59/1/B/2012

POSTANOWIENIE

z dnia 22 września 2010 r.

Sygn. akt Ts 23/10

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Mirosław Wyrzykowski,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Albina P. w sprawie zgodności:

art. 49 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.) z art. 2, art. 32 ust. 1 i 2, art. 45 ust. 1, art. 77 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 26 stycznia 2010 r. skarżący zarzucił niezgodność art. 49 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.; dalej: k.p.k.) z art. 2, art. 32 ust. 1 i 2, art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

Skarga konstytucyjna została sformułowana w związku z następującym stanem faktycznym. Syn skarżącego zginął w wypadku komunikacyjnym. Sprawca został wyrokiem Sądu Rejonowego w Wągrowcu - II Wydział Karny z 18 marca 2008 r. (sygn. akt II K 320/08) uznany winnym spowodowania wypadku ze skutkiem śmiertelnym i skazany na karę 2 lat i 6 miesięcy pozbawienia wolności. Sąd II instancji zmienił powyższy wyrok w ten sposób, że wymierzył oskarżonemu karę 4 lat pozbawienia wolności.

Skarżący złożył w 2008 r. zawiadomienie o podejrzeniu popełnienia przestępstw - sfałszowania dokumentu przez funkcjonariusza publicznego oraz posłużenia się sfałszowanym dokumentem, tj. czynów z art. 271 i art. 273 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny (Dz. U. Nr 88, poz. 553, ze zm.; dalej: k.k.). Pismem z 15 września 2008 r. (sygn. akt Ds. 1237/08), Prokuratura Rejonowa w Wągrowcu poinformowała o odmowie przez Komendę Powiatową Policji w Wągrowcu postanowieniem z 7 września 2008 r. (sygn. akt Ds. 1237/08) wszczęcia dochodzenia w sprawie o czyn z art. 271 i art.273 k.k. wobec przedawnienia karalności. Skarżący złożył zażalenie na postanowienie o odmowie wszczęcia dochodzenia. Zarządzeniem z 18 września 2009 r. (sygn. akt Ds. 1237/08) Prokurator Prokuratury Rejonowej w Wągrowcu odmówił przyjęcia zażalenia z uwagi na wniesienie go przez osobę nieuprawnioną. Skarżący wniósł zażalenie na zarządzenie. Sąd Rejonowy w Wągrowcu - II Wydział Karny postanowieniem z 14 grudnia 2009 r. (sygn. akt II Kp 443/09) utrzymał w mocy zaskarżone zarządzenie ze względu na to, że skarżący nie ma statusu pokrzywdzonego w sprawie o sygn. akt Ds. 1237/08. W ocenie sądu skarżący opiera swoje żądanie na pośrednim naruszeniu jego praw, co wyklucza przyznanie mu statusu pokrzywdzonego w rozumieniu art. 49 § 1 k.p.k.

Skarżący wskazał, że zaskarżony art. 49 § 1 k.p.k. ogranicza jego prawo do sądu i pozwala na arbitralne przyznanie przez organ procesowy uprawnień w ramach postępowania karnego. Zdaniem skarżącego, ścisła wykładnia art. 49 § 1 k.p.k. pozbawiła go możliwości „merytorycznego zaskarżenia podjętych przez Prokuratora Rejonowego w Wągrowcu decyzji procesowych”. Skarżący podkreślił, że sprawca wypadku ze skutkiem śmiertelnym, w którym zginął syn skarżącego, otrzymałby inny wymiar kary, gdyby udało się wykazać, że nie posiadał on w ogóle uprawnień do prowadzenia pojazdów i w tym zakresie dopuścił się fałszerstwa.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji warunkiem merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej jest wykazanie przez skarżącego, że w związku z wydaniem przez organ władzy publicznej ostatecznego orzeczenia na podstawie zakwestionowanego w skardze aktu normatywnego doszło do naruszenia przysługujących skarżącemu praw lub wolności o charakterze konstytucyjnym.

Przepis art. 49 § 1 k.p.k. przewiduje, że pokrzywdzonym jest osoba fizyczna lub prawna, której dobro prawne zostało bezpośrednio naruszone lub zagrożone przez przestępstwo. Zawiera on ogólną definicję pokrzywdzonego jako strony postępowania karnego, wyposażonej w określone uprawnienia procesowe, umożliwiające jej ochronę swych interesów w toku postępowania.

W ocenie skarżącego, art. 49 § 1 k.p.k. niezgodny jest z wskazanymi wzorcami kontroli przez to, że w świetle powszechnie przyjętej wykładni uniemożliwia uznanie skarżącego za pokrzywdzonego przestępstwem z art. 271 i art. 273 k.k.

Trybunał Konstytucyjny w niniejszym składzie podziela pogląd zawarty w postanowieniu TK z 7 kwietnia 2009 r., Ts 4/08 (niepubl.), że to „nie zaskarżony przepis [art. 49 § 1 k.p.k.], lecz przepisy kodeksu karnego, a zatem przepisy o charakterze materialnym, określają przedmiot ochrony prawnokarnej. Przepisy te wskazują zarówno na chronione dobra prawne, jak też zakres zachowań zabronionych. Decydują o przyznaniu w konkretnej sprawie statusu pokrzywdzonego. Zatem to w przepisach kodeksu karnego poszukiwać należy odpowiedzi na pytanie, czy w związku z zarzutem popełnienia konkretnego przestępstwa osoba fizyczna albo prawna uzyskuje status pokrzywdzonego”.

Organy orzekające w sprawie skarżącego nie wydały bowiem rozstrzygnięć w oparciu o normę wynikającą wyłącznie z art. 49 § 1 k.p.k., ale - odpowiednio - art. 49 § 1 k.p.k. w zw. z art. 271 k.k., a także art. 49 § 1 k.p.k. w zw. z art. 273 k.k., w zw. z art. 429 § 1 k.p.k. w zw. z art. 465 k.p.k. (zarządzenie z 18 września 2009 r.), oraz art. 49 § 1 k.p.k. w zw. z art. 271 k.k., a także art. 49 § 1 k.p.k. w zw. z art. 273 k.k., w zw. z art. 437 § 1 k.p.k. (postanowienie z 14 grudnia 2009 r.).

Zatem zarzut skarżącego, że art. 49 § 1 k.p.k. poprzez przyjętą w orzecznictwie sądowym wykładnię pozbawia go statusu pokrzywdzonego, uznać należy za oczywiście bezzasadny, co na podstawie art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.) przesądza o niedopuszczalności nadania biegu skardze konstytucyjnej.

Niezależnie od powyższego należy wskazać, że powołanie wzorców kontroli z art. 32 ust. 1 oraz art. 2 Konstytucji wymaga powiązania z innymi normami ustawy zasadniczej, statuującymi prawa lub wolności skarżącego.

Wyrażona w art. 32 ust. 1 Konstytucji zasada równości jest adresowana przede wszystkim do ustawodawcy i wyznacza sposób normowania poszczególnych dziedzin życia publicznego. Wprawdzie Trybunał Konstytucyjny dopuścił możliwość powołania się w skardze konstytucyjnej na jej naruszenie, ale tylko gdy zostanie wskazane konkretne podmiotowe prawo, wolność lub obowiązek o charakterze konstytucyjnym, w zakresie których zasada ta została naruszona oraz określony sposób tego naruszenia (postanowienia TK z: 25 listopada 2008 r., Ts 104/07, OTK ZU nr 1/B/2009, poz. 35 oraz 24 października 2001 r., SK 10/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 225). Nie budzi najmniejszej wątpliwości, że wskazane powyżej stanowisko Trybunału odnieść należy także do wynikającej z art. 32 ust. 2 Konstytucji zasady niedyskryminacji.

Także powołanie się na zasadę demokratycznego państwa prawnego, urzeczywistniającego zasady sprawiedliwości społecznej (art. 2 Konstytucji), może być wzorcem w postępowaniu zainicjowanym skargą konstytucyjną jedynie wyjątkowo i stanowić źródło praw podmiotowych, jeżeli nie wynikają one z innych norm konstytucyjnych. To na skarżącym spoczywa ciężar dokładnego określenia praw lub wolności konstytucyjnych oraz wskazania sposobu tego naruszenia (por. postanowienie TK z 16 lipca 2007 r., Ts 70/07, OTK ZU nr 5/B/2007, poz. 249).

W tym stanie rzeczy, należało odmówić nadania biegu skardze konstytucyjnej.

1

3