Money.plPrawoOrzecznictwo

Trybunał Konstytucyjny

Postanowienie z dnia 2010-10-04 - K 1/09
Repertorium:K | Repertorium Trybunału Konstytucyjnego - do rejestrowania wniosków o stwierdzenie zgodności ustaw lub ratyfikowanych umów międzynarodowych z Konstytucją oraz zgodności ustaw z umowami międzynarodowymi, których ratyfikacja wymagała uprzedniej zgody wyrażonej w ustawie.
Sygnatura:K 1/09
Tytuł:Postanowienie z dnia 2010-10-04
Publikacja w Z.U.Z.U. 2010 / 8A / 85

85/8/A/2010

POSTANOWIENIE

z dnia 4 października 2010 r.

Sygn. akt K 1/09

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Bohdan Zdziennicki - przewodniczący

Zbigniew Cieślak

Maria Gintowt-Jankowicz

Mirosław Granat

Marian Grzybowski

Wojciech Hermeliński - sprawozdawca

Adam Jamróz

Marek Kotlinowski

Teresa Liszcz

Ewa Łętowska

Marek Mazurkiewicz

Andrzej Rzepliński

Sławomira Wronkowska-Jaśkiewicz

Mirosław Wyrzykowski,

po rozpoznaniu, na posiedzeniu niejawnym w dniu 4 października 2010 r., wniosków Krajowej Rady Radców Prawnych, Krajowej Rady Doradców Podatkowych, Naczelnej Rady Lekarskiej oraz Krajowej Rady Lekarsko-Weterynaryjnej o dopuszczanie do udziału w postępowaniu w sprawie o sygn. akt K 1/09,

p o s t a n a w i a:

nie uwzględnić wniosków.

UZASADNIENIE

I

1. Rzecznik Praw Obywatelskich 12 stycznia 2009 r. wniósł o zbadanie konstytucyjności niektórych przepisów dotyczących samorządów zawodowych:

1) art. 40 ust. 2 ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz. U. z 2002 r. Nr 123, poz. 1059, ze zm.), art. 2 w związku z art. 1 ust. 2 oraz art. 38 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. - Prawo o adwokaturze (Dz. U. z 2002 r. Nr 123, poz. 1058, ze zm.), art. 26 § 1 ustawy z dnia 14 lutego 1991 r. - Prawo o notariacie (Dz. U. z 2002 r. Nr 42, poz. 369, ze zm.) oraz art. 42 ustawy z dnia 11 kwietnia 2001 r. o rzecznikach patentowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 49, poz. 509, ze zm.) z art. 17 oraz art. 58 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji,

2) art. 16 ust. 1 ustawy z dnia 5 lipca 2002 r. o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 126, poz. 1069, ze zm.) z art. 17 oraz art. 58 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji,

3) art. 18 ust. 3 ustawy z dnia 13 października 1994 r. o biegłych rewidentach i ich samorządzie (Dz. U. z 2001 r. Nr 31, poz. 359, ze zm.) z art. 17 oraz art. 58 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji,

4) art. 7 ust. 1 ustawy z dnia 19 kwietnia 1991 r. o samorządzie pielęgniarek i położnych (Dz. U. Nr 41, poz. 178, ze zm.) z art. 17 oraz art. 58 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji,

5) art. 12 ust. 1 ustawy z dnia 17 maja 1989 r. o izbach lekarskich (Dz. U. Nr 30, poz. 158, ze zm.) z art. 17 oraz art. 58 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji,

6) art. 17 ust. 1 ustawy z dnia 21 grudnia 1990 r. o zawodzie lekarza weterynarii i izbach lekarsko-weterynaryjnych (Dz. U. z 2002 r. Nr 187, poz. 1567, ze zm.) z art. 17 oraz art. 58 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji,

7) art. 15 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 19 kwietnia 1991 r. o izbach aptekarskich (Dz. U. z 2008 r. Nr 136, poz. 856) z art. 17 oraz art. 58 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji,

8) art. 34 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o diagnostyce laboratoryjnej (Dz. U. z 2004 r. Nr 144, poz. 1529, ze zm.) z art. 17 oraz art. 58 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji,

9) art. 5 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 8 czerwca 2001 r. o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów (Dz. U. Nr 73, poz. 763, ze zm.) z art. 17 oraz art. 58 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji,

