11/1/B/2007

POSTANOWIENIE

z dnia 1 grudnia 2005 r.

Sygn. akt Ts 71/05

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Janusz Niemcewicz,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Marka Lutosławskiego w sprawie zgodności:

art. 2 ust. 2a i art. 2 ust. 3 ustawy z dnia 29 lipca 1992 r. o grach i zakładach wzajemnych (Dz. U. z 2004 r. Nr 4, poz. 27 ze zm.) z art. 2, art. 32 ust. 1 i 2, art. 84 oraz art. 217 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej z 6 maja 2005 r. pełnomocnik skarżącego zakwestionował zgodność z Konstytucją art. 2 ust. 2a oraz art. 2 ust. 3 ustawy z 29 lipca 1992 r. o grach i zakładach wzajemnych (dalej: ugzw). Zgodnie z art. 2 ust. 2a ugzw Grami na automatach są gry o wygrane pieniężne lub rzeczowe na urządzeniach mechanicznych, elektromechanicznych i elektronicznych. Natomiast art. 2 ust. 3 ugzw, w brzmieniu obowiązującym w 2002 r. miał treść następującą: Minister właściwy do spraw finansów publicznych rozstrzyga w drodze decyzji, czy gra losowa, zakład wzajemny lub gra na automacie, niewymienione w ust. 1, 2 i 2a, jest grą losową, zakładem wzajemnym lub grą na automacie. Zaskarżonym przepisom skarżący zarzucił niezgodność z art. 2, art. 32 ust. 1 i 2, art. 84 oraz art. 217 Konstytucji.

Skarga konstytucyjna została sformułowana w związku z następującą sprawą. Decyzją z 20 czerwca 2002 r. (nr GL-725/I/A/O/31-2/02) Minister Finansów rozstrzygnął, że gry na urządzeniach będących w posiadaniu skarżącego są grami na automatach w rozumieniu przepisów ugzw. Oznaczało to w konsekwencji, że - zgodnie z art. 3 ugzw - prowadzenie tego typu działalności dozwolone jest wyłącznie na zasadach określonych w ustawie. Wniosek skarżącego o ponowne rozpatrzenie sprawy rozpoznany został decyzją Ministra Finansów z 21 października 2002 r. (nr GL-725/I/A/O/31-3/02), którą utrzymano w mocy poprzednie rozstrzygnięcie tego organu. Skarga skarżącego na tę decyzję została oddalona wyrokiem Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie z 14 kwietnia 2004 r. (sygn. akt 6 II SA 3805/02). W jego uzasadnieniu wskazano, że w orzecznictwie sądów administracyjnych przyjęte jest stanowisko, zgodnie z którym „wygraną może być zarówno możliwość kontynuowania gry bez konieczności wrzucania nowych monet, jak i samo tylko odzyskanie opłaty za grę”. Ponadto sąd podkreślił, że „wygrana rzeczowa obejmuje każdą korzyść wynikającą z gry, w tym możliwość jej kontynuowania”. W konkluzji sąd uznał, że Minister Finansów wyczerpująco zebrał i rozpatrzył cały materiał dowodowy i ustalił w sposób prawidłowy stan faktyczny sprawy. Skarga kasacyjna od tego orzeczenia została następnie oddalona wyrokiem Naczelnego Sądu Administracyjnego z 30 listopada 2004 r. (sygn. akt GSK 967/04). W uzasadnieniu tego wyroku w całości podtrzymano argumentację wyrażoną w zaskarżonym orzeczeniu, podkreślając, że nawiązuje ona do stanowiska utrwalonego już w orzecznictwie sądowym.

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 20 czerwca 2005 r. wezwano pełnomocnika skarżącego do uzupełnienia braków formalnych wniesionej skargi, m.in. przez wskazanie, jakie konstytucyjne wolności lub prawa, i w jaki sposób - zdaniem skarżącego - zostały naruszone przez zakwestionowane w skardze przepisy ugzw.

