieślak,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej „Jampol-Med” Sp. z o.o. w sprawie zgodności:

art. 10 ust. 2 pkt 5a ustawy z dnia 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej (Dz. U. z 1999 r. Nr 54, poz. 572, ze zm.) z art. 2, art. 32 ust. 1 i art. 78 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 31 stycznia 2009 r. skarżąca zarzuciła sprzeczność z art. 2, art. 32 ust. 1 i art. 78 Konstytucji - art. 10 ust. 2 pkt 5a ustawy z dnia 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej (Dz. U. z 1999 r. Nr 54, poz. 572, ze zm.; dalej: ustawa o kontroli skarbowej) w brzmieniu wprowadzonym ustawą z dnia 7 czerwca 2002 r. o zniesieniu Generalnego Inspektora Celnego, o zmianie ustawy o kontroli skarbowej oraz o zmianie niektórych innych ustaw (Dz. U. z 2002 r. Nr 89, poz. 804), obowiązującym od 1 lipca 2002 r. do 31 sierpnia 2003 r., zmienionym ustawą z dnia 27 czerwca 2003 r. o utworzeniu Wojewódzkich Kolegiów Skarbowych oraz o zmianie niektórych ustaw regulujących zadania i kompetencje organów oraz organizację jednostek organizacyjnych podległych ministrowi właściwemu do spraw finansów publicznych (Dz. U. Nr 137, poz. 1302) - w części, w jakiej Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej mógł „upoważnić inspektora w tym inspektora będącego Dyrektorem Urzędu Skarbowego do wydania decyzji lub wyniku kontroli w jego imieniu”.

Skarga konstytucyjna została wniesiona w oparciu o następujący stan faktyczny i prawny. Dyrektor Urzędu Kontroli Skarbowej w Łodzi otrzymał upoważnienie od Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej do podpisania niżej wymienionych decyzji. Decyzją z 17 lutego 2006 r. (nr KS-8/8570/KS-2017, BM6-4853/z/109/w/2005/Ech) Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej odmówił stwierdzenia nieważności decyzji z 30 września 2003 r. (nr V/502/D-47/0974/99-03) w przedmiocie podatku od towarów i usług za poszczególne miesiące od marca do grudnia 1999 r. i od stycznia do marca 2000 r. (tym samym utrzymał w mocy swoją decyzję z 12 czerwca 2003 r., nr V 502/D-32/0974/99-03) i stwierdził, że decyzja ta nie narusza prawa i została wydana przez właściwy organ kontroli skarbowej, czyli Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej z upoważnienia Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej. Ponadto, Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej ustalił, że w niniejszej sprawie nie miał zastosowania art. 130 § 1 pkt 6 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, ze zm.; dalej: ordynacja podatkowa), nakazujący pracownikowi organu wyłączenie się od udziału w postępowaniu. Natomiast złożenie w trybie art. 221 ordynacji podatkowej wniosku o ponowne rozpoznanie sprawy - w ocenie Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej - nie mogło być przyczyną przeniesienia sprawy do innej instancji, a organ kontroli skarbowej był umocowany do wszczęcia w 2003 r. i prowadzenia postępowania podatkowego, gdyż prawo do zastosowania tej procedury wynikało z art. 31 ustawy o kontroli skarbowej.

Po ponownym rozpoznaniu sprawy Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej decyzją z 29 czerwca 2006 r. (nr KSI9/858/163/I/TP/06/6997) utrzymał w mocy wyżej wymienione decyzje, a w uzasadnieniu stwierdził, że zarówno decyzja z 12 czerwca 2003 r., jak i decyzja z 30 września 2003 r. zostały wydane przez Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej i nie przysługiwało od nich odwołanie, lecz wniosek o ponowne rozpatrzenie sprawy. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie wyrokiem z 14 lutego 2007 r. (sygn. akt III SA/Wa 3043/06) oddalił skargę skarżącej. Na powyższe orzeczenie wniesiono skargę kasacyjną, która została oddalona wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z 27 sierpnia 2008 r. (sygn. akt I FSK 959/07). Wyrok ten został doręczony pełnomocnikowi skarżącej 4 listopada 2008 r.

