99/2/B/2009

POSTANOWIENIE

z dnia 8 grudnia 2008 r.

Sygn. akt Ts 98/07

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Ewa Łętowska,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej PROELCO S.A., w sprawie zgodności:

art. 479¹⁴ § 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296), obowiązującego do dnia wejścia w życie ustawy z dnia 16 listopada 2006 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (Dz. U. Nr 235, poz. 1699) z art. 2 i art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

Skarżąca w petitum skargi wskazuje na art. 479¹⁴ § 1, natomiast w dalszej części wskazuje na art. 479¹⁴ § 2 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296; dalej: k.p.c.). Z uzasadnienia skargi wynika, że przedmiotem zaskarżenia jest art. 479¹⁴ § 2 k.p.c. Zdaniem skarżącej przepis ten, w zakresie, w jakim wprowadza zasadę prekluzji dowodowej uniemożliwiającej sądowi przeprowadzenie postępowania dowodowego pozwalającego ustalić rzeczywisty stan rzeczy, jest niezgodny z art. 2 i art. 45 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej i narusza jej konstytucyjne prawo do sądu. Kwestionowany przepis, który miał przyspieszyć postępowanie dowodowe, prowadzi w praktyce do powoływania przez strony postępowania dowodów niemających znaczenia dla sprawy, co powoduje niepotrzebne rozbudowanie postępowania dowodowego. Przepis ten odbiera sądom możliwość samodzielnego decydowania o przebiegu postępowania dowodowego. W efekcie, ze względu na art. 479¹⁴ § 2 k.p.c., sądy mogą wydawać orzeczenia w oderwaniu od stanu faktycznego. Wydawanie orzeczeń z pominięciem stanu faktycznego narusza prawo do sprawiedliwego rozstrzygnięcia.

Skarga konstytucyjna została złożona w oparciu o następujący stan faktyczny. Sąd Okręgowy w Gdańsku wyrokiem z dnia 25 kwietnia 2006 r. (sygn. akt IX GC 1585/02) oddalił powództwo o zapłatę Syndyka masy upadłościowej Media Dom sp. z o.o. przeciwko PROELCO S.A. Na skutek apelacji powoda Sąd Apelacyjny w Gdańsku, wyrokiem z dnia 21 grudnia 2006 r. (sygn. akt I ACa 1026/06), zmienił zaskarżony wyrok, zasądzając żądaną kwotę.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Skarga konstytucyjna opiera się na zarzucie, w myśl, którego rygoryzm postępowania dowodowego wynikający z art. 479¹⁴ § 2 k.p.c. stanowi źródło naruszenia prawa do sprawiedliwego rozstrzygnięcia sprawy przez sąd. Zarzut ten był już przedmiotem badania przed Trybunałem Konstytucyjnym w sprawie o sygnaturze SK 89/06. Trybunał Konstytucyjny badał rygory związane z prekluzją dowodową, chodziło jednak o rygory nałożone nie na pozwanego, lecz na powoda. W wyroku z dnia 26 lutego 2008 r. Trybunał Konstytucyjny stwierdził, że art. 479¹² § 1 k.p.c. jest zgodny z art. 45 ust. 1 w zw. z art. 2, art. 31 ust. 3 i art. 175 ust. 1 oraz z art. 32 ust. 1 i art. 64 ust. 2 Konstytucji (OTK ZU nr 1/A/2008, poz. 7). W uzasadnieniu wyroku Trybunał Konstytucyjny wskazał, że prekluzja dowodowa w k.p.c. nie ma charakteru absolutnego i w określonych sytuacjach pozwala na powoływanie nowych dowodów i twierdzeń na dalszym etapie postępowania dowodowego. Wskazując na rozumienie art. 479¹² § 1 k.p.c. w orzecznictwie sądowym, Trybunał Konstytucyjny ustalił, że przepis ten nie wyklucza dyskrecjonalnej władzy sądu przełamującej rygoryzm prekluzji dowodowej. Przepis ten stanowi podstawę dla „procedury ważenia” z jednej strony wartości, które realizują się przez prekluzję dowodową, z drugiej wartości, które wymagają jej ograniczenia. Orzecznictwo sądów wskazuje, że takie ważenie jest dokonywane w praktyce. Z powyższego wynika, że nie mamy do czynienia z absolutnie rozumianą prekluzją dowodową.

Trybunał Konstytucyjny w niniejszej sprawie podziela stanowisko wyrażone w wyroku z dnia 26 lutego 2008 r., uznając równocześnie, że ma ono zastosowanie do oceny niniejszej skargi konstytucyjnej. Wskazane wyżej art. 479¹² § 1 i art. 479¹⁴ § 2 k.p.c. miały zbliżoną treść normatywną, w szczególności oba przepisy formułowały niemal identyczną dyspozycję. Dyspozycja ta w pierwszym przypadku jest adresowana do powoda, a w drugim do pozwanego. Skarga konstytucyjna PROELCO S.A. opiera się na założeniu, w myśl, którego rygory prekluzji dowodowej mają charakter bezwzględny i uniemożliwiają sprawiedliwe rozstrzygnięcie. Tak sformułowany zarzut nie znajduje oparcia w normatywnej treści art. 479¹⁴ § 2 k.p.c., co obszernie uzasadnił Trybunał Konstytucyjny w przywołanym wyżej wyroku. Powyższe uzasadnienie zachowuje w całości aktualność dla oceny niniejszej skargi konstytucyjnej. Mając powyższe na względzie, należy uznać, że zarzut skarżącej jest oczywiście bezzasadny, gdyż skarżąca rekonstruuje normatywną treść zaskarżonego przepisu, nieznajdującą odzwierciedlenia w jego brzmieniu oraz w brzmieniu innych przepisów k.p.c. tworzących kontekst normatywny sprawy.

W niniejszej sprawie zasadniczy zarzut dotyczy niezgodności art. 479¹⁴ § 2 k.p.c. z art. 2 i art. 45 ust. 1 Konstytucji. O ile nie można przyjąć tutaj powagi rzeczy osądzonej ze względu na brak tożsamości przedmiotowej, o tyle nie budzi wątpliwości, iż występuje w tej sprawie inna przesłanka uniemożliwiająca merytoryczne rozpoznanie sprawy, jaką stanowi zbędność orzekania, u której podstaw leży zasada ne bis in idem. Zbędne jest merytoryczne orzekanie w sytuacji, w której w stosunku do normy prawnej zakwestionowanej w skardze będącej przedmiotem rozpoznania wypowiedział się już Trybunał Konstytucyjny. Fakt, iż art. 479¹² § 1 k.p.c. w sprawie o sygnaturze SK 89/06 został uznany za zgodny z Konstytucją oraz że art. 479¹² § 1 i art. 479¹⁴ § 2 k.p.c. mogą być uznane za przepisy synchroniczne względem siebie, wskazuje na zbędność orzekania w niniejszej sprawie, która na etapie wstępnej kontroli skargi stanowi podstawę do odmowy nadania wniesionej skardze dalszego biegu.

Na koniec należy podkreślić, że poza zakresem właściwości Trybunału Konstytucyjnego leży ustalenie, czy w sprawie skarżącej doszło do naruszenia prawa do sprawiedliwego rozstrzygnięcia na skutek zastosowania przez sądy orzekające art. 479¹⁴ § 2 k.p.c. Wynika to jednoznacznie z art. 79 ust. 1 Konstytucji.

Mając powyższe na względzie, należało orzec jak w sentencji.

2