W piśmie z 4 lipca 2005 r. pełnomocnik skarżącego wyjaśnił, że zaskarżone przepisy godzą w zasadę zaufania obywateli do państwa i stanowionego prawa, ponieważ nie zawierają precyzyjnego określenia pojęcia wygranej rzeczowej w grach na automatach. Ponadto naruszają prawo obywatela do ponoszenia wyłącznie ciężarów publicznoprawnych nałożonych ustawowo (art. 84 i art. 217 Konstytucji). Naruszenie to wynika z upoważnienia Ministra Finansów do określania przedmiotu opodatkowania podatkiem od gier. Zdaniem skarżącego, takie upoważnienie godzi również w zasadę równości wobec prawa.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji skarga konstytucyjna jest środkiem ochrony konstytucyjnych praw lub wolności, realizowanej przez poddanie kontroli Trybunału Konstytucyjnego przepisów ustawy lub innego aktu normatywnego, stanowiących podstawę ostatecznego orzeczenia sądu lub organu administracji publicznej, naruszającego wolności lub prawa albo obowiązki skarżącego określone w Konstytucji. Warunkiem dopuszczalności korzystania ze skargi konstytucyjnej jest uczynienie jej przedmiotem przepisów, wykazujących złożoną kwalifikację. Po pierwsze, winny być one podstawą prawną indywidualnego rozstrzygnięcia wydanego w sprawie skarżącego. Po drugie, to w ich treści normatywnej winna tkwić przyczyna naruszenia konstytucyjnych wolności lub praw skarżącego. Tym samym, doprowadzenie do stanu zgodności z Konstytucją wymagać winno usunięcia wadliwych regulacji z systemu obowiązującego prawa. Kwestionując konstytucyjność unormowań stanowiących przedmiot skargi, skarżący ma obowiązek wskazać sposób, w jaki zaskarżone przepisy naruszają postanowienia ustawy zasadniczej wyrażające przysługujące mu prawa podmiotowe (art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym).

Przedmiotem niniejszej skargi konstytucyjnej uczynił skarżący dwa przepisy. Art. 2 ust. 2a ugzw definiuje pojęcie gier na automatach, odnosząc je do gier o wygrane pieniężne lub rzeczowe na urządzeniach mechanicznych, elektromechanicznych i elektronicznych. Z kolei art. 2 ust. 3 ugzw (w brzmieniu obowiązującym w dniu wydawania wobec skarżącego decyzji przez Ministra Finansów) upoważniał ten organ do rozstrzygania w drodze decyzji, czy gra losowa, zakład wzajemny lub gra na automacie, niewymienione w ust. 1, 2 i 2a, jest grą losową, zakładem wzajemnym lub grą na automacie. Wobec przytoczonych wyżej unormowań skarżący formułuje zarzut niezgodności z zasadą zaufania obywatela do państwa i stanowionego prawa, zasadą wyłącznie ustawowego określenia elementów obowiązku podatkowego oraz zasadą równości wobec prawa.

