168/4/B/2007

POSTANOWIENIE

z dnia 11 września 2006 r.

Sygn. akt Ts 127/06

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Biruta Lewaszkiewicz-Petrykowska,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Jacka Garbacza, w sprawie zgodności:

art. 248 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. Nr 90, poz. 557 ze zm.) z art. 2, art. 31 ust. 3, art. 40 oraz art. 41 ust. 4 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej z 22 maja 2006 r. wniesiono o stwierdzenie niezgodności przepisu art. 248 § 1 ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. - Kodeks karny wykonawczy (Dz. U. Nr 90, poz. 557 ze zm.; dalej jako: k.k.w.) z art. 2, art. 31 ust. 3, art. 40 oraz art. 41 ust. 4 Konstytucji.

Skarga konstytucyjna została oparta na następującym stanie faktycznym. Zarządzeniem z 12 grudnia 2005 r. sędzia penitencjarny Sądu Okręgowego we Wrocławiu - V Wydział Penitencjarny uznał za bezzasadną skargę skarżącego na przepełnienie w celi i narażenie go na zakażenie wirusem HIV i HCV. Postanowieniem z 9 lutego 2006 r. Sąd Okręgowy we Wrocławiu - Wydział V Penitencjarny zaskarżone zarządzenie utrzymał w mocy.

Skarżący zarzucił w skardze konstytucyjnej, że zaskarżony przepis art. 248 § 1 k.k.w. jest niezgodny z wskazanymi wzorcami konstytucyjnymi, narusza bowiem prawo skarżącego do bycia traktowanym w sposób humanitarny w okresie odbywania kary pozbawienia wolności, prowadzi do karania go w sposób okrutny, nieludzki i poniżający, sprawia, że kara pozbawienia wolności stosowana jest w sposób prowadzący do szczególnego udręczenia skazanych, którzy przebywają nieproporcjonalnie długo w opisanych warunkach. Przepis ten, nie wprowadzając granic czasowych stosowania ograniczenia praw i wolności skazanego, narusza także zasadę dostatecznej określoności prawa oraz zasady przyzwoitej legislacji.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji przedmiotem skargi konstytucyjnej może być ustawa lub inny akt normatywny, na podstawie którego sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie o jego wolnościach lub prawach albo o jego obowiązkach określonych w Konstytucji. Oznacza to, że przesłanką rozpoznania skargi konstytucyjnej nie może być wskazanie dowolnego przepisu ustawy lub innego aktu normatywnego, ale tylko takiego, który w konkretnej sprawie stanowił podstawę ostatecznego rozstrzygnięcia.

Zasadniczym powodem niedopuszczalności nadania biegu skardze konstytucyjnej w sprawie skarżącego jest jednak fakt, że wskazana przez skarżącego decyzja procesowa nie może być uznana za ostateczne orzeczenie o wolnościach i prawach, o którym mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji.

Jak wskazał Trybunał w postanowieniu SK 50/03, wprowadzając do naszego systemu prawnego powszechną skargę konstytucyjną ustawodawca uzależnił możliwość jej wnoszenia od ziszczenia szeregu warunków formalnych i merytorycznych, wskazanych w art. 79 ust. 1 Konstytucji. Jednym z nich jest warunek, by „sąd lub organ administracji publicznej orzekł ostatecznie” o wolnościach lub prawach skarżącego. Ta formuła konstytucyjna jest uzupełniona przez wskazanie w art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, iż skarga „może być wniesiona po wyczerpaniu toku instancyjnego”. Zacytowane fragmenty przepisów stały się podstawą do sformułowania powtarzanego wielokrotnie w orzeczeniach Trybunału Konstytucyjnego stanowiska, iż „istotą skargi konstytucyjnej jest jej nadzwyczajny i subsydiarny charakter”. Oznacza to dopuszczenie skargi dopiero w momencie, „gdy skarżący nie dysponuje już żadną proceduralną możliwością uruchomienia dalszego postępowania przed sądem bądź organem administracji publicznej w swojej sprawie” (postanowienia z: 5 grudnia 1997 r., sygn. Ts 14/97, OTK ZU nr 1/1998, poz. 9; 21 stycznia 1998 r., sygn. Ts 27/97, OTK ZU nr 2/1998, poz. 19; 20 maja 1998 r., sygn. Ts 76/98, OTK ZU nr I/1999, poz. 53). Kluczem do bliższego określenia omawianej przesłanki dopuszczalności skargi konstytucyjnej jest odnoszone do organu sformułowanie „orzekł ostatecznie”.

Trybunał Konstytucyjny w swym dotychczasowym orzecznictwie odnotował, że wskazany w art. 79 ust. 1 Konstytucji warunek dopuszczalności skargi odbiega od sformułowań, którymi posługuje się ustawodawca w ustawach regulujących poszczególne procedury. Wprowadzenie nowego pojęcia, użytego po raz pierwszy w Konstytucji, nie było - w ocenie Trybunału - dziełem przypadku. Przeciwnie - ustawodawcy chodziło o „użycie pojęcia nowego (odrębnego), o możliwie najogólniejszym charakterze, odnoszącego się do wszelkiego rodzaju końcowych rozstrzygnięć, podejmowanych we wszelkiego rodzaju postępowaniach (...)” (sygn. Ts 14/97, jak wyżej). Wspólną cechą ogółu tych rozstrzygnięć jest to, że skarżący nie ma już żadnych proceduralnych możliwości działania we własnej sprawie. „Trybunał Konstytucyjny powinien wkraczać dopiero po wyczerpaniu tych wszystkich procedur pozwalających na rozstrzygnięcie sprawy, które mogą zostać uruchomione przez samego skarżącego” (sygn. Ts 76/98).

Zarządzenie sędziego penitencjarnego Sądu Okręgowego we Wrocławiu - V Wydział Penitencjarny uznające za bezzasadną skargę skarżącego na przepełnienie w celi i narażenie go na zakażenie wirusem HIV i HCV jest decyzją procesową wydawaną stosownie do aktualnego stanu postępowania i okoliczności, które mogą ulec zmianie. Niewątpliwie więc nie ma ono charakteru orzeczenia ostatecznego. Skazany w każdej chwili może ponowić skargę na przepełnienie w celi. Ustawa nie przewiduje ani terminu, ani przesłanek ograniczających taką możliwość, a wcześniejsza odmowa, nie stanowi przesłanki negatywnej do występowania ze skargą. Jedyne ograniczenie zawiera przepis art. 6 § 3 k.k.w., zgodnie z którym sąd może pozostawić bez rozpoznania skargi i prośby jeżeli oparte są na tych samych podstawach faktycznych. Nie ma jednak przeszkód do uwzględnienia skargi, nawet jeśli wniesiono ją w oparciu o takie same podstawy faktyczne. Co więcej, należy podkreślić, że uwzględnienie skargi skarżącego na przepełnienie w celi nie wymaga ani zmiany, ani uchylenia wcześniejszego rozstrzygnięcia w tej kwestii. Oddaleniu skargi skarżącego nie towarzyszy zakaz ponownego żądania (nie działa zasada ne bis in idem), ani też nie korzysta ono z powagi rzeczy osądzonej (res iudicata). W świetle tych spostrzeżeń nie sposób twierdzić, że postanowienie zawierające negatywną opinię w przedmiocie ułaskawienia jest orzeczeniem ostatecznym w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji.

W tym stanie rzeczy należy odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

3