Money.plPrawoOrzecznictwo

Trybunał Konstytucyjny

Postanowienie z dnia 2008-04-15 - Ts 206/07
Repertorium:Ts | Repertorium Trybunału Konstytucyjnego - do rejestrowania skarg konstytucyjnych podlegających wstępnemu rozpoznaniu.
Sygnatura:Ts 206/07
Tytuł:Postanowienie z dnia 2008-04-15
Publikacja w Z.U.Z.U. 2008 / 3B / 118

118/3/B/2008

POSTANOWIENIE

z dnia 15 kwietnia 2008 r.

Sygn. akt Ts 206/07

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Mirosław Wyrzykowski,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Michała Gronowskiego, w sprawie zgodności:

art. 276 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.) z art. 2 w zw. z art. 42 ust. 3, art. 30, art. 31 ust. 3 w zw. z art. 65 ust. 1 oraz art. 42 ust. 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 4 września 2007 r. wniesiono o stwierdzenie niezgodności art. 276 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks postępowania karnego (Dz. U. Nr 89, poz. 555, ze zm.) z art. 2 w zw. z art. 42 ust. 3, art. 30, art. 31 ust. 3 w zw. z art. 65 ust. 1 oraz art. 42 ust. 3 Konstytucji.

Skarga konstytucyjna została wniesiona w związku z następującym stanem faktycznym. Postanowieniem z 11 kwietnia 2006 r. (sygn. akt 2 Ds. 492/05) Prokurator Prokuratury Rejonowej w Gnieźnie zastosował wobec skarżącego, w związku z prowadzonym przeciwko niemu postępowaniem przygotowawczym, środek zapobiegawczy w postaci zawieszenia w wykonywaniu zawodu. Postanowieniem z 8 września 2006 r. (sygn. akt II Kp 167/06) Sąd Rejonowy w Lesznie - II Wydział Karny utrzymał w mocy zaskarżone postanowienie. Postanowieniem z 19 października 2006 r. (sygn. akt II Kp 167/06) Sąd Rejonowy w Lesznie - Sąd Odwoławczy utrzymał w mocy zaskarżone postanowienie z 8 września 2006 r. Wyrokiem z 17 maja 2007 r. Sąd Rejonowy w Lesznie - II Wydział Karny (sygn. akt II K 143/06) uznał skarżącego winnym zarzucanych mu w akcie oskarżenia czynów i wymierzając karę, orzekł m.in. zakaz wykonywania zawodu adwokata na okres ośmiu lat.

Skarżący zarzucił w skardze konstytucyjnej, że przepis art. 276 k.p.k., wprowadzający możliwość orzeczenia tytułem środka zapobiegawczego zakazu wykonywania zawodu stanowi środek represji, swego rodzaju „przedsąd”, naruszając zasadę domniemania niewinności oraz przerzucając na oskarżonego ciężar dowodu winy. Środek ten staje się zatem przedwczesną karą wymierzoną oskarżonemu, który w oczach społeczeństwa zyskuje piętno przestępcy i prowadzi do społecznego napiętnowania jego osoby. Przepis ten narusza zatem zasadę demokratycznego państwa prawnego, a nadto zasadę proporcjonalności, albowiem w sposób nadmierny ogranicza wolność wyboru i wykonywania zawodu. Zaskarżony przepis narusza także - zdaniem skarżącego - zasadę wymogu dostatecznej określoności, gdyż poprzez ogólne sformułowania przepisu stwarza organom procesowym zbyt dużą swobodę interpretacji. Zaskarżony przepis godzi ponadto, w opinii skarżącego, w prawo osobiste, jakim jest godność człowieka, „łamiąc wartości psychiczne człowieka” i jego podmiotową pozycję w społeczeństwie.

Zarządzeniem z 19 lutego 2008 r. skarżący wezwany do uzupełnienia braków skargi konstytucyjnej przez: po pierwsze, dokładne określenie sposobu naruszenia konstytucyjnych praw i wolności skarżącego, wyrażonych w art. 30 Konstytucji przez zaskarżony przepis art. 276 k.p.k.; po drugie, wskazanie orzeczenia wydanego na podstawie zaskarżonego przepisu art. 276 k.p.k., które skarżący uważa za ostateczne w rozumieniu art. 46 ust. 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.).

W piśmie uzupełniającym braki skargi konstytucyjnej skarżący wskazał, że naruszenie godności określone w art. 30 Konstytucji polega na całkowitym pozbawieniu możliwości zarobkowania, podejmowania czynności wobec swoich klientów i powoduje przez to dotkliwe zainteresowanie jego osobą opinii publicznej, co godzi w status obywatelski, społeczny i zawodowy skarżącego. Stosowanie wskazanego środka zapobiegawczego powoduje poddanie skarżącego takiej sytuacji i traktowaniu przez innych uczestników życia społecznego, które mogą przekreślić jego godność. Ponadto, skarżący wskazał, że ostatecznym orzeczeniem w niniejszej sprawie jest wyrok Sądu Rejonowego w Lesznie z 17 maja 2007 r. W wyroku tym bowiem sąd zaliczył na poczet orzeczonego środka karnego w postaci zakazu wykonywania zawodu okres stosowanego środka zapobiegawczego w postaci zawieszenia w wykonywaniu zawodu. Skarżący podkreślił, że naruszenie praw i wolności upatruje w stosowaniu środka zapobiegawczego z art. 276 k.p.k., w stosunku do którego wyczerpanie środków zaskarżenia następuje z końcem postępowania i wydaniem prawomocnego wyroku.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji przedmiotem skargi konstytucyjnej może być ustawa lub inny akt normatywny, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o wolnościach lub prawach skarżącego albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji. Oznacza to, że przesłanką rozpoznania skargi konstytucyjnej nie może być wskazanie dowolnego przepisu ustawy lub innego aktu normatywnego, ale tylko takiego, który w konkretnej sprawie stanowił podstawę ostatecznego rozstrzygnięcia. W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny zobowiązany był zbadać, czy istotnie w niniejszej sprawie zaskarżony przepis stanowił podstawę wydania ostatecznego orzeczenia o prawach i wolnościach skarżącego.