Zdaniem Trybunału Konstytucyjnego u podstaw zarzutów sformułowanych przez skarżącego wobec kwestionowanych w skardze przepisów tkwi negatywna ocena sposobu, w jakich organy orzekające dokonały w ich świetle subsumcji stanu faktycznego w sprawie skarżącego. Dla treści podjętych w sprawie rozstrzygnięć decydujące znaczenie miała bowiem interpretacja zwrotu „wygrane rzeczowe” dokonana przez - działającego na podstawie art. 2 ust. 3 ugzw - Ministra Finansów. W istocie rzeczy w postanowieniach zakwestionowanej ustawy brak jest definicji tego pojęcia. Wbrew twierdzeniom skarżącego, z powyższej okoliczności nie należy jednak wysnuwać wniosku, jakoby sposób jego rozumienia pozostawiony został dla całkowicie dowolnej, swobodnej i arbitralnej decyzji interpretacyjnej organów stosujących art. 2 ust. 2a ugzw. Dokonywana dla potrzeb kwalifikacji określonych stanów faktycznych wykładnia pojęcia „wygrane rzeczowe” realizuje się bowiem w konkretnych ramach materialno- i proceduralno-prawnych. Jak to podkreślił w treści uzasadnienia swojego wyroku z 14 kwietnia 2004 r. Wojewódzki Sąd Administracyjny w Warszawie, pojęcie to ma swoją treść, utrwaloną w orzecznictwie sądowym, opartą na unormowaniach cywilnoprawnych. Podkreślić trzeba przy tym, iż sam fakt powstrzymania się przez ustawodawcę od definiowania pojęcia zastosowanego w treści konkretnego aktu prawnego, nie oznacza jeszcze, że taka definicja, zbudowana w oparciu o treść innych przepisów powszechnie obowiązujących, nie funkcjonuje w obrocie prawnym. Ponadto Trybunał Konstytucyjny wielokrotnie podkreślał, że ocena zgodności z Konstytucją kwestionowanego unormowania nie może abstrahować od przyjętego w praktyce sposobu jego rozumienia przyjmowanego przez organy orzekającej, przede wszystkim sądy (zob. np. wyrok TK z 3 października 2000 r., sygn. K. 33/99, OTK ZU Nr 6/2000, poz. 188). Tym samym, dla wykazania wadliwości przepisu stanowiącego przedmiot wnoszonej skargi konstytucyjnej nie może być wystarczające stwierdzenie, że interpretacja tego przepisu ustalona została w praktyce organów stosujących go. Dopiero precyzyjne wykazanie, iż taka właśnie interpretacja godzi w określone prawa lub wolności konstytucyjne pozwoliłoby na stwierdzenie, iż w skardze wskazany został przez skarżącego sposób naruszenia tych praw lub wolności. Ograniczenie się przez skarżącego do stwierdzenia braku legalnej definicji pojęcia zastosowanego w danym akcie prawnym w żadnym razie wymogu takiego wskazania nie realizuje. Nie można też uznać, aby argumentem na rzecz niekonstytucyjności art. 2 ust. 2a ugzw mogła być sama tylko krytyczna ocena konsekwencji przyjętej przez organy orzekające interpretacji pojęcia „wygrane rzeczowe”, związanych z koniecznością zastosowania tego przepisu wobec skarżącego.

W ocenie Trybunału nieuzasadnione w stopniu oczywistym są również zarzuty skarżącego skierowane wobec unormowania art. 2 ust. 3 ugzw. Trzeba podkreślić, że z przepisu upoważniającego Ministra Finansów do rozstrzygania w drodze decyzji o kwalifikacji określonej gry, czy zakładu jako gry losowej, zakładu wzajemnego lub gry na automacie nie wynika jeszcze kompetencja tego organu do konstruowania własnej, niezależnej od wynikającej z obowiązujących przepisów, definicji pojęcia „wygrane rzeczowe”. Podejmując określone rozstrzygnięcie, Minister Finansów w oczywisty sposób związany jest wykładnią tego pojęcia sformułowaną w oparciu o obowiązujące normy prawne i utrwaloną w orzecznictwie sądowym. Jak to podkreślił Naczelny Sąd Administracyjny w jednym ze swoich orzeczeń „rozstrzygnięcie to może nastąpić jedynie w ramach i przy spełnieniu wszystkich przesłanek określonych w ust. 1 i 2 art. 2 ugzw. Stosuje się więc do niego rygory interpretacji ścisłej tych przepisów” (zob. wyrok NSA z 10 lutego 1998 r., sygn. akt II SA 1260/97, Jurysta Nr 5/1998). Wspominane już wyżej niezbędne gwarancje proceduralno-prawne prawidłowości podejmowanego przez Ministra Finansów rozstrzygnięcia stwarza ponadto sądowa kontrola zgodności z prawem decyzji wydawanej przez ten organ na podstawie art. 2 ust. 3 ugzw.

Biorąc powyższe okoliczności pod uwagę, działając na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.), orzeka się jak w sentencji.

3