10) art. 47 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 5 lipca 1996 r. o doradztwie podatkowym (Dz. U. z 2008 r. Nr 73, poz. 443, ze zm.) z art. 17 oraz art. 58 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji,

11) art. 6 ust. 1 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o samorządach zawodowych architektów, inżynierów budownictwa oraz urbanistów (Dz. U. z 2001 r. Nr 5, poz. 42, ze zm.) z art. 17 oraz art. 58 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji,

12) art. 43 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o kuratorach sądowych (Dz. U. Nr 98, poz. 1071, ze zm.) z art. 17 oraz art. 58 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji,

13) art. 82 ust. 2 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. - Prawo o adwokaturze (Dz. U. z 2002 r. Nr 123, poz. 1058, ze zm.), art. 65 ust. 2c ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz. U. z 2002 r. Nr 123, poz. 1059, ze zm.) oraz art. 24 ust. 7 ustawy z dnia 11 kwietnia 2001 r. o rzecznikach patentowych (Dz. U. z 2001 r. Nr 49, poz. 509, ze zm.) z art. 32 ust. 1 oraz art. 65 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji,

14) art. 10 ust. 2 w związku z art. 10 ust. 1 ustawy z dnia 5 lipca 2002 r. o świadczeniu przez prawników zagranicznych pomocy prawnej w Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. U. Nr 126, poz. 1069, ze zm.) w związku z art. 82 ust. 2 ustawy z dnia 26 maja 1982 r. - Prawo o adwokaturze (Dz. U. z 2002 r. Nr 123, poz. 1058, ze zm.) oraz w związku z art. 65 ust. 2c ustawy z dnia 6 lipca 1982 r. o radcach prawnych (Dz. U. z 2002 r. Nr 123, poz. 1059, ze zm.) z art. 32 ust. 1 oraz art. 65 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji,

15) art. 44 ust. 2 ustawy z dnia 19 kwietnia 1991 r. o samorządzie pielęgniarek i położnych (Dz. U. Nr 41, poz. 178, ze zm.) z art. 32 ust. 1 oraz art. 65 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji,

16) art. 51 ust. 3 ustawy z dnia 21 grudnia 1990 r. o zawodzie lekarza weterynarii i izbach lekarsko-weterynaryjnych (Dz. U. z 2002 r. Nr 187, poz. 1567, ze zm.) z art. 32 ust. 1 oraz art. 65 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji,

17) art. 46 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 19 kwietnia 1991 r. o izbach aptekarskich (Dz. U. z 2008 r. Nr 136, poz. 856) w zakresie, w jakim nie przewiduje możliwości ponownego ubiegania się o uzyskanie prawa wykonywania zawodu farmaceuty, z art. 32 ust. 1 oraz art. 65 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji,

18) art. 58 ust. 1 pkt 4 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o diagnostyce laboratoryjnej (Dz. U. z 2004 r. Nr 144, poz. 1529, ze zm.) w zakresie, w jakim nie przewiduje możliwości ponownego ubiegania się o uzyskanie prawa wykonywania zawodu diagnosty laboratoryjnego, z art. 32 ust. 1 oraz art. 65 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji,

19) art. 21 pkt 4 ustawy z dnia 8 czerwca 2001 r. o zawodzie psychologa i samorządzie zawodowym psychologów (Dz. U. Nr 73, poz. 763, ze zm.) w zakresie, w jakim nie przewiduje możliwości ponownego ubiegania się o uzyskanie prawa wykonywania zawodu psychologa, z art. 32 ust. 1 oraz art. 65 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji,

20) art. 55 ust. 2 ustawy z dnia 15 grudnia 2000 r. o samorządach zawodowych architektów, inżynierów budownictwa oraz urbanistów (Dz. U. z 2001 r. Nr 5, poz. 42, ze zm.) w zakresie, w jakim niestanowiąc o braku zatarcia wpisu o ukaraniu karą dyscyplinarną skreślenia z listy członków izby nie przewiduje możliwości ponownego ubiegania się o uzyskanie prawa wykonywania zawodu architekta, inżyniera budownictwa oraz urbanisty, z art. 32 ust. 1 oraz art. 65 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3 Konstytucji.