Podstawą odmowy nadania biegu skardze konstytucyjnej jest uznanie, że zaskarżony przepis nie był podstawą ostatecznego orzeczenia o prawach i wolnościach skarżącego wskazanych w skardze konstytucyjnej.

Zgodnie z treścią przepisu art. 276 k.p.k. tytułem środka zapobiegawczego można zawiesić oskarżonego w czynnościach służbowych lub w wykonywaniu zawodu albo nakazać powstrzymanie się od określonej działalności lub od prowadzenia określonego rodzaju pojazdów. Zaskarżony przepis jest jednym z tzw. nieizolacyjnych środków zapobiegawczych, którego istota polega na obowiązku powstrzymania się przez oskarżonego od podejmowania czynności, o jakich mowa w tym przepisie, do wykonywania których był on dotychczas uprawniony. Środek ten stosowany jest w toku postępowania karnego i jego podstawowa funkcja procesowa sprowadza się do zabezpieczenia prawidłowego przebiegu postępowania. Stosowanie środka jest uzasadnione tylko wtedy, gdy w związku z wykonywaniem czynności, których dotyczy zawieszenie, popełniony został czyn będący przedmiotem zarzutu postawionego oskarżonemu. Zawieszenie w wykonywaniu zawodu ma również pozaprocesowy charakter i ma zapobiegać ponownemu popełnieniu przez oskarżonego takiego samego przestępstwa. Ponadto, zgodnie z art. 249 § 1 k.p.k., środek zapobiegawczy w postaci zawieszenia w wykonywaniu zawodu stosowany może być tylko wtedy, gdy zebrane dowody wskazują na duże prawdopodobieństwo, że oskarżony popełnił przestępstwo.

Zasadnicze znaczenie w niniejszej sprawie ma jednak fakt, że treść zaskarżonego przepisu pozostaje bez związku z orzeczeniami zapadłymi w sprawie skarżącego. Orzeczeniem, które wskazuje skarżący jako ostateczne orzeczenie o jego prawach i wolnościach jest wyrok Sądu Rejonowego w Lesznie - II Wydział Karny z 17 maja 2007 r. (sygn. akt II K 143/06), w którym sąd uznał skarżącego winnym zarzucanych mu w akcie oskarżenia czynów i wymierzając karę, orzekł m.in. zakaz wykonywania zawodu adwokata na okres ośmiu lat. Sąd zaliczył na poczet orzeczonego środka karnego okres stosowanego środka zapobiegawczego w postaci zawieszenia w wykonywaniu zawodu. Oczywiste jest jednak, że zaskarżony przepis art. 276 k.p.k. nie mógł być podstawą wydania orzeczenia, wskazanego jako ostateczne orzeczenie o prawach i wolnościach skarżącego. Środek zapobiegawczy jako środek procesowy nie jest środkiem karnym, który może być orzeczony w wyroku ustalającym winę oskarżonego. Jego stosowanie, jak wskazano wyżej, możliwe jest jedynie w toku postępowania karnego. Jego byt i zasadność stosowania kończą się z chwilą wydania prawomocnego wyroku. Zaliczenie okresu zawieszenia w wykonywaniu zawodu na poczet orzeczonego środka karnego jest szczególnym przywilejem, przewidzianym przez obowiązujące przepisy i wyrazem założenia humanitaryzmu prawa karnego. Wskazuje jednocześnie, że nie jest to środek represji karnej, lecz szczególny instrument zapewniający prawidłowy przebieg postępowania karnego oraz zabezpieczenie przed możliwością dalszego popełniania przestępstw podobnych do zarzuconych w akcie oskarżenia. Przepis określający możliwość nałożenia środka zapobiegawczego w postaci zawieszenia w wykonywaniu zawodu nie staje się jednak w ten sposób podstawą wyroku skazującego. Za ostateczne orzeczenie w zakresie zarzutów kierowanych wobec art. 276 k.p.k. uznane mogłoby być natomiast postanowienie z 8 września 2006 r., w którym Sąd Rejonowy w Lesznie - II Wydział Karny utrzymał w mocy postanowienie o zastosowaniu środka zapobiegawczego. Nie zostało ono jednak wskazane jako orzeczenie ostateczne w niniejszej sprawie. Zgodnie z przepisem art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym w związku z art. 79 ust. 1 Konstytucji przesądza to jednoznacznie o niedopuszczalności nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

W tym stanie rzeczy, należy odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

3

Ts | Repertorium Trybunału Konstytucyjnego - inne orzeczenia:
dokumentpublikacja
Ts 93/11   Postanowienie-Zażalenie z dnia 2012-02-02
 
Z.U. 2012 / 1B / 132
Ts 93/11   Postanowienie z dnia 2011-07-04
 
Z.U. 2012 / 1B / 131
Ts 9/11   Postanowienie-Zażalenie z dnia 2012-02-15
 
Z.U. 2012 / 1B / 107
Ts 9/11   Postanowienie z dnia 2011-04-14
 
Z.U. 2012 / 1B / 106
Ts 85/11   Postanowienie z dnia 2011-12-05
 
Z.U. 2012 / 1B / 130
  • Adres publikacyjny: