18/1/B/2009

POSTANOWIENIE

z dnia 16 lipca 2007 r.

Sygn. akt Ts 169/06

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Mirosław Wyrzykowski,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Władysława Gajewskiego o zbadanie zgodności:

1) art. 124 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 24 października 1934 r. - Prawo upadłościowe (Dz. U. z 1991 r. Nr 118, poz. 512, ze zm.) z art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

2) art. 122 § 3 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 24 października 1934 r. - Prawo upadłościowe (Dz. U. z 1991 r. Nr 118, poz. 512, ze zm.) z art. 45 ust. 1 Konstytucji,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej złożonej 29 czerwca 2006 r. zarzucono, iż art. 124 rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej z 24 października 1934 r. - Prawo upadłościowe (Dz. U. z 1991 r. Nr 118, poz. 512, ze zm.; dalej: p.u.) jest niezgodny z art. 45 ust. 1 Konstytucji w ten sposób, że odbiera prawo do sprawiedliwego rozpoznania sprawy mającej za przedmiot wynagrodzenie syndyka przez sąd. Skarżący wskazuje, że sąd wydaje postanowienie po wysłuchaniu syndyka, rady wierzycieli i upadłego, co pozbawia go - jako syndyka - prawa do przytaczania dowodów, w tym przesłuchania świadków, na okoliczność słuszności wysokości wnioskowanego wynagrodzenia. Skarżący zarzuca również, że art. 122 § 3 p.u. jest niezgodny z art. 45 ust. 1 Konstytucji Rzeczpospolitej Polskiej, ze względu na naruszenie prawa do jawnego rozpoznania sprawy przez sąd, prawa do bezstronnego sądu oraz prawa do sprawiedliwego rozpoznania sprawy przez sąd. Przepis ten przewiduje, że na postanowienie sądu co do wynagrodzenia syndyka przysługuje zażalenie. Prowadzi to do zastosowania art. 397 § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296, ze zm.; dalej: k.p.c.), zgodnie z którym zażalenie jest rozpatrywane na posiedzeniu niejawnym. W takiej sytuacji, jak podnosi skarżący, nie jest możliwa realizacja uprawnienia do zgłoszenia wniosku o wyłączenie sędziego w trybie przewidzianym w art. 49 k.p.c.; ten przepis zaś stanowi gwarancję bezstronności sądu. Niejawność postępowania w sprawie zażalenia, w opinii skarżącego, pozbawia go również możliwości obrony swoich praw.

Skarżący jest syndykiem Masy Upadłości Wojewódzkiego Przedsiębiorstwa Przemysłu Mięsnego w Zamościu. Postanowieniem z 27 kwietnia 2006 r. (sygn. U. 15/95) Sąd Rejonowy w Zamościu określił wysokość wynagrodzenia skarżącego jako syndyka masy upadłości w/w przedsiębiorstwa. Zażalenie skarżącego zostało oddalone przez Sąd Okręgowy w Lublinie postanowieniem z 26 maja 2006 r. (sygn. akt IX Gz 194/06) wydanym na posiedzeniu niejawnym.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji, każdy, czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo wystąpić ze skargą konstytucyjną, kwestionując w niej przepisy ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie których sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o prawach lub wolnościach albo obowiązkach skarżącego określonych w Konstytucji. Zasady korzystania z tego środka prawnego precyzuje ustawa z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.; dalej: ustawa o TK). Zgodnie z art. 46 ust. 1 tej ustawy, skargę konstytucyjną wnieść można po wyczerpaniu przez skarżącego przysługującej w sprawie drogi prawnej, o ile droga ta jest przewidziana, w ciągu 3 miesięcy od dnia doręczenia skarżącemu prawomocnego wyroku, ostatecznej decyzji lub innego ostatecznego rozstrzygnięcia wydanego w oparciu o zaskarżony przepis. Zgodne z art. 66 ustawy o TK, Trybunał związany jest granicami wnoszonej skargi, z czym koresponduje zakres obowiązków nałożonych na skarżącego, obejmujących w szczególności obowiązek wskazania przepisu, który stanowił podstawę ostatecznego orzeczenia w sprawie skarżącego oraz sposobu naruszenia prawa. Po wstępnym rozpoznaniu sprawy Trybunał odmawia zaś nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej, jeżeli jest ona oczywiście bezzasadna (art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o TK).