2. Krajowa Rada Radców Prawnych (dalej: KRRP), pismem z 30 września 2009 r., zwróciła się do Trybunału Konstytucyjnego o dopuszczanie jej do udziału w postępowaniu w charakterze uczestnika postępowania na podstawie art. 510 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) w związku z art. 20 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). W razie nieuwzględnienia tego wniosku KRRP wniosła o wezwanie jej do udziału w postępowaniu na podstawie art. 38 pkt 4 ustawy o TK, ponieważ jest to celowe dla należytego wyjaśnienia sprawy. Jako załącznik do wniosku KRRP przedstawiła m.in. obszerną ekspertyzę prawną, odnoszącą się merytorycznie do wniosku Rzecznika Praw Obywatelskich.

3. Naczelna Rada Lekarska (dalej: NRL), pismem z 23 kwietnia 2010 r. zwróciła się do Trybunału Konstytucyjnego o przyznanie jej statusu uczestnika postępowania. Wniosek ten NRL oparła na „przepisach Kodeksu postępowania cywilnego dotyczących współuczestnictwa materialnego” w związku z art. 20 ustawy o TK. W razie nieuznania powyższej podstawy prawnej do przyznania statusu uczestnika postępowania, NRL wniosła o rozważenie możliwości wezwania jej do udziału w postępowaniu na podstawie art. 38 pkt 4 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym.

4. Krajowa Rada Doradców Podatkowych (dalej: KRDP), pismem z 7 lipca 2010 r., następnie uzupełnionym pismem z 21 września 2010 r., wystąpiła z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego o dopuszczanie jej do udziału w postępowaniu w charakterze uczestnika postępowania na podstawie art. 510 § 1 k.p.c. w związku z art. 20 ustawy o TK. W razie nieuwzględnienia tego wniosku KRDP wniosła o wezwanie jej do udziału w postępowaniu na podstawie art. 38 pkt 4 ustawy o TK.

5. Krajowa Rada Lekarsko-Weterynaryjna (dalej: KRL-W), pismem z 3 sierpnia 2010 r., wystąpiła z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego o rozważenie możliwości wezwania jej do udziału w postępowaniu na podstawie art. 38 pkt 4 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym.

II

W związku z powyższymi wnioskami, Trybunał Konstytucyjny zważył co następuje:

1. Zgodnie z art. 27 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) uczestnikami postępowania przed Trybunałem są: podmiot, który złożył wniosek lub skargę konstytucyjną (pkt 1), organ, który wydał akt objęty wnioskiem lub skargą konstytucyjną, albo Prokuratoria Generalna Skarbu Państwa, jeżeli Rada Ministrów wyznaczyła Prokuratorię Generalną Skarbu Państwa do reprezentowania Rady Ministrów lub ministrów w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym (pkt 2), sąd, który przedstawił Trybunałowi Konstytucyjnemu pytanie prawne, o ile zgłosił udział w postępowaniu wszczętym na skutek tego pytania prawnego i wyznaczył spośród sędziów tego sądu umocowanego przedstawiciela (pkt 2a), organ statutowy partii - w sprawach o stwierdzenie zgodności celów lub działalności partii politycznych z Konstytucją (pkt 3), centralny konstytucyjny organ państwa, którego dotyczy spór kompetencyjny (pkt 4), Prokurator Generalny (pkt 5), przedstawiciele Sejmu, Prezydenta Rzeczypospolitej i Ministra Spraw Zagranicznych - w sprawach o stwierdzenie zgodności z Konstytucją umów międzynarodowych ratyfikowanych w trybie art. 89 ust. 1 Konstytucji (pkt 6), przedstawiciele Prezydenta Rzeczypospolitej i Ministra Spraw Zagranicznych - w sprawach o stwierdzenie zgodności z Konstytucją innych ratyfikowanych umów międzynarodowych (pkt 7), Rzecznik Praw Obywatelskich, jeżeli zgłosił udział w postępowaniu dotyczącym skargi konstytucyjnej (pkt 8).

