117/3/B/2007

POSTANOWIENIE

z dnia 3 kwietnia 2007 r.

Sygn. akt Ts 88/06

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Bohdan Zdziennicki,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Katarzyny Adamowicz w sprawie zgodności:

art. 174 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, ze zm.) z art. 45 ust. 1 w związku z art. 184, art. 78, art. 77 ust. 2 i art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE

W skardze konstytucyjnej z 11 kwietnia 2006 r., sporządzonej przez pełnomocników skarżącej - Katarzyny Adamowicz - zakwestionowano zgodność z Konstytucją art. 174 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, ze zm.; dalej: p.p.s.a.). Zaskarżonym unormowaniom p.p.s.a. skarżąca zarzuciła niezgodność z art. 45 ust. 1 w związku z art. 184, art. 78, art. 77 ust. 2 i art. 2 Konstytucji, wywołaną ograniczeniem prawa stron postępowania sądowoadministracyjnego do dwuinstancyjnego postępowania przed sądami administracyjnymi.

Skarga konstytucyjna została sformułowana w związku z następującym stanem faktycznym. Wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Krakowie z 30 stycznia 2004 r. (sygn. akt I SA/Kr 68/03) oddalona została skarga skarżącej na decyzję Izby Skarbowej w Krakowie z 5 grudnia 2002 r. (nr PD-2/4117-340-342/02) w przedmiocie stwierdzenia nadpłaty w podatku od osób fizycznych za lata 2000 - 2002. Skargę kasacyjną skarżącej od tego orzeczenia oddalił Naczelny Sąd Administracyjny wyrokiem z 1 września 2005 r. (sygn. akt II FSK 747/05). Orzeczenie to zostało doręczone skarżącej 11 stycznia 2006 r.

Uzasadniając postawiony zarzut niekonstytucyjności kwestionowanych przepisów, skarżąca stwierdziła w uzasadnieniu skargi, że ustrojodawca gwarantuje stronom postępowań sądowych nieograniczone prawo do dwuinstancyjnego postępowania sądowego. Tymczasem zaskarżony artykuł p.p.s.a., „ustanawiając podstawy środka zaskarżenia orzeczenia wydanego w pierwszej instancji przez sąd administracyjny posługuje się pojęciami niedookreślonymi i nieadekwatnymi do istoty sporu sądowoadministracyjnego, uniemożliwiającymi prowadzenie tego sporu w drugiej instancji przed takim sądem, którego konstytucyjnym obowiązkiem jest sprawowanie kontroli działalności administracji publicznej, i który w wyniku wykładni użytych w zaskarżonym przepisie pojęć, nie może się od tego obowiązku uchylić i nie może zamknąć jednostce sądowej drogi dochodzenia naruszonych wolności i praw”.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Wniesionej przez skarżącą skardze konstytucyjnej nie może być nadany dalszy bieg.

Poddając wniesioną skargę konstytucyjną wstępnej kontroli, należy bowiem wziąć pod uwagę okoliczność, jaka miała miejsce przed wydaniem niniejszego rozstrzygnięcia. Zakwestionowany w analizowanej skardze konstytucyjnej przepis p.p.s.a. został już poddany merytorycznej kontroli Trybunału Konstytucyjnego, także w kontekście wskazanych w niej konstytucyjnych wzorców. Wyrokiem z dnia 20 września 2006 r. o sygn. SK 63/05 (Dz. U. Nr 170, poz. 1224), Trybunał Konstytucyjny w pełnym składzie orzekł m.in., że „art. 174 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. - Prawo o postępowaniu przed sądami administracyjnymi (Dz. U. Nr 153, poz. 1270, z 2004 r. Nr 162, poz. 1692, z 2005 r. Nr 94, poz. 788, Nr 169, poz. 1417 i Nr 250, poz. 2118 oraz z 2006 r. Nr 38, poz. 268) jest zgodny z art. 45 ust. 1 w związku z art. 2, art. 7, art. 32 ust. 1, art. 77 ust. 2, art. 78 oraz art. 176 ust. 1 Konstytucji”.

We wskazanym wyżej wyroku Trybunał Konstytucyjny nie podzielił opinii skarżącej, że to wadliwe określenie w zaskarżonych przepisach podstaw kasacyjnych ograniczyło badanie przez Naczelny Sąd Administracyjny zasadności jej skargi wszczynającej postępowanie sądowoadministracyjne i że prowadzi to do naruszenia gwarantowanego przez Konstytucję prawa do dwuinstancyjnego postępowania przed sądami administracyjnymi. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego regulacja zawarta w tych przepisach nie ustanawia żadnych podmiotowych ani przedmiotowych ograniczeń prawa do wnoszenia skargi kasacyjnej, przez co spełnia podnoszony w orzecznictwie Trybunału wymóg dostępności środka zaskarżenia. Kwestionowane przepisy p.p.s.a. nie naruszają powołanych w skardze praw podmiotowych również dlatego, że nie ograniczają możliwości uruchomienia postępowania drugoinstancyjnego, zapewniają właściwy jego kształt, chroniący przed arbitralnością orzekania i nierównym traktowaniem, a także nie zamykają drogi do uzyskania wyroku sądu drugiej instancji.