Skarżący podnosi, że art. 122 § 2 p.u. narusza jego prawo do jawnego, bezstronnego i sprawiedliwego rozpoznania sprawy przez sąd, ze względu na to, że przewiduje zaskarżenie postanowienia w przedmiocie wynagrodzenia syndyka w drodze zażalenia, a zażalenie, zgodnie z art. 397 § 1 k.p.c. rozpatrywane jest na posiedzeniu niejawnym. Niejawny tryb postępowania prowadzi zaś do niemożliwości realizacji prawa do żądania wyłączenia sędziego w trybie art. 49 k.p.c., uniemożliwia obronę praw strony, oraz narusza prawo do jawnego rozpoznania sprawy przez sąd. Należy zauważyć, że art. 122 § 2 p.u. określa jedynie formę środka zaskarżenia, przysługującego od postanowienia w przedmiocie wynagrodzenia syndyka. Wskazane natomiast przez skarżącego naruszenia stanowią konsekwencję zastosowania innych przepisów, określających zasady postępowania przy rozpoznawaniu tego rodzaju środków prawnych. Nie pozostają zatem w związku z normą wskazaną jako przedmiot kontroli w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym. Dla uzasadnienia naruszenia prawa do bezstronnego sądu skarżący podaje ponadto jedynie hipotezy dotyczące prawdopodobieństwa skuteczności jego ewentualnego wniosku o wyłączenie sędziego w przypadku, gdyby zażalenie na postanowienie o jego wynagrodzeniu było rozpatrywane przez Sąd Okręgowy w Lublinie przy uczestnictwie sędziego-komisarza pełniącego funkcję w tym samym postępowaniu upadłościowym. Wniesienie skargi konstytucyjnej uwarunkowane jest stwierdzeniem naruszenia prawa gwarantowanego Konstytucją, nie zaś istnieniem abstrakcyjnego ryzyka, że do naruszenia takiego mogłoby dojść - w szczególnych i trudnych do przewidzenia okolicznościach. Powyższej oceny nie zmienia także postawienie zarzutu naruszenia prawa do jawnego rozpoznania sprawy przez sąd. Należy bowiem raz jeszcze podkreślić, że niejawność rozpoznania sprawy przez sąd nie wynika z zaskarżonego przepisu art. 122 § 2 p.u., lecz z art. 397 § 1 k.p.c. Konstytucyjności tego przepisu skarżący jednak nie kwestionuje.

Zarzut postawiony przez skarżącego w stosunku do art. 124 p.u. Trybunał ocenia jako oczywiście bezzasadny. Przyznać należy, że prawo do sądu obejmuje prawo do obrony swoich praw w postępowaniu przed sądem, co z kolei powinno znajdować swoje odzwierciedlenie m.in. w zasadach regulujących postępowanie dowodowe. Skarżący podnosi jednak w pierwszej kolejności, że niedopuszczalność dowodu z zeznań świadków na okoliczność trudu poniesionego przez syndyka, narusza jego prawo zagwarantowane w art. 217 § 1 k.p.c. Ostatni ze wskazanych przepisów nie ma rangi konstytucyjnej. Odmienny zakres zastosowania zaskarżonego przepisu art. 217 § 1 k.p.c nie uzasadnia zatem per se naruszenia konstytucyjnego prawa. Prawo do sprawiedliwego rozstrzygnięcia sprawy przez sąd, którego narzędziem, zdaniem skarżącego, ma być prawda obiektywna, nie oznacza, że - jak chce tego skarżący - art. 217 § 1 k.p.c. nabiera charakteru absolutnego. Wręcz przeciwnie, oceniając treść zaskarżonego przepisu, należy mieć na uwadze kontekst normatywny, w którym jest on umieszczony. Tworzy go w szczególności charakter wykonywania przez syndyka swojej funkcji w postępowaniu upadłościowym. Syndyk wykonuje swoje czynności pod nadzorem sędziego komisarza, któremu zobowiązany jest składać okresowe sprawozdania ze swoich czynności oraz sprawozdanie rachunkowe (art. 77 i art. 99 p.u.), spoczywa na nim obowiązek współpracy również z sądem upadłościowym. Szerokimi uprawnieniami nadzorczymi dysponuje w stosunku do niego także rada wierzycieli (art. 130 i art. 131 p.u.). Należy zatem przyjąć, że sądowi z urzędu znany jest zakres obowiązków syndyka oraz trudności związane z prowadzeniem konkretnego postępowania. Zważywszy, że zarzuty skarżącego odnoszą się do rozbieżności pomiędzy art. 124 p.u. a art. 217 § 1 k.p.c., powyższe ustalenia służą jedynie wzmocnieniu przekonania, że zarzut skarżącego jest oczywiście bezzasadny.

Mając powyższe na względzie, orzeczono jak w sentencji.