103/3/B/2008

POSTANOWIENIE

z dnia 18 kwietnia 2007 r.

Sygn. akt Ts 31/07

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Mirosław Wyrzykowski,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Stanisława Korzeniewskiego, w sprawie zgodności:

art. 7 ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 16 lipca 1998 r. - Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw (Dz. U. z 2003 r. Nr 159, poz. 1547, ze zm.) z art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1, art. 62 ust. 1 i 2 oraz art. 169 ust. 2 i 3 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 9 lutego 2007 r., sporządzonej przez pełnomocnika skarżącego, zakwestionowana została zgodność z Konstytucją Rzeczypospolitej Polskiej art. 7 ust. 2 pkt 1 i 2 ustawy z dnia 16 lipca 1998 r. - Ordynacja wyborcza do rad gmin, rad powiatów i sejmików województw (Dz. U. z 2003 r. Nr 159, poz. 1547, ze zm.; dalej: o.r.g.). Zakwestionowanym unormowaniom o.r.g. skarżący zarzucił, że w zakresie, w jakim pozbawiają prawa wybieralności do rady gminy oraz na stanowisko wójta (burmistrza, prezydenta miasta) osobę karaną za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego oraz osobę, w stosunku do której wydano prawomocny wyrok warunkowo umarzający postępowanie karne w sprawie popełnienia przestępstwa umyślnego ściganego z oskarżenia publicznego, są niezgodne z art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1, art. 62 ust. 1 i 2 oraz art. 169 ust. 2 i 3 Konstytucji. Istoty takiej niezgodności upatruje skarżący w dokonanym przez ustawodawcę wyłączeniu podmiotowym w zakresie biernego prawa wyborczego. Jego zdaniem, wyłączenie to nastąpiło bez upoważnienia konstytucyjnego, z naruszeniem konstytucyjnej zasady równości oraz zawartych w Konstytucji przesłanek dopuszczalności ograniczeń korzystania z konstytucyjnych wolności i praw.

Skarga konstytucyjna wniesiona została w związku z następującą sprawą. Uchwałą nr 14 Gminnej Komisji Wyborczej w Dorohusku z 22 listopada 2006 r. skreślono skarżącego z listy kandydatów na Wójta Gminy Dorohusk. Jako podstawę tego rozstrzygnięcia wskazano w uchwale art. 7 ust. 2 pkt 1 o.r.g. W wyniku skargi pełnomocnika Komitetu Wyborczego Wyborców skarżącego Komisarz Wyborczy w Chełmie, pismem z 23 listopada 2006 r. (DCH-714-2/06), poinformował, że nie znalazł podstaw do uchylenia kwestionowanej uchwały. Za bezsporną uznał okoliczność, iż skarżący został skazany prawomocnym wyrokiem Sądu Rejonowego w Chełmie na karę grzywny za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego. Zgodne z treścią art. 7 ust. 2 pkt 1 o.r.g. było więc - zdaniem komisarza - skreślenie skarżącego z listy kandydatów wobec utraty przez niego prawa wybieralności.

Uzasadniając szczegółowo zarzuty sformułowane pod adresem przepisów o.r.g., skarżący wskazuje na brak konstytucyjnych podstaw do wprowadzenia podmiotowych ograniczeń w zakresie korzystania z biernego prawa wyborczego w wyborach do organów samorządu terytorialnego. Jedyne dopuszczalne ograniczenia zawiera bowiem art. 62 Konstytucji. Ustawowe pozbawienie prawa wybieralności osób, o których mowa w art. 7 ust. 2 pkt 1 i 2 o.r.g. nie odpowiada też przesłankom wskazanym w art. 31 ust. 3 Konstytucji, precyzującym warunki dopuszczalnego ograniczania w korzystaniu z konstytucyjnych wolności i praw. Niezależnie od tego regulacja zaskarżonej ustawy pozostaje w sprzeczności także z zasadą równości wobec prawa, dyskryminuje bowiem całą kategorię obywateli w zakresie biernego prawa wyborczego do organów samorządowych względem osób, które kandydują w wyborach parlamentarnych i na urząd Prezydenta RP.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji, każdy czyje konstytucyjne wolności lub prawa zostały naruszone, ma prawo na zasadach określonych w ustawie wnieść skargę konstytucyjną w sprawie zgodności z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji. W świetle powyższego unormowania nie ulega wątpliwości, że jedynym dopuszczalnym przedmiotem skargi konstytucyjnej może być unormowanie wykazujące złożoną (dwojaką) kwalifikację. Po pierwsze, winno być ono podstawą prawną ostatecznego orzeczenia, z wydaniem którego wiąże skarżący zarzut naruszenia przysługujących mu w świetle postanowień Konstytucji praw lub wolności. Po drugie, to w normatywnej treści uregulowań kwestionowanych w skardze konstytucyjnej tkwić winna bezpośrednia przyczyna niedozwolonej ingerencji organów stosujących prawo w sferę konstytucyjnie chronionych praw podmiotowych skarżącego.

Niezależnie od tego podkreślić należy, iż na osobie występującej ze skargą konstytucyjną ciąży obowiązek precyzyjnego określenia jej podstawy. Stanowią ją unormowania konstytucyjne wyrażające konkretne prawa podmiotowe przysługujące skarżącemu, naruszone kwestionowaną regulacją prawną. Obowiązek powyższy wynika z art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, zgodnie z którym skarżący winien wskazać, jakie konstytucyjne wolności i prawa, i w jaki sposób - jego zdaniem - zostały naruszone przez przepisy ustawy lub innego aktu normatywnego stanowiące przedmiot wnoszonej skargi.

Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego w przypadku niniejszej skargi konstytucyjnej powyższe wymagania nie zostały spełnione.

W odniesieniu do art. 7 ust. 2 pkt 2 o.r.g. stwierdzić należy, iż przepis ten nie był podstawą prawną ostatecznego orzeczenia, z wydaniem którego wiąże skarżący zarzut naruszenia konstytucyjnych praw i wolności. Z treści orzeczeń dołączonych do skargi konstytucyjnej wynika jednoznacznie, iż przesłanką skreślenia skarżącego z listy kandydatów na Wójta było stwierdzenie skazania go prawomocnym wyrokiem sądu na karę grzywny za przestępstwo umyślne ścigane z oskarżenia publicznego. Ta przyczyna utraty biernego prawa wyborczego wymieniona została w art. 7 ust. 2 pkt 1 o.r.g. Przepis pkt 2 art. 7 ust. 2 o.r.g. statuuje natomiast odrębną przesłankę utraty prawa wybieralności, którą stanowi wydanie prawomocnego wyroku warunkowo umarzającego postępowanie karne w sprawie popełnienia takiego przestępstwa. Nie ulega więc wątpliwości, że w sprawie skarżącego art. 7 ust. 2 pkt 2 o.r.g. nie znalazł zastosowania, co tym samym dyskwalifikuje ten przepis jako dopuszczalny przedmiot wniesionej skargi konstytucyjnej.

Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego, skarga konstytucyjna nie spełnia wymagań postawionych przez ustawodawcę także w odniesieniu do art. 7 ust. 2 pkt 1 o.r.g. Kwestionując konstytucyjność tego przepisu, skarżący wskazuje na art. 31 ust. 3, art. 32 ust. 1, art. 62 ust. 1 i 2 oraz art. 169 ust. 2 i 3 Konstytucji, jako na unormowania mające stanowić podstawę wnoszonej skargi. Przypomnieć należy raz jeszcze, iż przepisy Konstytucji określane jako wzorzec kontroli wyrażać winny podmiotowe prawa skarżącego, naruszone zakwestionowaną regulacją. W ocenie Trybunału Konstytucyjnego wymienione wyżej unormowania takiej roli nie spełniają.