W związku z zaistnieniem powyższej okoliczności należy zauważyć, że w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego dochodziło już do procesowej kwalifikacji przypadków, w których brak podstaw do przyjęcia zaistnienia w danej sprawie powagi rzeczy osądzonej (występującej tylko w przypadku tożsamości podmiotowej i przedmiotowej wniosku lub skargi) nie oznaczał bynajmniej, że uprzednie rozpoznanie sprawy konstytucyjności określonego przepisu prawnego (normy prawnej) z punktu widzenia tych samych zarzutów winno być uznawane za prawnie obojętne. Instytucją, która ma na celu zapewnienie stabilności sytuacji powstałych w wyniku ostatecznego orzeczenia, jest zasada ne bis in idem, rozumiana w postępowaniu przed Trybunałem Konstytucyjnym z uwzględnieniem specyfiki tego postępowania (por. np. postanowienia Trybunału Konstytucyjnego: z 4 maja 2006 r., SK 53/05, OTK ZU nr 5/A/2006, poz. 60; z 24 października 2005 r., SK 2/06, OTK ZU nr 9/A/2006, poz. 141; z 29 maja 2006 r., P 29/05, OTK ZU nr 5/A/2006, poz. 61; z 24 października 2006 r., SK 27/06, OTK ZU nr 9/A/2006, poz. 143; z 23 października 2006 r., SK 66/05, OTK ZU nr 9/A/2006, poz. 139; z 9 stycznia 2007 r., SK 21/06, OTK ZU nr 1/A/2007, poz. 4). W przypadku przesłanki ne bis in idem Trybunał Konstytucyjny dokonuje oceny danej sprawy w kategoriach pragmatycznych, oceniając celowość prowadzenia postępowania i orzekania w kwestii, która została już jednoznacznie i ostatecznie rozstrzygnięta przez ten organ.

W przypadku niniejszej skargi konstytucyjnej nie ulega wątpliwości, że wydanie przez Trybunał Konstytucyjny merytorycznego orzeczenia stało się - w obliczu podjętego już merytorycznego rozstrzygnięcia - zbędne. Trzeba zauważyć, iż wydanie wyroku o zgodności kwestionowanego art. 174 p.p.s.a. ze wskazanymi wzorcami konstytucyjnymi wykluczyło zarówno wywołanie skutku generalnego w postaci derogowania kwestionowanych unormowań, jak i osiągnięcie indywidualnego efektu sanującego zarzucany przez skarżącą stan niekonstytucyjności, a polegającego na wznowieniu postępowania w sprawie, w związku z którą wniesiono skargę konstytucyjną.

Trybunał Konstytucyjny stoi przy tym na stanowisku, że konieczność uwzględniania określonej w ustawie o Trybunale Konstytucyjnym przesłanki zbędności wydania orzeczenia uwidacznia się na każdym etapie postępowania inicjowanego skargą konstytucyjną. Tym samym, pomimo stwierdzenia, iż wniesiona skarga nie wykazuje nieusuniętych w terminie braków formalnych, a sformułowane w niej zarzuty nie zasługują na uznanie za oczywiście bezzasadne, przyjąć należy, że na przeszkodzie merytorycznemu jej rozpatrzeniu stoi okoliczność zbędności wydania orzeczenia. Tym samym, biorąc pod uwagę unormowanie art. 36 ust. 3 w zw. z art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643, ze zm.), należało odmówić nadania skardze konstytucyjnej dalszego biegu.

Trybunał Konstytucyjny uwzględnił także okoliczność, iż w zakresie określonego przez skarżącą wzorca kontroli art. 174 p.p.s.a. znalazł się również art. 184 Konstytucji. Zgodnie z tym przepisem „Naczelny Sąd Administracyjny oraz inne sądy administracyjne sprawują, w zakresie określonym w ustawie, kontrolę działalności administracji publicznej. Kontrola ta obejmuje również orzekanie o zgodności z ustawami uchwał organów samorządu terytorialnego i aktów normatywnych terenowych organów administracji rządowej”. Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego takie określenie podstawy wniesionej skargi konstytucyjnej nie spełnia przesłanek dopuszczalności występowania z tego rodzaju środkiem ochrony. Zarówno z treści art. 79 ust. 1 Konstytucji, jak i postanowień ustawy o Trybunale Konstytucyjnym (art. 47 ust. 1 pkt 2), precyzujących zasady korzystania ze skargi, wynika jednoznacznie, iż układem odniesienia kontroli przepisów kwestionowanych przez skarżącą muszą być przepisy konstytucyjne wyrażające przysługujące jej prawa lub wolności. Art. 184 Konstytucji ma charakter ustrojowo-kompetencyjny i nie wyraża bezpośrednio konkretnych praw podmiotowych, chronionych za pomocą skargi konstytucyjnej. Także więc i w tym zakresie podstawy niniejszej skargi konstytucyjnej nie może być nadany jej dalszy bieg.

Biorąc wszystkie powyższe okoliczności pod uwagę, orzeka się jak w sentencji.

3