Skarżąca w uzasadnieniu niniejszej skargi konstytucyjnej w pierwszej kolejności zwraca uwagę na nieprawidłowości w działaniu organów podatkowych. Dyrektor Urzędu Kontroli Skarbowej w Łodzi występował jednocześnie jako Dyrektor Urzędu Kontroli Skarbowej podległy Generalnemu Inspektorowi Kontroli Skarbowej (na podstawie art. 8 ust. 1 pkt 3 ustawy o kontroli skarbowej) oraz - w postępowaniu kontrolnym i podatkowym z upoważnienia Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej - jako organ odwoławczy w miejsce Izby Skarbowej bądź Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej (na podstawie art. 26 ust. 1 i 2 ustawy o kontroli skarbowej). W związku z powyższym ta sama osoba „wszczęła postępowanie podatkowe i wydała decyzje podatkowe jako organ podatkowy I i II instancji”. W przekonaniu skarżącej „podatnicy, u których kontrolę przeprowadzili inspektorzy zatrudnieni w urzędzie kontroli skarbowej otrzymywali (…) w takich przypadkach decyzje wydane przez dyrektora urzędu kontroli skarbowej z prawem złożenia odwołania do dyrektora izby skarbowej”. Natomiast w przedstawionym stanie faktycznym wszystkie decyzje podatkowe zostały wydane przez Dyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej z upoważnienia Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej, zatem nie służyło od nich odwołanie, lecz wniosek do tego organu o ponowne rozpatrzenie sprawy.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji skarga konstytucyjna służy eliminacji z systemu obowiązującego prawa przepisów ustaw lub innych aktów normatywnych, które stanowiły podstawę ostatecznego orzeczenia sądu lub organu administracji publicznej, naruszającego wolności lub prawa albo obowiązki skarżącego określone w Konstytucji. W świetle tego przepisu nie ulega wątpliwości, że jedynym dopuszczalnym przedmiotem skargi konstytucyjnej mogą być unormowania wykazujące szczególną kwalifikację. Po pierwsze, muszą być one podstawą prawną orzeczenia, z wydaniem którego wiąże skarżący zarzut naruszenia przysługujących mu praw podmiotowych, znajdujących swoje źródło w unormowaniach konstytucyjnych. Po drugie, to w normatywnej treści kwestionowanych przepisów tkwić musi przyczyna wskazywanych przez skarżącego naruszeń, tym samym przedmiotem kontroli Trybunału Konstytucyjnego winna pozostawać kwestia ich zgodności z uregulowaniami konstytucyjnymi, które wyrażają podmiotowe prawa skarżącego. W myśl art. 47 ust. 1 pkt 2 tej ustawy, na skarżącym spoczywa także obowiązek sprecyzowania sposobu, w jaki zakwestionowane unormowanie naruszyło przysługujące mu konstytucyjne wolności lub prawa. Weryfikacja spełnienia powyższych obowiązków następuje w ramach wstępnej kontroli skargi konstytucyjnej, której zadaniem jest przesądzenie, czy skarga nie wykazuje braków formalnych oraz czy sformułowane w niej zarzuty nie są oczywiście bezzasadne.

Oceniając zarzuty sformułowane przez skarżącą pod adresem art. 10 ust. 2 pkt 5a ustawy o kontroli skarbowej, Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że skarga nie spełnia wskazanych wyżej przesłanek. Zgodnie z treścią tego przepisu Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej wydaje decyzje i wyniki kontroli w sprawach określonych w ustawie oraz może upoważnić inspektora do wydania decyzji lub wyniku kontroli w jego imieniu. Wobec powyższej regulacji skarżąca formułuje zarzut naruszenia art. 2, art. 32 ust. 1 oraz art. 78 Konstytucji.

W odniesieniu do zarzutu niezgodności z przepisem statuującym prawo do zaskarżenia orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji należy stwierdzić jego oczywistą bezzasadność. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, skarżąca nie wykazała bowiem, że zaskarżone unormowanie, expressis verbis przyznające Generalnemu Inspektorowi Kontroli Skarbowej kompetencje do upoważnienia inspektora do wydania decyzji lub wyniku kontroli w jego imieniu, godzi w uprawnienie z art. 78 Konstytucji. Zgodnie z treścią tego wzorca, każda ze stron ma prawo do zaskarżania orzeczeń i decyzji wydanych w pierwszej instancji, ustawa może natomiast określić wyjątki od tej zasady oraz tryb zaskarżania. Regulacja kwestionowanego przepisu nie wykazuje jednak merytorycznego związku z treścią argumentów skargi, mających przemawiać na rzecz tezy o niezgodności tego uregulowania z art. 78 Konstytucji. Skarżąca podkreśla bowiem wadliwość powierzenia kompetencji do rozpoznania odwołania od decyzji podatkowej Dyrektorowi Urzędu Kontroli Skarbowej, który działał z upoważnienia Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej i „sam rozpatrywał odwołania od swoich decyzji”.

W związku z powyższym należy zwrócić uwagę, że wskazane zarzuty nie odnoszą się do kwestionowanego przepisu, operującego jedynie określeniem „Generalny Inspektor Kontroli Skarbowej może upoważnić inspektora”, ale do art. 26 ust. 2 ustawy o kontroli skarbowej, który nie jest przedmiotem niniejszej skargi konstytucyjnej, a brzmi następująco: „Od decyzji, o której mowa w art. 24 pkt 1, wydanej przez Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej oraz od decyzji, o której mowa w ust. 3, nie służy odwołanie, jednakże stronie służy wniosek do tego organu o ponowne rozpatrzenie sprawy”.

Odnosząc się do zarzutu naruszenia przez art. 10 ust. 2 pkt 5a ustawy o kontroli skarbowej zasady zaufania obywateli do państwa i stanowionego przez nie prawa (art. 2 Konstytucji) oraz prawa do równego traktowania przez władze publiczne (art. 32 ust. 1 Konstytucji), Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że zarzuty te nie zostały w żaden sposób uzasadnione. Skarżąca ogranicza się jedynie do stwierdzenia, że „wszystkie decyzje podatkowe wydał Dyrektor UKS w Łodzi z upoważnienia GIKS i sam rozpatrywał odwołania od swoich decyzji”, a „jej konstytucyjne prawa zostały naruszone przez Generalnego Inspektora Kontroli Skarbowej oraz przez Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie i Naczelny Sąd Administracyjny, w takim zakresie, w jakim zaakceptowały one w wydanych wyrokach decyzje i przepisy naruszające konstytucyjne zasady”. Trybunał Konstytucyjny zwraca uwagę, że tak sformułowane zarzuty nie odnoszą się do treści przepisów, lecz ich stosowania. Do kompetencji Trybunału należy jedynie kontrola konstytucyjności norm, gdyż w ramach konkretnej kontroli konstytucyjności nie jest możliwe orzekanie o niekonstytucyjnej praktyce. Artykuł 79 Konstytucji, mówiący o skardze konstytucyjnej, kształtuje ją jako skargę „na przepis”, nie zaś na jego stosowanie. Podniesione przez skarżącą zarzuty odnoszą się w takim ujęciu do sfery stosowania prawa, a nie jego stanowienia, co - ze względu na kognicję Trybunału Konstytucyjnego określoną w art. 188 pkt 5 w zw. z art. 79 ust. 1 ustawy zasadniczej - wyłącza możliwość ich merytorycznego rozpoznania. Jednocześnie jednak w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego ukształtował się pogląd (por. np. postanowienie TK z 21 września 2005 r., SK 32/04, OTK ZU nr 8/A/2005, poz. 95), że stała, powtarzalna i powszechna praktyka odczytania kontrolowanego przepisu determinuje jego treść w takim stopniu, że - mimo iż przepis potencjalnie mógłby być także inaczej odczytywany (wykładany, interpretowany) - ta właśnie utrwalona w praktyce treść czyni przepis zdolnym do poddania go kontroli konstytucyjności. W tym więc zakresie granica między brzmieniem prawa i brzmieniem utrwalonym dzięki powszechnej praktyce jego stosowania ulega zatarciu, co wpływa na zakres dopuszczalnej kontroli konstytucyjności w ramach skargi konstytucyjnej.

Należy także zaznaczyć - w związku ze sposobem sformułowania skargi konstytucyjnej - że Trybunał Konstytucyjny nie jest instytucją powołaną do nadzoru judykacyjnego nad sądami czy organami podatkowymi. Nie jest uprawniony do badania prawidłowości zastosowania uregulowań proceduralnych (jak np. przepisy dotyczące właściwości rzeczowej, czy podziału kompetencji). Orzeka on natomiast m.in. o zgodności z Konstytucją ustaw lub innych aktów normatywnych, na podstawie których sądy lub organy administracji publicznej orzekły ostatecznie o wolnościach lub prawach jednostki albo o jej obowiązkach określonych w Konstytucji. Trybunał wielokrotnie przypominał w swoim orzecznictwie, że jest „sądem prawa”, a nie „sądem faktów” i dlatego nie może dokonywać subsumcji stanu faktycznego i stanu prawnego (por. wyroki TK z 1 lutego 2005 r., SK 62/03, OTK ZU nr 2/A/2005, poz. 11 i 31 marca 2005 r., SK 26/02, OTK ZU nr 3/A/2005, poz. 29). Ta kompetencja została zastrzeżona dla sądów powszechnych. Ocenie Trybunału - w trybie skargi konstytucyjnej - podlega jedynie zgodność z Konstytucją norm zastosowanych w indywidualnej sprawie skarżącego w zakresie, w jakim skarżący zarzuca ich niekonstytucyjność prowadzącą do naruszenia jego praw podmiotowych. Ewentualny zarzut, że sąd nieprawidłowo ustalił okoliczności faktyczne, wkraczałby zatem w sferę wadliwości stosowania prawa, a nie zgodności norm z Konstytucją, a rozpoznanie takiego zarzutu nie mieści się w kompetencjach Trybunału.

Biorąc pod uwagę powyższą argumentację, Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że wątpliwości co do zgodności kwestionowanej regulacji z art. 2 oraz art. 32 ust. 1 Konstytucji odnoszą się do sfery stosowania prawa. Z argumentacji skarżącej przedstawionej w skardze wynika, że praktyka odczytywania kontrolowanego przepisu przez organy podatkowe oraz sądy administracyjne nie jest stała, powtarzalna i powszechna, zatem odmowa nadania dalszego biegu niniejszej skardze konstytucyjnej jest w pełni uzasadniona.

Na marginesie należy zauważyć, że zasada demokratycznego państwa prawnego i wywodzone z niej dalsze zasady ustrojowe nie tworzą po stronie obywateli praw podmiotowych ani wolności. Trybunał dopuszcza wprawdzie, że zasada ta może stanowić źródło praw i wolności, lecz dopiero wówczas, gdy nie są one ujęte wprost w innych przepisach Konstytucji. Skarżący jest jednak zobowiązany z uwagi na zasadę skargowości (art. 66 ustawy o TK) do ich wskazania oraz uzasadnienia. Podobnie za wadliwe należy uznać odwołanie do zasady wynikającej z art. 32 Konstytucji. Stanowi ona wzorzec kontroli konstytucyjności w postępowaniu w sprawie skargi konstytucyjnej i tworzy prawo do równości wówczas, gdy do jej naruszenia dochodzi w zakresie innych konstytucyjnych praw lub wolności.

Biorąc powyższe pod uwagę, Trybunał Konstytucyjny na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 w zw. z art. 47 ust. 1 ustawy o TK, odmawia nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.

4

Ts | Repertorium Trybunału Konstytucyjnego - inne orzeczenia:
dokumentpublikacja
Ts 93/11   Postanowienie-Zażalenie z dnia 2012-02-02
 
Z.U. 2012 / 1B / 132
Ts 93/11   Postanowienie z dnia 2011-07-04
 
Z.U. 2012 / 1B / 131
Ts 9/11   Postanowienie-Zażalenie z dnia 2012-02-15
 
Z.U. 2012 / 1B / 107
Ts 9/11   Postanowienie z dnia 2011-04-14
 
Z.U. 2012 / 1B / 106
Ts 85/11   Postanowienie z dnia 2011-12-05
 
Z.U. 2012 / 1B / 130
  • Adres publikacyjny: