44/1/B/2010

POSTANOWIENIE

z dnia 29 grudnia 2009 r.

Sygn. akt Ts 42/09

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Maria Gintowt-Jankowicz,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej PMS Labs spółka z o.o. w sprawie zgodności:

art. 479^8a § 5 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) z art. 2, art. 45 ust. 1 oraz art. 78 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 12 lutego 2009 r. zarzucono, że art. 479^8a § 5 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) jest niezgodny z art. 2, art. 45 ust. 1 oraz art. 78 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej.

W ocenie skarżącej, przepis będący przedmiotem wniesionej skargi, poprzez ukształtowanie procedury w zakresie, w jakim w postępowaniu w sprawach gospodarczych przewiduje, że sąd odrzuca bez wezwania do poprawienia lub uzupełnienia sprzeciw od nakazu zapłaty wniesiony przez stronę reprezentowaną przez adwokata lub radcę prawnego, jeżeli pismo nie może otrzymać prawidłowego biegu wskutek niezachowania warunków formalnych, narusza prawa skarżącej określone w petitum skargi.

Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującą sprawą. Postanowieniem z 23 listopada 2007 r. (sygn. akt VII GNc 1702/07) Sąd Rejonowy w Gliwicach - Wydział VII Gospodarczy odrzucił sprzeciw skarżącej (pozwanej) od nakazu zapłaty. Zażalenie w tej sprawie Sąd Okręgowy w Gliwicach - Wydział X Gospodarczy oddalił postanowieniem z 22 kwietnia 2008 r. (sygn. akt X Gz 85/08). Skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego postanowienia SO została postanowieniem z 6 listopada 2008 r. (sygn. akt V CNP 72/08) odrzucona przez Sąd Najwyższy. Powyższe postanowienie zostało doręczone pełnomocnikowi skarżącej 16 stycznia 2009 r. Od tej daty skarżąca liczy bieg do złożenia skargi konstytucyjnej.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Skardze konstytucyjnej nie może zostać nadany bieg. Podstawowym powodem odmowy jest zbędność orzekania.

Kwestionowana przez skarżącą regulacja k.p.c. była przedmiotem rozważań Trybunału Konstytucyjnego w kontekście wskazanych w skardze konstytucyjnej wzorców kontroli (za wyjątkiem art. 2 Konstytucji). Wyrokiem z 15 kwietnia 2009 r. (SK 28/08) Trybunał orzekł, że „art. 479^8a § 5 zdanie drugie ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.), dodany ustawą z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 235, poz. 1699), w zakresie, w jakim w postępowaniu w sprawach gospodarczych przewiduje, że sąd odrzuca zawierające braki formalne zarzuty od nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym oraz sprzeciw od nakazu zapłaty w postępowaniu upominawczym, wniesione przez przedsiębiorcę reprezentowanego przez adwokata lub radcę prawnego, bez uprzedniego wezwania do ich uzupełnienia, jest niezgodny z art. 45 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3, z art. 45 ust. 1 w związku z art. 32 ust. 1 oraz z art. 78 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej” (OTK ZU nr 4/A/2009, poz. 48).

Jednocześnie należy zauważyć, że w niniejszej sprawie zbędność orzekania odnosi się również do art. 2 Konstytucji wskazanego przez skarżącą jako wzorzec kontroli skargi. W postępowaniu skargowym art. 2 Konstytucji może stanowić podstawę wniesionej skargi wyłącznie w związku z konkretnie wskazanym prawem podmiotowym, które w wyniku zastosowania skarżonego przepisu doznało uszczerbku lub uchybienia. W niniejszej sprawie owo naruszenie skarżąca wiąże z prawem do sądu określonym w art. 45 ust. 1 Konstytucji. Skoro jednak Trybunał Konstytucyjny w wyroku z 15 kwietnia 2009 r. orzekł, że art. 479^8a § 5 jest niezgodny z art. 45 ust. 1 w związku z art. 31 ust. 3, to ocena ta przesądza także o zbędności orzekania w przedmiocie naruszenia zasady demokratycznego państwa prawnego odnoszonej do praw wywiedzionych z art. 45 ust. 1 Konstytucji.

Artykuł 39 ust. l pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.) stanowi, że Trybunał umarza na posiedzeniu niejawnym postępowanie, jeżeli wydanie orzeczenia jest zbędne lub niedopuszczalne. Taki stan rzeczy ma niewątpliwie miejsce, gdy zaskarżony przepis był już przedmiotem kontroli zgodności z Konstytucją w innej sprawie rozpoznawanej przez Trybunał (zob. postanowienia z: 3 października 2001 r., SK 3/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 218; 25 listopada 2002 r., SK 30/01, OTK ZU nr 6/A/2002, poz. 88 oraz 26 marca 2002 r., P 3/02, OTK ZU nr 2/A/2002, poz. 22). Trybunał Konstytucyjny stoi przy tym na stanowisku, że konieczność uwzględniania określonej w ustawie o TK przesłanki zbędności wydania orzeczenia uwidacznia się na każdym etapie postępowania inicjowanego skargą (por. postanowienie TK z 3 września 2007 r., Ts 94/06, OTK ZU nr 2/B/2009, poz. 76).

Niezależnie od zaistnienia powyższej przesłanki, przesądzającej o odmowie nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu, należy podkreślić, że nie spełnia ona również innego istotnego wymogu formalnego.

W art. 46 ust. 1 ustawy o TK ustawodawca wprowadził dla skarżącego wymóg wniesienia skargi w terminie trzech miesięcy od dnia doręczenia rozstrzygnięcia przesądzającego o wyczerpaniu przez wnoszącego skargę drogi prawnej. Przy czym w orzecznictwie Trybunału przyjmuje się powszechnie, że do wyczerpania drogi prawnej dochodzi w momencie uzyskania przez skarżącego prawomocnego orzeczenia w konsekwencji skorzystania z przysługujących mu zwyczajnych środków odwoławczych. Wniesienie innych środków zaskarżenia, tzw. nadzwyczajnych środków (np. kasacja w sprawach karnych, skarga o wznowienie postępowania, skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego rozstrzygnięcia, czy też wniosek o stwierdzenie nieważności decyzji), wykracza poza ramy „drogi prawnej”, o której mowa w art. 46 ust. 1 ustawy o TK (zob. np. postanowienie TK z: 25 października 1999 r., Ts 81/99, OTK ZU nr 6/2001, poz. 169; 28 czerwca 2000 r., Ts 82/00, OTK ZU nr 6/2000, poz. 250; 6 listopada 2002 r., SK 4/01, OTK ZU nr 6/A/2002, poz. 85).

Nie budzi wątpliwości Trybunału Konstytucyjnego, że skarga o stwierdzenie niezgodności z prawem prawomocnego postanowienia Sądu Okręgowego nie mieści się w ramach tzw. zwyczajnych środków odwoławczych, których wniesienie jest z jednej strony warunkiem sine qua non merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej, z drugiej zaś wyznacza moment (data doręczenia ostatniego z nich), od którego biegnie trzymiesięczny termin do wniesienia skargi konstytucyjnej.

Rozstrzygnięciem przesądzającym o wyczerpaniu drogi prawnej jest w niniejszej sprawie postanowienie Sądu Okręgowego w Gliwicach z 22 kwietnia 2008 r. (sygn. akt X Gz 85/08). To od daty otrzymania tegoż rozstrzygnięcia należało liczyć początek biegu trzymiesięcznego terminu do złożenia skargi konstytucyjnej. Skoro skarżąca liczy bieg tego terminu dopiero od dnia otrzymania postanowienia Sądu Najwyższego z 6 listopada 2008 r. (sygn. akt V CNP 72/08), to należy przyjąć, że skarga konstytucyjna została wniesiona z przekroczeniem ustawowego terminu. Tym samym nie została spełniona jedna z przesłanek dopuszczających skargę konstytucyjną do rozpoznania.

Mając na uwadze art. 39 ust. l pkt 1 i art. 36 ust. 3 w związku z art. 49 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym odmówiono nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.

3