35/1/B/2010

POSTANOWIENIE

z dnia 14 grudnia 2009 r.

Sygn. akt Ts 302/08

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Adam Jamróz,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Tadeusza D. w sprawie zgodności:

lp. 1.2 załącznika do ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz. U. z 2007 r. Nr 125, poz. 874, ze zm.) z art. 22, art. 64 ust. 3, art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 29 września 2008 r. skarżący zakwestionował zgodność lp. 1.2 załącznika do ustawy z dnia 6 września 2001 r. o transporcie drogowym (Dz. U. z 2007 r. Nr 125, poz. 874, ze zm.), przewidującego karę 8 tys. zł za wykonywanie transportu drogowego pojazdem niezgłoszonym do licencji, z art. 22, art. 64 ust. 3, art. 32 ust. 1 i 2 Konstytucji.

Skarga konstytucyjna została wniesiona w oparciu o następujący stan faktyczny i prawny. W wyniku kontroli pojazdu mechanicznego, którym skarżący wykonywał przewóz drogowy, stwierdzono m.in., że nie został on zgłoszony do licencji i wymierzono decyzją Wojewódzkiego Inspektora Transportu Drogowego w Opolu z 10 maja 2006 r. (nr WITD.DI.0152.321/45/06) karę pieniężną w wysokości 9200 zł. Rozstrzygnięcie powyższe zostało utrzymane w mocy decyzją Głównego Inspektora Transportu Drogowego Warszawie z 19 sierpnia 2006 r. (nr BPO-5-1658-OP8/2006/5210/21). Skarga wniesiona od powyższej decyzji została oddalona wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 2 kwietnia 2007 r. (sygn. akt VI SA/Wa 1966/07). Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z 15 maja 2008 r. (sygn. akt II GSK 113/08) oddali skargę kasacyjną wniesioną od orzeczenia sądu I instancji.

Z wydaniem wskazanych w sprawie rozstrzygnięć skarżący wiąże naruszenie zasady równości wobec prawa, wskazując w uzasadnieniu, że niedopuszczalne jest, aby podmiot działający legalnie, który uzyskał licencję na wykonywanie transportu drogowego, za niewielkie uchybienie formalne podlegał tej samej karze, co osoba, która wykonuje transport drogowy bez uzyskania jakiejkolwiek licencji. Ta regulacja dyskryminuje podmiot działający legalnie.

Z wysokością kary, określoną przez kwestionowany przepis, wiąże skarżący także naruszenie wolności wykonywania działalności gospodarczej, o której mowa w art. 22 Konstytucji oraz ograniczenie prawa własności, wynikającego z art. 64 ust. 3 Konstytucji. Jak wskazuje w uzasadnieniu zarzutu skarżący: podmiot posiadający większą ilość samochodów niż te, którymi ma zamiar wykonywać transport drogowy, zmuszony jest w awaryjnych sytuacjach skorzystać z pojazdu niezgłoszonego do licencji, jednakże „wysokość sankcji przewidzianej w lp. 1.2. załącznika do ustawy o transporcie może go do tego skutecznie zniechęcić, wręcz zmuszać do wynajmowania transportu zastępczego. W ten sposób ogranicza się swobodne dysponowanie własnością oraz normalne prowadzenie działalności gospodarczej na podstawie i w zakresie posiadanych uprawnień”.

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 11 grudnia 2008 r. wezwano skarżącego do uzupełnienia braków wniesionej skargi konstytucyjnej, poprzez określenie sposobu, w jaki zaskarżony przepis narusza wskazane w skardze konstytucyjne prawa i wolności.

W piśmie procesowym nadesłanym w celu uzupełnienia braków wniesionej skargi skarżący wskazał, że wysokość wymierzonej mu kary pieniężnej jest niewspółmierna do charakteru naruszonego obowiązku, polegającego na konieczności zgłoszenia nawet jednorazowego wykonania przewozu pojazdem nieobjętym licencją. Z obawy przed popełnieniem drobnego błędu, niosącego za sobą dotkliwe konsekwencje finansowe, przedsiębiorca - zamiast korzystać z własnego taboru - decyduje się na wynajęcie obcych środków transportu. Jak uzasadnia skarżący: „ta niewspółmierna wysokość kary powoduje poczucie przymuszenia do korzystania z transportu zastępczego i ogranicza prawo przedsiębiorcy do prowadzenia działalności gospodarczej w ramach posiadanych uprawnień (art. 22 Konstytucji) naruszając jednocześnie prawo do dysponowania własnym środkiem w zakresie objętym licencją (art. 64 ust. 3 Konstytucji)”.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Funkcją skargi konstytucyjnej, jako środka ochrony praw i wolności konstytucyjnych, jest doprowadzenie do usunięcia z systemu obowiązującego prawa tych regulacji normatywnych, które prowadzą do wydawania przez organy władzy publicznej orzeczeń naruszających sferę praw lub wolności o charakterze konstytucyjnym. Oznacza to konieczność wykazania - z odwołaniem się do treści kwestionowanej regulacji - w jaki sposób fakt wydania rozstrzygnięcia na jej podstawie doprowadził do naruszenia wskazanych w skardze konstytucyjnych praw lub wolności. W orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego podkreśla się także - wskazując na art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.) - że to na skarżącym ciąży obowiązek nie tylko wskazania, jakie konstytucyjne prawa i wolności zostały naruszone, ale także określenia, w jaki sposób prawa te lub wolności doznały uszczerbku na skutek wydania na podstawie kwestionowanych przepisów ostatecznego rozstrzygnięcia.

Skarżący przedmiotem skargi czyni przepis określający wysokość kary grożącej za popełnienie deliktu administracyjnego, która - w jego przekonaniu - jest zbyt wysoka. Jednakże - pomimo wezwania zarządzeniem sędziego TK do uzupełnienia braków wniesionej skargi - skarżący nie określił, w jaki sposób wydanie ostatecznego rozstrzygnięcia doprowadziło do naruszenia prawa własności lub wolności prowadzenia działalności gospodarczej. Przedstawiona zarówno w skardze konstytucyjnej, jak i w piśmie procesowym, nadesłanym w celu uzupełnienia braków skargi konstytucyjnej, teza wskazująca na konieczność korzystania ze środka zastępczego, pomimo posiadania własnego środka transportu (tyle, że niezgłoszonego do licencji), wysunięta na potwierdzenie zarzutu naruszenia określonych w skardze praw, ma charakter hipotetyczny. Skarżący nie wykazał bowiem, że posiadał pojazd stanowiący jego własność, ale niezgłoszony do licencji. Skarżący nie wyjaśnił też, w jaki sposób zaskarżony przepis „zmusił go” do korzystania ze środków zastępczych. Należy przypomnieć, że na podstawie kwestionowanej regulacji została skarżącemu wymierzona kara właśnie za przewóz towarów pojazdem niestanowiącym jego własności. Nie można zatem zasadnie twierdzić - jak zdaje się to czynić skarżący - że, aby uniknąć kary przewidzianej przez zaskarżony przepis, trzeba korzystać z cudzych środków transportu. Podkreślić także należy oczywistą bezzasadność zarzutu dotyczącego naruszenia przysługującej skarżącemu wolności prowadzenia działalności gospodarczej „na podstawie i w zakresie posiadanych uprawnień”, czy „prawa do dysponowania własnymi środkami transportu w zakresie objętym licencją”, skoro skarżący przewoził towar środkiem transportu niezgłoszonym do licencji i to - jak wynika z uzasadnienia wskazanych w skardze rozstrzygnięć - przez okres dłuższy niż 14 dni. To ustalenie czyni też niezrozumiałym twierdzenie skarżącego, że zgłaszanie zmian trwających krócej niż 14 dni (czego wymagał naruszony przez niego przepis) jest bezcelowe i że organ nakładający karę pieniężną powinien wykazać, że zmiana trwała minimum 14 dni.

Należy również wskazać, że oczywiście bezzasadny jest zarzut naruszenia praw konstytucyjnych, sprowadzający się de facto do stwierdzenia, iż zbyt wysoka kara, jaką można ponieść za przewożenie towarów pojazdami niezgłoszonymi do licencji, prowadzi do „nieopłacalności” naruszenie przepisów administracyjnych; taki sposób wykazywania naruszenia konstytucyjnych praw lub wolności jest - w ocenie Trybunału Konstytucyjnego - niedopuszczalny na gruncie skargi konstytucyjnej.

Skarżący zarówno we wniesionej skardze konstytucyjnej, jak i w piśmie nadesłanym w celu uzupełnienia braków skargi konstytucyjnej wskazuje na naruszenie przez kwestionowaną regulację zasady równości. Na temat możliwości dochodzenia ochrony zasad przedmiotowych naruszonych ostatecznym rozstrzygnięciem wydanym na podstawie przepisów, których konstytucyjność się kwestionuje, Trybunał Konstytucyjny wypowiadał się niejednokrotnie, w tym najbardziej wyczerpująco w rozstrzygnięciach wydanych w pełnym składzie w sprawie o sygnaturze SK 10/01 (postanowienie z 24 października 2001 r., OTK ZU nr 7/2001, poz. 225). Uzasadniając niedopuszczalność ujmowania zasady równości jako źródła konstytucyjnych praw lub wolności, których naruszenie legitymuje do wniesienia skargi konstytucyjnej, Trybunał Konstytucyjny podniósł, że wynikająca z art. 32 Konstytucji zasada równości stanowi samodzielnie jedynie zasadę ogólną, mającą charakter niejako prawa „drugiego stopnia”, tzn. przysługującego w związku z konkretnymi normami prawnymi, a nie w oderwaniu od nich - „samoistnie”. Teza ta - jak podkreślał Trybunał - znajduje swoje uzasadnienie w specyfice przyjmowanego na gruncie Konstytucji rozumienia „równości”, która nie ma charakteru abstrakcyjnego i absolutnego, ale „funkcjonuje zawsze w pewnym kontekście sytuacyjnym, odniesiona musi być do zakazów lub nakazów albo nadania uprawnień określonym jednostkom (grupom jednostek) w porównaniu ze statusem innych jednostek (grup)”. W związku z powyższym dopuszczalność powołania się w skardze konstytucyjnej na naruszenie zasady równości winna zostać ograniczona wyłącznie do przypadków, w których zostanie wskazane konkretne podmiotowe prawo, wolność lub obowiązek o charakterze konstytucyjnym, w zakresie których zasada ta została naruszona, czego skarżący nie uczynił.

Reasumując, stwierdzić należy, że wniesionej skardze konstytucyjnej nie można nadać dalszego biegu ze względu na niespełnienie przesłanek skargi konstytucyjnej, wynikających z art. 47 ust. 1 pkt 2 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o TK.