143/2/B/2009

POSTANOWIENIE

z dnia 16 lutego 2009 r.

Sygn. akt Ts 309/08

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Mirosław Wyrzykowski,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Adama Majewskiego o zbadanie zgodności:

art. 536 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. Nr 60, poz. 535, ze zm.) z art. 32 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej wniesionej do Trybunału Konstytucyjnego w dniu 2 października 2008 r. skarżący domaga się zbadania zgodności art. 536 ustawy z dnia 28 lutego 2003 r. - Prawo upadłościowe i naprawcze (Dz. U. Nr 60, poz. 535, ze zm.; dalej: p.u.n.) z art. 32 ust. 1 Konstytucji.

W myśl zaskarżonego przepisu w sprawach, w których ogłoszono upadłość przed dniem wejścia w życie prawa upadłościowego i naprawczego, stosuje się przepisy dotychczasowe, tj. przepisy rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 24 października 1934 r. - Prawo upadłościowe (Dz. U. z 1991 r. Nr 118, poz. 512, ze zm.; dalej: p.u.). W ocenie skarżącego wskutek zastosowania zaskarżonej normy został on pozbawiony dobrodziejstwa instytucji umorzenia w całości lub części zobowiązań upadłego (art. 369 p.u.n.). Możliwości takiej nie przewidywało prawo upadłościowe, zgodnie z którym - ze względu na datę wydania postanowienia o ogłoszeniu upadłości - toczyło się w stosunku do niego postępowanie upadłościowe. W ocenie skarżącego „niezrozumiałe jest, aby w okresie, gdy postępowania upadłościowe nie zostały zakończone, stosować dwa różne systemy postępowania zależne tylko od daty ogłoszenia upadłości”. Zmiana przepisów postępowania upadłościowego jest zatem niezgodna z art. 32 ust. 1 Konstytucji ze względu na odmienne uregulowanie sytuacji dłużników, których należy wobec prawa traktować równo.

Skarżący wniósł o umorzenie jego zobowiązań, które nie zostały zaspokojone w postępowaniu upadłościowym na podstawie art. 369 p.u.n. Wniosek ten został oddalony postanowieniem Sądu Rejonowego dla Wrocławia - Fabrycznej z 22 marca 2007 r. (sygn. akt VIII U 216/02) stwierdzającym ukończenie w stosunku do skarżącego postępowania upadłościowego, ze względu na to, że w postępowaniu toczącym się na podstawie prawa upadłościowego, taka możliwość nie była przewidziana. Zażalenie skarżącego oddalił Sąd Okręgowy we Wrocławiu postanowieniem z 31 lipca 2007 r. (sygn. akt X Gz 320/07), podzielając stanowisko Sądu Rejonowego. Ten sam Sąd Okręgowy postanowieniem z 4 stycznia 2008 r. (sygn. akt XWSC 11/07) odrzucił skargę kasacyjną skarżącego, a zażalenie na to postanowienie zostało oddalone postanowieniem Sądu Najwyższego z 16 kwietnia 2008 r. (sygn. akt V CZ 20/08). Postanowieniem z 7 stycznia 2008 r. (sygn. akt I Co 3295/07), doręczonym 11 stycznia 2008 r., Sąd Rejonowy dla Wrocławia - Krzyków ustanowił dla Adama Majewskiego pełnomocnika z urzędu celem sporządzenia skargi konstytucyjnej.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Skarga konstytucyjna stanowi kwalifikowany środek ochrony konstytucyjnych praw i wolności, którego wniesienie uwarunkowane zostało uprzednim spełnieniem szeregu przesłanek wynikających bezpośrednio z art. 79 ust. 1 Konstytucji, a doprecyzowanych w przepisach ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm., dalej: ustawa o TK). Zgodnie z art. 46 ust. 1 ustawy o TK, skargę konstytucyjną wnosi się w terminie trzech miesięcy od dnia doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia. Pojęcie ostatecznego orzeczenia rozumieć należy w tym kontekście jako wyrok lub postanowienie posiadające przymiot prawomocności, wydane na podstawie normy, będącej przedmiotem skargi konstytucyjnej. W niniejszej sprawie kwalifikację tę spełnia postanowienie Sądu Okręgowego we Wrocławiu z 31 lipca 2007 r. (sygn. akt X Gz 320/07). Z chwilą jego doręczenia rozpoczął bieg termin do wniesienia skargi konstytucyjnej. Skoro zaś została ona wniesiona dopiero 2 października 2008 r., to nie budzi wątpliwości, że termin ten nie został dochowany. Jego zawieszenia lub przerwy nie powoduje bowiem wniesienie skargi kasacyjnej, stanowiącej nadzwyczajny środek wzruszania prawomocnych orzeczeń (postanowienia TK z: 14 lutego 2007 r., Ts 143/06, OTK ZU nr 1/B/2007, poz. 56; 16 maja 2007 r., Ts 144/06, OTK ZU nr 3/B/2007, poz. 130; 25 stycznia 2008 r., Ts 58/07, OTK ZU nr 3/B/2008, poz. 107; 19 lutego 2008 r., Ts 95/07, OTK ZU nr 3/B/2008, poz. 108 i 6 marca 2008 r., Ts 47/07, OTK ZU nr 2/B/2008 poz. 68). Bieg terminu do złożenia skargi konstytucyjnej mógł ulec zawieszeniu jedynie w okresie pomiędzy złożeniem wniosku o ustanowienie pełnomocnika z urzędu celem jej sporządzenia a wyznaczeniem tego pełnomocnika (art. 48 ust. 2 ustawy o TK). Zdarzenia te miały jednak miejsce w styczniu 2008 r., a zatem przekroczenie terminu wynikającego z art. 46 ust. 1 ustawy o TK jest oczywiste również przy ich uwzględnieniu.

Niezależnie od naruszenia terminu, samoistnie przesądzającego o niedopuszczalności nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu, stwierdzić należy, iż nie spełnia ona także innych przesłanek warunkujących korzystanie z tego środka prawnego. Szczególny charakter skargi konstytucyjnej przejawia się bowiem przede wszystkim w tym, że skarżący może domagać się zbadania aktu normatywnego jedynie z tymi przepisami Konstytucji, które konstruują prawo podmiotowe. Wynika to zarówno bezpośrednio z art. 79 ust. 1 Konstytucji, jak i z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o TK, określającego konieczne elementy skargi konstytucyjnej. W ocenie skarżącego art. 536 p.u.n. jest niezgodny z art. 32 Konstytucji, gdyż prowadzi do nierównego traktowania dłużników ze względu tylko na datę rozpoczęcia postępowania upadłościowego i uniemożliwia dłużnikom, których postępowanie upadłościowe toczyło się zgodnie z przepisami dawnymi, skorzystanie z instytucji wprowadzonych dopiero w prawie upadłościowym i naprawczym. Trybunał zwraca uwagę, że zasada równości wyrażona w art. 32 Konstytucji przybiera wprawdzie postać prawa podmiotowego, lecz jest to prawo o szczególnym charakterze, „metaprawo”. Powołanie się na nie jest możliwe tylko wówczas, gdy skarżący sprecyzuje - w zakresie jakiej wolności lub jakiego prawa, znajdujących samodzielną podstawę w przepisach konstytucyjnych, zasada ta doznała niedozwolonego uszczerbku lub ograniczenia (zob. postanowienie TK z 24 października 2001 r., SK 10/01, OTK ZU nr 7/2001, poz. 225). Uzasadnienie skargi konstytucyjnej nie zawiera wskazówek, jakie inne prawo podmiotowe lub wolność gwarantowana Konstytucją zostały w sprawie skarżącego naruszone w aspekcie prawa do równego traktowania, koncentruje się ono jedynie na argumencie, że możliwość skorzystania z instytucji umorzenia zobowiązań niezaspokojonych w postępowaniu upadłościowym uzależniona jest jedynie od daty wszczęcia tego postępowania, warunkującej stosowanie przepisów dawnych lub nowych (por. również postanowienia TK z: 1 lutego 2006 r. i 18 lipca 2006 r., Ts 169/05, OTK ZU nr 4/B/2006, poz. 147 i 148; 26 lipca 2006 r. i 19 lipca 2007 r., Ts 208/05, OTK ZU nr 4/B/2007, poz. 160 i 161 oraz 16 lipca 2007 r., Ts 83/07, OTK ZU nr 6/B/2007, poz. 297).

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, na podstawie art. 46 i art. 47 ust. 1 pkt 2 oraz art. 36 ust. 3 w zw. z art. 49 ustawy o TK, orzeczono jak w sentencji.

3