Money.plPrawoOrzecznictwo

Trybunał Konstytucyjny

Postanowienie z dnia 2005-12-20 - Ts 146/05
Repertorium:Ts | Repertorium Trybunału Konstytucyjnego - do rejestrowania skarg konstytucyjnych podlegających wstępnemu rozpoznaniu.
Sygnatura:Ts 146/05
Tytuł:Postanowienie z dnia 2005-12-20
Publikacja w Z.U.Z.U. 2006 / 4B / 143

143/4/B/2006

POSTANOWIENIE

z dnia 20 grudnia 2005 r.

Sygn. akt Ts 146/05

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Marian Grzybowski,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Joanny Majorczyk w sprawie zgodności:

- art. 6 ust. 1 pkt 1a) tiret 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o restrukturyzacji niektórych należności publicznoprawnych od przedsiębiorców (Dz. U. Nr 155, poz. 1287 ze zm.) z art. 2, art. 32 ust. 1 i art. 64 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, oraz art. 9 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej w zw. z art. 14 Konwencji o ochronie człowieka i podstawowych wolności oraz art. 1 Protokołu I do Konwencji;

- art. 59 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 ze zm.) z osobna albo łącznie z art. 6 ust. 1 pkt 1a) tiret 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o restrukturyzacji niektórych należności publicznoprawnych od przedsiębiorców w związku z art. 9 pkt 1 tej ustawy z art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej z 19 sierpnia 2005 r. wniesiono o stwierdzenie niezgodności art. 6 ust. 1 pkt 1a) tiret 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o restrukturyzacji niektórych należności publicznoprawnych od przedsiębiorców (Dz. U. Nr 155, poz. 1287 ze zm.; dalej: ustawa o restrukturyzacji) z art. 2, art. 32 ust. 1 i art. 64 ust. 2 Konstytucji, oraz art. 9 Konstytucji w zw. z art. 14 Konwencji o ochronie człowieka i podstawowych wolności oraz art. 1 Protokołu I do Konwencji; oraz art. 59 § 1 pkt 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. Nr 137, poz. 926 ze zm.) z osobna albo łącznie z art. 6 ust. 1 pkt 1a) tiret 1 ustawy z dnia 30 sierpnia 2002 r. o restrukturyzacji niektórych należności publicznoprawnych od przedsiębiorców w związku z art. 9 pkt 1 tej ustawy z art. 32 ust. 1 Konstytucji.

Skarga konstytucyjna została oparta na następującym stanie faktycznym. 24 kwietnia 2002 r. skarżąca wraz z mężem złożyła korektę zeznania podatkowego za rok 2000 wykazującą zaległość podatkową, zaś 18 lipca 2002 r. dokonała wpłaty zaległości wraz z odsetkami. W dniu 14 listopada 2002 r. skarżąca wystąpiła z wnioskiem o restrukturyzację zaległości podatkowej, jednak 24 grudnia 2004 r. Urząd Skarbowy Poznań - Jeżyce (sygn. akt SU/4101-145/02/R) wydał decyzję o umorzeniu postępowania z powodu wcześniejszego wygaśnięcia zobowiązania, a więc bezprzedmiotowości postępowania. Izba Skarbowa w Poznaniu decyzją z 21 marca 2003 r. (sygn. akt NNU/4264-21/03) utrzymała w mocy decyzję organu niższej instancji. Po rozpoznaniu skargi na decyzję Izby Skarbowej w Poznaniu Wojewódzki Sąd Administracyjny w Poznaniu wyrokiem z 10 lutego 2004 r. (sygn. akt I SA/Po 1368/03) oddalił skargę. Wyrokiem z 20 stycznia 2005 r. Naczelny Sąd Administracyjny (sygn. akt FSK 1321/04) oddalił skargę kasacyjną w tej sprawie.

Skarżąca zarzuciła, że w niniejszej sprawie naruszone zostało prawo do równego traktowania wyrażone w art. 32 ust. 1 Konstytucji oraz prawo do ochrony własności, o którym mowa w art. 64 ust. 2 Konstytucji. Zdaniem skarżącej zaskarżony przepis art. 59 § 1 ordynacji podatkowej rozumiany w ten sposób, że zapłata należności podatkowej i odsetek w sytuacji zagrożenia przymusową egzekucją i utraty źródła dochodów wobec braku możliwości uzyskania zaświadczenia o braku zaległości podatkowych powoduje wygaśnięcie zobowiązania podatkowego, prowadzi do naruszenia zasady równej ochrony własności. Podatnik, który zapłacił podatek znajduje się bowiem zdaniem skarżącej w gorszej sytuacji niż podatnicy, którzy podatku nie zapłacili. Nie może bowiem korzystać z możliwości restrukturyzacji należności podatkowej. Prowadzi to do naruszenia prawa skarżącej do równego traktowania. Zdaniem skarżącej w ten sposób podatnik, który wypełnił swój obowiązek zostaje pozbawiony dobrodziejstwa płynącego z innych przepisów (o restrukturyzacji) i traci przez to część majątku, co narusza prawo do ochrony własności (art. 64 ust. 2 Konstytucji). Naruszenie wyrażonej w art. 2 Konstytucji zasady zaufania do państwa prawnego polega w przekonaniu skarżącej na nieprzewidywalności działania ustawodawcy i zbyt szybkim wprowadzeniu ustawy o restrukturyzacji należności publicznoprawnych, której projekt skierowano do Sejmu już po dniu dokonania przez skarżącą zapłaty. W ten sposób Państwo uzyskało korzyść, a skarżąca poniosła stratę majątkową. Zdaniem skarżącej przepis art. 6 ust. 1 pkt 1a) tiret 1 ustawy o restrukturyzacji jest sprzeczny z art. 14 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności oraz art. 1 Protokołu I do Konwencji gdyż wprowadza dyskryminację oraz narusza prawo do niezakłóconego korzystania z mienia.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji warunkiem merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej jest wykazanie przez skarżącą, iż w związku z wydaniem przez organ władzy publicznej ostatecznego orzeczenia na podstawie zakwestionowanego w skardze aktu normatywnego, doszło do naruszenia przysługujących skarżącej praw lub wolności o charakterze konstytucyjnym. Uprawdopodobnienie przez skarżącą naruszenia jej praw lub wolności jest zatem przesłanką konieczną dla uznania dopuszczalności skargi konstytucyjnej. W tym stanie rzeczy Trybunał Konstytucyjny zobowiązany był zbadać, czy istotnie w niniejszej sprawie doszło do naruszenia wskazanych przez skarżącą praw konstytucyjnych. Przekonanie skarżącej, że poprzez zastosowanie zaskarżonych przepisów doszło do naruszenia prawa do równego traktowania oraz prawa do ochrony własności i zasady zaufania do państwa prawnego jest jednak oczywiście niezasadne.

Wskazywane przez skarżącą zagadnienie wygaśnięcia zobowiązania podatkowego i określenia charakteru świadczenia na poczet wymagalnego zobowiązania podatkowego nie mogą być przedmiotem rozstrzygnięcia Trybunału Konstytucyjnego. Jak wskazuje sama skarżąca, istota problemu związana jest z rozbieżnościami w ocenie wskazanych przepisów ordynacji podatkowej przez organy podatkowe i sądy administracyjne, oraz skutków spełniania obowiązku podatkowego, a więc z niejednolitą wykładnią przepisów. Ta zaś nie może być przedmiotem rozpoznania Trybunału. Prezentowane pomocniczo orzecznictwo sądów administracyjnych dotyczy istnienia obowiązku zapłaty i jego wygaśnięcia, w sprawie niniejszej chodzi zaś o kwestię spełnienia należnego świadczenia wynikającego z zaległości podatkowej, której skarżąca nie kwestionuje. Ponadto wskazać należy, że w sytuacji skarżącej chodziło o dobrowolne dokonanie zapłaty podatku należnego, w wysokości określonej przez skarżącą w korekcie zeznania podatkowego. Skarżąca nie kwestionowała ponadto samego obowiązku zapłaty podatku oraz odsetek, lecz jedynie wysokość odsetek od zaległości podatkowej, jako że wnosiła o ich umorzenie. Tym samym argumenty dotyczące spornego charakteru świadczenia skarżącej uznać należy za chybione.

Rozważeniu podlegają jednak zarzuty skarżącej dotyczące naruszenia prawa do ochrony własności i prawa do równego traktowania w związku z wprowadzeniem ustawy o restrukturyzacji należności publicznoprawnych w kontekście przepisów ordynacji podatkowej. Uznać należy, że mają one charakter oczywiście bezzasadny. Jak wynika z treści skargi konstytucyjnej zarzuty skarżącej związane są z pozbawieniem jej możliwości restrukturyzacji należności publicznoprawnych. Skarżąca twierdzi, że będąc podatnikiem, który zapłacił podatek znajduje się w gorszej sytuacji niż podatnicy, którzy podatku nie zapłacili, ponieważ nie może korzystać z możliwości restrukturyzacji należności podatkowej. Tak formułowany zarzut naruszenia prawa do ochrony własności oraz narażenia skarżącej na stratę majątkową jest jednak oczywiście bezzasadny. Jak stwierdzał to już wielokrotnie Trybunał Konstytucyjny, wyrażona w art. 64 ust. 2 Konstytucji zasada ochrony własności nie ma bezpośredniego zastosowania do przepisów określających obowiązki podatkowe. Zgodnie z art. 84 Konstytucji każdy jest zobowiązany do ponoszenia ciężarów i świadczeń publicznych, stąd ich nakładanie oraz wprowadzanie ulg i zwolnień podatkowych nie może być uznawane za ograniczenie prawa własności. Władza ustawodawcza ma daleko idącą swobodę w kształtowaniu prawa daninowego, w ramach której mieści się możliwość wyboru między różnymi konstrukcjami zobowiązań podatkowych (zob. wyroki z: 3 listopada 1998 r., K. 12/98, OTK ZU nr 6/1998, poz. 98; 5 stycznia 1999 r., K. 27/98, OTK ZU nr 1/1999, poz. 1). Jeszcze swobodniej może ustawodawca decydować o ulgach i zwolnieniach podatkowych, dlatego że o ich przedmiocie i zakresie nie decydują przesłanki prawne, ale ekonomiczne i społeczne. Stąd też można mówić o daleko idącej swobodzie w ustanawianiu podmiotowych zwolnień od podatków, jeżeli zwolnienia te, mające charakter wyjątków od zasady powszechności obciążeń podatkowych, są usprawiedliwione celami społeczno-gospodarczymi, znajdującymi uzasadnienie w wartościach chronionych konstytucyjnie. Następstwem swobody ustawodawcy w kształtowaniu wskazanych wyżej elementów prawa daninowego jest ograniczenie kompetencji Trybunału Konstytucyjnego, który nie jest uprawniony do oceny celowości poszczególnych rozwiązań przyjmowanych przez ustawodawcę. Trybunał może ingerować w tę dziedzinę wówczas, gdy unormowania ustawowe poddawane kontroli godzą w sposób oczywisty w inne normy, zasady lub wartości konstytucyjne; nie ma w każdym razie podstaw do ingerencji, gdy ustawodawca wybrał jeden z możliwych wariantów uregulowania danej kwestii, nawet w razie wątpliwości, czy wybrał wariant najlepszy (wyrok z 9 maja 2005 r., SK 14/04, OTK ZU nr 5A/2005, poz. 47).

Restrukturyzacja należności podatkowych jest w istocie zwolnieniem z obowiązku zapłaty należnej daniny na rzecz państwa. Możliwość restrukturyzacji należności nie jest więc prawem, lecz szczególnym przywilejem przyznawanym przez ustawodawcę w uzasadnionych wypadkach. Ustawodawcy przysługuje swoboda decyzji, co do wprowadzenia określonego przywileju podatkowego, określenia jego zakresu przedmiotowego, podmiotowego i innych elementów. W tej sytuacji wyłączenie z grona podmiotów uprawionych do korzystania z tego przywileju nie może być samo w sobie traktowane jako naruszenie ochrony własności i narażenie na stratę majątkową.

Ochrona prawna osób powołujących się na dany przywilej nie jest więc równa bezpośredniej ochronie praw i wolności konstytucyjnych jednostki. Wprowadzone przez ustawodawcę ograniczenia i wyłączenia nie mogą jednak prowadzić do naruszenia ogólnych zasad wiążących demokratyczne państwo prawne oraz reguł rzetelności postępowania wobec jednostki. W tym zakresie znaczenie może mieć więc podniesiony przez skarżącego zarzut naruszenia zasady równości. Ocenie podlegać może jedynie to, czy sposób określenia podmiotów uprawnionych do korzystania z tak wskazanego przywileju podatkowego nie narusza zasady równości.

Analiza zaskarżonych przepisów oraz stanu faktycznego wskazanego w skardze konstytucyjnej przekonuje jednak, że zarzut naruszenia zasady równości jest oczywiście nietrafny. Wprowadzenie przepisów przyznających szczególne przywileje podatkowe, do których należy wskazana możliwość restrukturyzacji należności podatkowych nie jest sprzeczne z zasadą równości pod warunkiem, że równo traktują tych, którzy posiadają tę samą cechę, są w tej samej sytuacji. Zgodnie z utrwaloną już linią doktryny konstytucyjnej oraz orzecznictwa Trybunału Konstytucyjnego istota zasady równości sprowadza się do nakazu adresowanego do władzy publicznej takiego samego pod względem prawnym traktowania podmiotów należących do tej samej kategorii, klasy podmiotów wyróżnionych ze względu na daną cechę lub kryterium uznawane za prawnie doniosłe (relewantne) z punktu widzenia ukształtowania treści stosunku prawnego, a więc związanych z nim praw i obowiązków, łączącego tę wyróżnioną kategorię podmiotów z władzą publiczną (orzeczenie TK z 9 marca 1988 r., U. 7/87, OTK w 1986-1995, Tom I, poz. 1; wyrok TK z 16 lutego 1999 r., SK 11/98). Zasada równości jest więc określana jako adresowana do organów państwa dyrektywa zakazująca stanowienie norm prawnych dyskryminujących lub uprzywilejowujących pewne osoby przez bezzasadne różnicowanie ich sytuacji prawnej. Równość w rozumieniu konstytucyjnym nie ma charakteru abstrakcyjnego i absolutnego, zgodnie z powszechnie przyjętym założeniem nie oznacza identyczności (tożsamości) praw wszystkich jednostek. Równość (prawo do równego traktowania) funkcjonuje zawsze w pewnym kontekście sytuacyjnym, odniesiona musi być do zakazów lub nakazów albo nadania uprawnień określonym jednostkom w porównaniu ze statusem innych jednostek (postanowienie TK z 24 października 2001 r., SK 10/01).

W niniejszej sprawie uprawnienie do ubiegania się o możliwość restrukturyzacji należności publiczoprawnych przyznano wszystkim podmiotom posiadającym zaległości podatkowe określone w art. 6 ustawy o restrukturyzacji. Objęto nią więc wszystkich, którzy na dzień wejścia w życie ustawy spełniali określone w niej warunki, tj. po pierwsze posiadali zaległości podatkowe, po drugie należności te znane były na dzień 30 czerwca 2002 r. Skarżąca jednak w dniu wejścia w życie wskazanych przepisów nie spełniała pierwszego z tych warunków, a więc nie sposób uznać by jej sytuacja była równa sytuacji innych podmiotów, których należność istniała w dniu wejścia w życie ustawy. Nie jest pokrzywdzeniem skarżącej przyznanie przywilejów podatkowych tym, którzy w innym momencie czasowym znaleźli się w sytuacji, w której skarżąca znajdowała się w przeszłości, gdy owe przywileje jeszcze nie istniały. Zasada równości nie może być rozumiana jako przeszkoda w przyznaniu przywilejów jednostkom, ze względu na tych którzy znajdowali się w przeszłości w sytuacji podobnej i z przywilejów nie mogli skorzystać. Zasada równości nie działa bowiem pro futuro i nie zabrania modyfikowania sytuacji prawnej podmiotów, pod warunkiem, że równo określone zostaną prawa, wolności, przywileje i obowiązki tych którzy znajdą się wówczas w takiej samej sytuacji.

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji przedmiotem kontroli w trybie skargi konstytucyjnej może być jedynie zgodność z Konstytucją ustawy lub innego aktu normatywnego. Wyłącza to możliwość orzekania Trybunału w zakresie zarzutów skarżącej związanych z wskazanymi jako wzorce oceny zgodności zaskarżonych przepisów art. 14 Konwencji o ochronie praw człowieka i podstawowych wolności oraz art. 1 Protokołu I do Konwencji.

W tym stanie rzeczy, należało odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

5

Ts | Repertorium Trybunału Konstytucyjnego - inne orzeczenia:
dokumentpublikacja
Ts 93/11   Postanowienie-Zażalenie z dnia 2012-02-02
 
Z.U. 2012 / 1B / 132
Ts 93/11   Postanowienie z dnia 2011-07-04
 
Z.U. 2012 / 1B / 131
Ts 9/11   Postanowienie-Zażalenie z dnia 2012-02-15
 
Z.U. 2012 / 1B / 107
Ts 9/11   Postanowienie z dnia 2011-04-14
 
Z.U. 2012 / 1B / 106
Ts 85/11   Postanowienie z dnia 2011-12-05
 
Z.U. 2012 / 1B / 130
  • Adres publikacyjny: