43/1/B/2010

POSTANOWIENIE

z dnia 23 listopada 2009 r.

Sygn. akt Ts 41/09

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Marian Grzybowski,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Tadeusza J. w sprawie zgodności:

art. 126 § 2 oraz art. 130 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.) z art. 2, art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 12 lutego 2009 r. skarżący, reprezentowany przez radcę prawnego, zarzucił, że art. 126 § 2 oraz art. 130 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.) są niezgodne z art. 2, art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1 oraz art. 77 ust. 2 Konstytucji.

W ocenie skarżącego przepisy są na tyle nieprecyzyjne, że z jednej strony uniemożliwiają stronie wnoszącej pismo sprecyzowanie warunków, jakim powinno ono odpowiadać, z drugiej zaś strony pozostawiają organowi stosującemu prawo zbyt dużą swobodę w definiowaniu tego zagadnienia. Konsekwencją powyższego jest naruszenie praw wskazanych w petitum wniesionej skargi konstytucyjnej.

Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującą sprawą.

Zarządzeniem z 6 września 2007 r. (sygn. akt IC 1477/07) Sąd Rejonowy dla Warszawy - Śródmieścia I Wydział Cywilny wezwał skarżącego (występującego z powództwem przeciwko Skarbowi Państwa - Prezesowi Sądu Apelacyjnego w Warszawie) do usunięcia w terminie tygodniowym od daty doręczenia wezwania, pod rygorem zwrotu pozwu, jego braku formalnego poprzez podanie adresu siedziby Prezesa Sądu Apelacyjnego w Warszawie. Powyższe wezwanie zostało doręczone skarżącemu 19 września 2007 r. Pomimo upływu terminu do wykonania zarządzenia nie zostało ono wykonane - skarżący nie wskazał żadnego adresu. Zarządzeniem z 14 listopada 2007 r. (sygn. akt I C 1477/07) Przewodniczący Sądu Rejonowego zarządził zwrot pozwu wraz z załącznikami. Zażalenie w tej sprawie, postanowieniem z 2 października 2008 r. (sygn. akt V Cz 2557/08), zostało oddalone przez Sąd Okręgowy w Warszawie V Wydział Cywilny - Odwoławczy. Powyższe rozstrzygnięcie zostało doręczone skarżącemu 12 listopada 2008 r.

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 28 kwietnia 2009 r. (doręczonym 18 maja 2009 r.) pełnomocnik skarżącego został wezwany do usunięcia braków formalnych skargi konstytucyjnej poprzez: nadesłanie pełnomocnictwa do sporządzenia skargi konstytucyjnej; wskazanie sposobu, w jaki zaskarżone przepisy, poprzez - zdaniem skarżącego - niedookreśloność ustanowionych w nich przesłanek, których niespełnienie skutkuje zwrotem pisma procesowego, naruszają konstytucyjne prawo do sądu oraz równości wobec prawa; wskazanie prawa, z którym skarżący wiąże naruszenie zasady równości wobec prawa. Pismem z 25 maja 2009 r. pełnomocnik skarżącego odniósł się do powyższych braków.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

W systemie badania zgodności ustaw i innych aktów normatywnych z Konstytucją przez Trybunał Konstytucyjny skarga konstytucyjna zajmuje miejsce szczególne. Stanowi ona bowiem środek ochrony konstytucyjnych praw i wolności o charakterze subsydiarnym. Oznacza to, że do merytorycznego rozpoznania zarzutów stawianych przez skarżącego może dojść jedynie wówczas, gdy spełnione są przesłanki zawarte w art. 79 ust. 1 Konstytucji oraz ustawie z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Wynikająca z tych przepisów subsydiarność skargi konstytucyjnej charakteryzuje się tym, że skarżący zobowiązany jest wyczerpać uprzednio przysługującą w sprawie drogę prawną (art. 46 ust. 1 ustawy o TK) w tym sensie, że orzeczenie sądu lub organu administracji winno być wydane na podstawie zaskarżonego przepisu oraz nie mogą w stosunku do niego przysługiwać żadne zwyczajne środki zaskarżenia. Jednocześnie, jego wydanie wywołuje efekt w postaci naruszenia prawa podmiotowego lub wolności gwarantowanych Konstytucją.

W ocenie Trybunału, w sprawie będącej przedmiotem niniejszego rozpoznania, okoliczność, niepodjęcia przez skarżącego nawet próby wykonania zarządzenia sędziego Sądu Rejonowego w postaci wskazania adresu pozwanego świadczy, że to nie normatywna treść przepisu doprowadziła do naruszenia jego wolności lub praw, lecz nieskorzystanie przez skarżącego ze swoich uprawnień.

Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie stwierdzał w swym orzecznictwie, że instytucja skargi konstytucyjnej ma charakter środka ochrony podstawowych praw i wolności zagwarantowanych w Konstytucji. Dlatego też przy rozpatrywaniu skarg konstytucyjnych szczególnie istotne wydaje się zwrócenie uwagi na zabezpieczenie interesów prawnych skarżących. Możliwe jest to jednak dopiero po wykazaniu przez nich minimalnej choćby staranności w trosce o zabezpieczenie tychże interesów. Poziom tej staranności został wyznaczony przez określenie wymogów dopuszczalności wniesienia skargi konstytucyjnej. Trybunał wielokrotnie podkreślał, że „skarga ta nie może być wykorzystywana jako instrument służący korygowaniu zaniedbań popełnionych w postępowaniu poprzedzającym jej wniesienie” (postanowienia z 16 października 2002 r., SK 43/01, OTK ZU nr 5/A/2002, poz. 77 oraz 17 marca 1998 r., Ts 27/97, OTK ZU nr 2/1998, poz. 20). Skarga konstytucyjna, stanowiąca w istocie zarzut przeciw prawu, jest ultima ratio - ostatnią szansą dochodzenia praw i wolności naruszonych przez zastosowanie kwestionowanego w skardze przepisu. Poza oceną Trybunału Konstytucyjnego muszą zatem z konieczności pozostawać również te sytuacje, w których utrata prawa do rozpoznania skargi konstytucyjnej następuje w rezultacie uchybień popełnionych przez skarżącego na wcześniejszych etapach postępowania (zob. postanowienie z 3 lipca 2007 r., SK 4/07, OTK ZU nr 7/A/2007, poz. 83).

Niezależnie od powyższej okoliczności, stanowiącej samoistną przesłankę odmowy nadania dalszego biegu skardze, należy podkreślić, że nie spełnia ona również innych przesłanek umożliwiających jej merytoryczną kontrolę.

W szczególności, należy zaznaczyć, że skarżący, uzasadniając zarzut naruszenia konstytucyjnej zasady równości wobec prawa w kontekście prawa do sądu, przyjął tezę, że zaskarżone przez niego przepisy w niedopuszczalny sposób różnicują sytuację podmiotów dochodzących roszczeń od osób fizycznych oraz tych samych podmiotów dochodzących roszczeń od Skarbu Państwa. W świetle powyższego Trybunał zwraca uwagę, że pogląd skarżącego jest w tej kwestii chybiony. Kwestionowane regulacje ustawodawca zamieścił w dziale pt.: „Przepisy ogólne o czynnościach procesowych”, co jednoznacznie świadczy, iż znajdują one jednakowe zastosowanie wobec wskazanych w skardze podmiotów, a także sytuacji, w których podmioty te dochodzą swych roszczeń. Wobec powyższego należy jedynie przyjąć, że zarzuty skarżącego odnoszą się w rzeczywistości do kwestii stosowania tych przepisów przez orzekające w sprawie sądy, a tym samym wykraczają poza zakres właściwości Trybunału.

Biorąc pod uwagę charakter skargi konstytucyjnej jako nadzwyczajnego środka ochrony konstytucyjnych wolności lub praw, jak również art. 49 w związku z art. 36 ust. 3 ustawy o TK, należało orzec jak w sentencji.

3