Art. 27 ustawy o TK posługuje się jednolitą kategorią pojęciową „uczestnika postępowania”. Przytoczony wyżej katalog kategorii uczestników postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym jest katalogiem zamkniętym. Poza wskazaniem ex lege podmiotów uprawnionych do „bycia uczestnikiem postępowania”, przepis ten precyzuje również przesłanki przedmiotowe (sytuacyjne) i zakres uczestnictwa poszczególnych kategorii podmiotów. Wobec braku odpowiedniego przepisu kompetencyjnego, Trybunał nie może według swojego uznania rozszerzać tego katalogu o inne osoby czy instytucje - ani z urzędu, ani też na wniosek podmiotów zainteresowanych rozstrzygnięciem danej sprawy (por. postanowienie TK z 12 listopada 2007 r., sygn. akt SK 89/06, OTK ZU nr 10/A/2007, poz. 136).

Art. 20 ustawy o TK przewiduje, że „W sprawach nie uregulowanych w ustawie do postępowania przed Trybunałem stosuje się odpowiednio przepisy Kodeksu postępowania cywilnego”. „Odpowiednie” (a zatem uwzględniające odmienność funkcji i natury postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym) stosowanie instytucji przewidzianych w k.p.c. nie może pominąć niewystępowania w tym postępowaniu zasadniczych atrybutów procesu cywilnego: jego kontradyktoryjności, a więc konfliktu interesów stron procesu i „naturalnego” dla sporów cywilnych rozstrzygania na korzyść jednej ze stron. Odpowiednie zastosowanie przepisów kodeksu postępowania cywilnego w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym jest dopuszczalne tylko w sytuacji, gdy dana instytucja - niezbędna z punktu widzenia logiki tego postępowania - w ogóle nie jest uregulowana w ustawie o TK (ewentualnie jest uregulowana w sposób niepełny) lub gdy ustawa o TK wprost odsyła do przepisów k.p.c. W rozważanej sprawie warunek ten nie jest spełniony: zarówno doktryna (zob. m.in. Z. Czeszejko-Sochacki, L. Garlicki, J. Trzciński, Komentarz do ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, Warszawa 1999, s. 95), jak i powołane orzecznictwo, zgodnie przyjmują, że ustawa o Trybunale Konstytucyjnym w sposób wyczerpujący określa podmioty upoważnione do uczestnictwa w postępowaniu przed Trybunałem (por. postanowienia TK: z 22 października 2003 r., sygn. P 21/02, OTK ZU nr 8/A/2003, poz. 90; z 25 lutego 2004 r., sygn. K 23/03, OTK ZU nr 2/A/2004, poz. 14; z 9 maja 2007 r., sygn. K 40/06, OTK ZU nr 6/A/2007, poz. 55). W każdej z tych spraw, rozpoznawanych na tle wniosków o dopuszczenie do udziału w postępowaniu w charakterze interwenienta ubocznego, Trybunał Konstytucyjny jednoznacznie wykluczył możliwość odpowiedniego stosowania instytucji prawa cywilnego procesowego w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym, w sytuacji gdy uregulowanie zawarte w ustawie o Trybunale Konstytucyjnym jest zupełne. Postępowanie przed Trybunałem różni się bowiem zarówno co do celów, jak i formy od postępowania prowadzonego na podstawie procedury cywilnej. Skutkuje to tym, że niektóre regulacje cywilnoprawne mogą być stosowane wprost, inne - w wersji zmodyfikowanej, a jeszcze inne nie mogą być stosowane wcale (por. przykłady [w:] A. Zieliński, Zakres stosowania przepisów kodeksu postępowania cywilnego w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym, „Palestra” nr 7-8/1998, s. 53-65).

Samorządy zawodowe: Krajowa Rada Radców Prawnych, Naczelna Rada Lekarska oraz Krajowa Rada Doradców Podatkowych, oparły swoje żądanie - dopuszczenia ich do udziału w postępowaniu w sprawie, sygn. K 1/09, w charakterze uczestnika postępowania - o podstawę prawną z art. 510 § 1 k.p.c. („Zainteresowanym w sprawie jest każdy, czyich praw dotyczy wynik postępowania, może on wziąć udział w każdym stanie sprawy aż do zakończenia postępowania w drugiej instancji. Jeżeli weźmie udział, staje się uczestnikiem. Na odmowę dopuszczenia do wzięcia udziału w sprawie przysługuje zażalenie”) w związku z art. 20 ustawy o TK.