W odniesieniu do zasad wyrażonych w art. 31 ust. 3 (zasada proporcjonalności ograniczeń w korzystaniu z konstytucyjnych praw i wolności) oraz art. 32 ust. 1 (zasada równości) Konstytucji stwierdzić należy, iż tylko w ograniczonym zakresie mogą one stanowić podstawę skargi konstytucyjnej. Jak to już wielokrotnie wskazywano w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego, odwołanie się do powyższych zasad możliwe jest w sytuacji, gdy skarżący wskaże, w zakresie jakich konkretnych praw lub wolności, wyrażonych w przepisach konstytucyjnych, zasady te doznały niedozwolonego uszczerbku lub ograniczenia. Dokonane w przypadku niniejszej skargi konstytucyjnej odwołanie do treści art. 62 ust. 1 i 2 oraz art. 169 ust. 2 i 3 Konstytucji takiego wymogu nie spełnia. Odnośnie art. 62 Konstytucji stwierdzić należy, iż wyraża on zupełnie inne prawo podmiotowe, aniżeli to, którego naruszenie wskazuje skarżący. W przepisie tym statuowane jest bowiem czynne prawo wyborcze, a więc prawo do wybierania (Prezydenta RP, posłów, senatorów i przedstawicieli do organów samorządu terytorialnego), nie zaś prawo wybieralności (bierne prawo wyborcze). Z treści skargi konstytucyjnej wynika zaś jednoznacznie, iż zarzuty skarżącego wiążą się z problemem niemożności kandydowania w wyborach wójta. Odwołanie się więc do treści art. 62 Konstytucji, jak i wymienionych w nim przesłanek korzystania z czynnego prawa wyborczego, uznać należy za całkowicie nieadekwatne w stosunku do zarzutów kierowanych pod adresem art. 7 ust. 2 pkt 1 o.r.g.

Wymogu doprecyzowania praw podmiotowych skarżącego, naruszonych kwestionowanym unormowaniem o.r.g., nie spełnia także wskazanie art. 169 ust. 2 i 3 Konstytucji. Zgodnie z treścią art. 169 ust. 2 Konstytucji, „wybory do organów stanowiących są powszechne, równe, bezpośrednie i odbywają się w głosowaniu tajnym. Zasady i tryb zgłaszania kandydatów i przeprowadzania wyborów oraz warunki ważności wyborów określa ustawa”. Z kolei w myśl art. 169 ust. 3 Konstytucji, „zasady i tryb wyborów oraz odwoływania organów wykonawczych jednostek samorządu terytorialnego określa ustawa”. Z okoliczności sprawy, wskutek której sformułowano skargę konstytucyjną wynika jednoznacznie, iż w merytorycznym związku z zarzutami skarżącego pozostawać mógłby jedynie drugi z cytowanych przepisów; skreślenie skarżącego z listy kandydatów nie nastąpiło bowiem w związku z wyborami do organu stanowiącego samorządu terytorialnego, lecz na urząd wójta. Z treści art. 169 ust. 3 Konstytucji nie wynika jednak żadne prawo podmiotowe, które mogłoby stanowić wzorzec kontroli zaskarżonego unormowania o.r.g. Przepis odsyłający do ustawy w zakresie problematyki zasad i trybu wyboru oraz odwoływania organów wykonawczych gminy nie daje także samodzielnie materialnych podstaw umożliwiających ocenę przyjętych przez ustawodawcę przesłanek korzystania z biernego prawa wyborczego w wyborach tych organów.

Reasumując, stwierdzić należy, iż sformułowany przez skarżącego wzorzec kontroli art. 7 ust. 2 pkt 1 o.r.g. nie spełnia ustawowego wymogu wskazania, jakie konkretne prawa podmiotowe, wyrażone w przepisach konstytucyjnych, zostały w tym przypadku naruszone.

Biorąc wszystkie powyższe okoliczności pod uwagę, orzeka się jak w sentencji.

4