14/1/B/2010

POSTANOWIENIE

z dnia 11 stycznia 2010 r.

Sygn. akt Ts 50/08

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Adam Jamróz,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Gminy Czernichów w sprawie zgodności:

art. 394¹ § 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) w zakresie, w jakim uniemożliwia zaskarżenie postanowienia w przedmiocie kosztów procesu zasądzonych po raz pierwszy przez sąd II instancji, z art. 78 w zw. z art. 176 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 9 lutego 2008 r. Gmina Czernichów wniosła o zbadanie zgodności art. 394¹ § 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) w zakresie, w jakim uniemożliwia zaskarżenie postanowienia w przedmiocie kosztów procesu zasądzonych po raz pierwszy przez sąd II instancji, z art. 78 w zw. z art. 176 ust. 1 Konstytucji.

Skargę konstytucyjną złożono na tle następującego stanu faktycznego. Sąd Okręgowy w Krakowie - IX Wydział Gospodarczy wydał nakaz zapłaty w postępowaniu upominawczym z 3 lipca 2006 r. (sygn. akt IX GNc 270/06), w którym nakazał pozwanej Gminie Czernichów zapłatę na rzecz powódki kwoty 269 254 zł z ustawowymi odsetkami oraz kwoty 10 566 zł tytułem zwrotu kosztów postępowania. Wyrokiem z 14 lutego 2007 r. (sygn. akt IX GC 369/06) Sąd Okręgowy w Krakowie - IX Wydział Gospodarczy zasądził od pozwanej Gminy Czernichów kwotę 269 254 zł ustawowymi odsetkami oraz koszty postępowania w łącznej wysokości 20 664 zł. Sąd Apelacyjny w Krakowie - Wydział I Cywilny wyrokiem z 20 czerwca 2007 r. (sygn. akt I ACa 583/07) oddalił powództwo i zasądził od strony powodowej na rzecz Gminy Czernichów kwotę 16 063 zł tytułem kosztów postępowania za obie instancje. Skarżąca wniosła do Sądu Najwyższego za pośrednictwem Sądu Apelacyjnego w Krakowie zażalenie na postanowienie o kosztach postępowania w wyroku z 20 czerwca 2007 r.. Sąd Apelacyjny w Krakowie - Wydział I Cywilny postanowieniem z 2 października 2007 r. (sygn. akt I ACa 583/07) odrzucił zażalenie jako niedopuszczalne. Postanowieniem z 25 października 2007 r. (sygn. akt I ACa 583/07) Sąd Apelacyjny w Krakowie - Wydział I Cywilny odrzucił zażalenie na postanowienie z 2 października 2007 r.

W ocenie skarżącej, mimo że sąd II instancji orzeka merytorycznie w sprawie jako sąd II instancji, to jednak materialnie w zakresie kosztów postępowania za wszystkie instancje rozstrzyga po raz pierwszy, a brak środka zaskarżenia na postanowienie o kosztach wydane po raz pierwszy przez sąd II instancji narusza „prawa zagwarantowane skarżącej (…), to jest prawo do zaskarżenia orzeczenia zapadłego w I instancji oraz prawo do dwuinstancyjności postępowania sądowego”.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Skarga konstytucyjna jest szczególnym środkiem ochrony konstytucyjnych wolności i praw. Jednym z warunków nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej jest wniesienie jej przez uprawniony podmiot. Jak wskazał Trybunał Konstytucyjny w postanowieniu z 22 maja 2007 r. (SK 70/05, OTK ZU nr 6/A/2007, poz. 60), „każdy” w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji oznacza tego, kto jest podmiotem konstytucyjnych wolności i praw podmiotowych. Zakres podmiotowy skargi konstytucyjnej jest więc określony, po pierwsze, przez charakter tej instytucji, pomyślanej jako środek ochrony konstytucyjnych praw i wolności przede wszystkim człowieka i obywatela, po drugie, wyznaczony przez zakres podmiotowy poszczególnych wolności lub praw albo obowiązków konstytucyjnych. Zatem gmina jako osoba prawna prawa publicznego, sprawująca władzę publiczną w zakresie powierzonych jej zadań publicznych, nie korzysta z zagwarantowanych osobie fizycznej, a także w ograniczonym zakresie innemu podmiotowi, w tym osobie prawnej prawa prywatnego, praw i wolności konstytucyjnych określonych w rozdziale II Konstytucji. Gmina jest osobą prawną prawa publicznego, której status prawny określają przede wszystkim przepisy rozdziału VII Konstytucji (por. też postanowienie TK z 9 października 2007 r., Ts 71/07, OTK ZU nr 6/B/2008, poz. 225).

Skoro gmina nie jest adresatem norm rozdziału II Konstytucji, nie może zarzucać naruszenia praw i wolności. W konsekwencji, gminie nie przysługuje prawo do wniesienia skargi konstytucyjnej, zatem na podstawie art. 79 ust. 1 Konstytucji w zw. z art. 46, art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.) należało odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej Gminy Czernichów.

Trybunał Konstytucyjny podziela pogląd wyrażony w powołanym wyżej postanowieniu z 22 maja 2007 r., że przysługujące organowi stanowiącemu jednostki samorządu terytorialnego uprawnienie do wystąpienia z wnioskiem do Trybunału Konstytucyjnego o zbadanie zgodności z Konstytucją aktu normatywnego, jeżeli akt ten dotyczy spraw objętych jej zakresem działania (art. 191 ust. 2 Konstytucji), wyklucza dopuszczalność równoległego korzystania przez jednostki samorządu terytorialnego ze skargi konstytucyjnej, w celu ochrony swego w istocie publicznoprawnego statusu. Mogłoby to prowadzić nie tylko do obchodzenia warunków występowania z wnioskiem, o których mowa w art. 191 ust. 2 Konstytucji, ale również do podważenia ratio legis instytucji wniosku (por. postanowienie TK z 21 kwietnia 2006 r., Ts 58/06, OTK ZU nr 3/B/2006, poz. 126).

Mając powyższe na względzie należało orzec jak w sentencji.

2