W związku z powyższym Trybunał Konstytucyjny stwierdza, że zgodnie z przytoczonymi wyżej zasadami odpowiedniego stosowania przepisów procedury cywilnej w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym, wykluczone jest poszerzenie katalogu uczestników postępowania za pomocą konstrukcji wezwania do udziału w sprawie osób zainteresowanych w rozumieniu art. 510 § 1 k.p.c. Tym samym nie jest dopuszczalne wezwanie do udziału w postępowaniu, w sprawie sygn. K 1/09, w charakterze uczestników postępowania wnioskujących o to korporacji.

2. Krajowa Rada Lekarsko-Weterynaryjna, wystąpiła z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego o rozważenie możliwości wezwania jej do udziału w postępowaniu na podstawie art. 38 pkt 4 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym. Krajowa Rada Radców Prawnych, Naczelna Rada Lekarska oraz Krajowa Rada Doradców Podatkowych wskazały tę podstawę prawną - art. 38 pkt 4 ustawy o TK - jako alternatywę do powołanej uprzednio podstawy żądania art. 510 § 1 k.p.c. w związku z art. 20 ustawy o TK.

Zgodnie z art. 38 pkt 4 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym przewodniczący składu orzekającego może wezwać do udziału w postępowaniu inne organy lub organizacje, których udział uzna za celowy dla należytego wyjaśnienia sprawy.

W dotychczasowej praktyce Trybunał Konstytucyjny powściągliwie korzystał z możliwości wynikającej z art. 38 pkt 4 ustawy o TK, polegającej na wzywaniu do udziału w postępowaniu inne organy lub organizacje. Zdecydowanie częściej zwracał się do odpowiednich podmiotów o wyrażenie pisemnego stanowiska lub opinii w danej sprawie. (por. praktyka TK wskazana w postanowieniu z 12 grudnia 2007 r., sygn. K 33/07, OTK ZU nr 11/A/2007, poz. 162).

Biorąc pod uwagę, że przedmiotem wniosku Rzecznika Praw Obywatelskich są przepisy piętnastu ustaw korporacyjnych Trybunał Konstytucyjny zwrócił się w niniejszej sprawie, do wszystkich samorządów zawodowych objętych wnioskiem RPO, o ustosunkowanie się do zarzutów wniosku w zakresie dotyczącym danej korporacji, a także - w zależności od charakteru podniesionych przez wnioskodawcę zarzutów - m.in. o udzielenie informacji odnośnie do praktyki stosowania kwestionowanych przepisów. Z prawa tego skorzystały - niekiedy nawet kilka razy - wszystkie wezwane organizacje, w tym Krajowa Rada Radców Prawnych (która z własnej inicjatywy nadesłała wyjaśnienia także przed skierowaniem do niej w tej sprawie wezwania), Naczelna Rada Lekarska, Krajowa Rada Doradców Podatkowych, Krajowa Rada Lekarsko-Weterynaryjna.

Trybunał Konstytucyjny nie uznaje za celowe wezwanie do udziału w postępowaniu, na podstawie art. 38 pkt 4 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, w niniejszej sprawie Krajowej Rady Radców Prawnych, Naczelnej Rady Lekarskiej, Krajowej Rady Doradców Podatkowych i Krajowej Rady Lekarsko-Weterynaryjnej. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, otrzymane w odpowiedzi stanowiska i opinie są jednoznaczne i wyczerpujące, a przytoczone w nich fakty i poglądy całkowicie wystarczają do należytego rozpoznania sprawy.

Z powyższych względów Trybunał Konstytucyjny postanowił jak na wstępie.

6

K | Repertorium Trybunału Konstytucyjnego - inne orzeczenia:
dokumentpublikacja
K 7/13   Postanowienie z dnia 2013-05-08
Dokumenty w sprawie  
Z.U. 2013 / 4A / 48
K 7/13   Postanowienie z dnia 2013-05-08
(PDF) Pobierz 1193507 bajtów.Z.U. 2013 / 4A / 48 Dokumenty w sprawie  
K 11/13   Postanowienie z dnia 2013-05-21
Dokumenty w sprawie  
Z.U. 2013 / 4A / 52
K 11/13   Postanowienie z dnia 2013-05-21
(PDF) Pobierz 1193507 bajtów.Z.U. 2013 / 4A / 52 Dokumenty w sprawie  
K 8/12   Postanowienie z dnia 2012-06-26
Dokumenty w sprawie
Z.U. 2012 / 6A / 71
  • Adres publikacyjny: