136/2/B/2009

POSTANOWIENIE

z dnia 16 lutego 2009 r.

Sygn. akt Ts 210/08

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Mirosław Wyrzykowski,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Elżbiety Frankowskiej w sprawie zgodności:

art. 5a ust. 10 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 1991 r. Nr 7, poz. 24, ze zm.) z art. 2 i art. 7 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 7 lipca 2008 r. skarżąca zarzuciła przepisowi art. 5a ust. 10 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników (Dz. U. z 1991 r. Nr 7, poz. 24, ze zm.) sprzeczność z art. 2 i art. 7 Konstytucji.

Decyzją z dnia 24 października 2006 r. Prezes Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego - Oddział w Wałbrzychu (znak: KU/W-400-891/2006/7590; NKP: 19668/3) stwierdził, że skarżąca nie podlega już ubezpieczeniu społecznemu rolników w związku z przekształceniem się spółki cywilnej w spółkę jawną. Wyrokiem z dnia 15 lutego 2007 r. Sąd Okręgowy - Sąd Pracy i Ubezpieczeń Społecznych w Świdnicy oddalił odwołanie złożone od wskazanej wyżej decyzji (sygn. akt VII U 3286/06). Apelacja wniesiona od powyższego rozstrzygnięcia została oddalona wyrokiem Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu z dnia 4 marca 2008 r. (sygn. akt III AUa 1718/07).

W uzasadnieniu wniesionej skargi konstytucyjnej skarżąca wskazuje, że ustawą z dnia 1 lipca 2005 r. o zmianie ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 150, poz. 1248) dokonano zmiany kwestionowanego w skardze przepisu art. 5a ust. 10 ustawy z dnia 20 grudnia 1990 r. o ubezpieczeniu społecznym rolników przez wyłączenie z pozarolniczej działalności gospodarczej wspólników spółek prawa handlowego. Ustawa ta weszła w życie z dniem 25 sierpnia 2006 r., a zatem w trakcie roku podatkowego z tylko 14-dniową vacatio legis. Oznacza to - w ocenie skarżącej - że kwestionowany przepis został wprowadzony do porządku prawnego z naruszeniem zasady zaufania obywatela do państwa i prawa (art. 2 i art. 7 Konstytucji), „gdyż diametralnie i w sposób zaskakujący ukształtował sytuację prawną skarżącej, pozbawiając ją możliwości realizacji posiadanych już praw”. Skarżąca wskazuje w dalszej kolejności, że Konstytucja wymaga, aby sytuacja prawna osób dotkniętych nową regulacją była poddana przepisom przejściowym, tak aby osoby te mogły mieć czas na dokończenie przedsięwzięć podjętych na podstawie wcześniej obowiązujących przepisów.

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 27 sierpnia 2008 r. wezwano pełnomocnika skarżącej do uzupełnienia braku formalnego skargi konstytucyjnej przez wskazanie, jakie konstytucyjne prawa lub wolności skarżącej zostały naruszone na skutek wydania rozstrzygnięcia opartego na kwestionowanym przepisie oraz określenie sposobu, w jaki zaskarżony przepis narusza te prawa lub wolności.

W piśmie procesowym nadesłanym do Trybunału w dniu 8 września 2008 r. skarżąca ponownie wskazała na wprowadzenie zakwestionowanego przepisu do porządku prawnego z naruszeniem zasady zaufania do państwa i prawa (art. 2 Konstytucji) oraz zasady demokratycznego państwa prawnego (art. 2 i art. 7 Konstytucji).

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Przyjęta w prawie polskim konstrukcja skargi konstytucyjnej, jako środka ochrony konstytucyjnych praw i wolności, uzależnia wystąpienie z tym środkiem prawnym od zaistnienia naruszenia przysługującego skarżącemu konstytucyjnego prawa o charakterze podmiotowym lub konstytucyjnej wolności. W trybie skargi konstytucyjnej nie można dochodzić zbadania zgodności z Konstytucją przepisów, którym zarzucić można wyłącznie naruszenie wynikających z przepisów Konstytucji zasad przedmiotowych, adresowanych przede wszystkim do ustawodawcy i wyznaczających sposób, w jaki normowane powinny być poszczególne dziedziny życia publicznego. Jak podkreśla się w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, odwołanie się do tych zasad może mieć znaczenie tylko w sytuacji, w której skarżący wskaże równocześnie wolność lub prawo podmiotowe mające swoje źródło w przepisie Konstytucji, które doznało uszczerbku na skutek naruszenia powyższych zasad (zob. postanowienia z: 12 grudnia 2000 r. i 23 stycznia 2002 r., Ts 105/00, OTK ZU nr 1/B/2002, poz. 59 i 60; 19 grudnia 2001 r., SK 8/01, OTK ZU nr 8/2001, poz. 272; 26 czerwca 2002 r., SK 1/02, OTK ZU nr 4/A/2002, poz. 53).

Zgodnie z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK) do wskazania prawa konstytucyjnego o charakterze podmiotowym lub wolności konstytucyjnej zobligowana jest osoba występująca ze skargą. Brak wskazania tego rodzaju prawa lub wolności, uzasadnia - po bezskutecznym wezwaniu zarządzeniem sędziego TK do usunięcia braków - odmowę nadania dalszego biegu wniesionej skardze konstytucyjnej zgodnie z art. 36 ust. 3 w zw. z art. 49 ustawy o TK.

W skardze konstytucyjnej stanowiącej przedmiot wstępnego rozpoznania skarżąca uprawnienia do wniesienia skargi konstytucyjnej upatruje w naruszeniu zasady demokratycznego państwa prawnego oraz zasady zaufania do państwa i prawa. Także w piśmie procesowym nadesłanym w celu uzupełnienia braków skargi konstytucyjnej skarżąca ogranicza się do powołania na naruszenie przytoczonych powyżej zasad konstytucyjnych.

Nie budzi wątpliwości Trybunału Konstytucyjnego, że zarówno zasada demokratycznego państwa prawnego, jak i zasada zaufania do państwa i prawa, nie mają charakteru konstytucyjnych praw podmiotowych, ale zasad przedmiotowych, które nie podlegają ochronie w trybie skargi konstytucyjnej. Oznacza to, że powołanie się wyłącznie na ich naruszenie nie spełnia przesłanek skargi konstytucyjnej, wynikających z art. 47 ust. 1 ustawy o TK oraz z art. 79 ust. 1 Konstytucji, a tym samym uzasadnia odmowę nadania wniesionej skardze konstytucyjnej dalszego biegu.

Niezależnie od powyższej okoliczności, uzasadniającej niemożność przekazania skargi do merytorycznego rozpoznania, należy wskazać na oczywistą bezzasadność wysuniętych w skardze zarzutów, stanowiącą samodzielną podstawę odmowy nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

Przedmiotem skargi konstytucyjnej w sprawie stanowiącej przedmiot wstępnego rozpoznania skarżąca uczyniła przepis ustawy zawierający regulację materialnoprawną, a konkretnie definicję pozarolniczej działalności gospodarczej. Zakres działalności objętej tą definicją jest węższy niż przewidziany w poprzednio obowiązującym stanie prawnym i nie obejmuje już wykonywanej przez skarżącą działalności. Podniesione w skardze konstytucyjnej zarzuty niekonstytucyjności nie są jednak skierowane przeciwko temu przepisowi, tzn. skarżąca nie kwestionuje zasadniczo celowości ograniczenia zakresu pozarolniczej działalności gospodarczej. Meritum podnoszonych we wniesionej skardze zarzutów stanowi wprowadzenie tego ograniczenia bez odpowiedniej vacatio legis, co nie pozwoliło jej na „łagodne i planowe dostosowanie się do nowych warunków”. Zarzuty te są ściśle skorelowane ze wskazanymi przez skarżącą jako naruszone zasadami przedmiotowymi, których ochrony chce ona dochodzić w drodze skargi konstytucyjnej. Przedmiotem zarzutów nie jest zatem zaskarżony przepis, ale jest nim przepis przejściowy (intertemporalny), który - zdaniem skarżącej - nie został przez ustawodawcę ukształtowany w sposób zabezpieczający interesy ubezpieczonych. Ta niekoherencja pomiędzy zaskarżonym przepisem a wysuniętymi formalnie w stosunku do niego zarzutami uzasadnia uznanie ich w tym kontekście za oczywiście bezzasadne.

Mając powyższe na uwadze, należało orzec jak na wstępie.

3