50/1/B/2006

POSTANOWIENIE

z dnia 23 listopada 2005 r.

Sygn. akt Ts 106/05

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Jerzy Ciemniewski,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Tadeusza Waliszki w sprawie zgodności:

art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 28 czerwca 1962 r. o przejmowaniu niektórych nieruchomości rolnych w zagospodarowanie lub na własność Państwa oraz o zaopatrzeniu emerytalnym właścicieli tych nieruchomości i ich rodzin (Dz. U. Nr 38, poz. 166) z art. 64 ust. 1 i 2 oraz art. 21 ust. 1 w zw. z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej złożonej do Trybunału Konstytucyjnego 28 czerwca 2005 r. wniesiono o stwierdzenie niezgodności art. 31 ust. 1 ustawy z dnia 28 czerwca 1962 r. o przejmowaniu niektórych nieruchomości rolnych w zagospodarowanie lub na własność Państwa oraz o zaopatrzeniu emerytalnym właścicieli tych nieruchomości i ich rodzin (Dz. U. Nr 38, poz. 166) z art. 64 ust. 1 i 2 oraz art. 21 ust. 1 w zw. z art. 2 Konstytucji.

Skarga konstytucyjna została wniesiona w oparciu o następujący stan faktyczny i prawny. Stosownie do treści zaskarżonej regulacji Tomasz Waliszka, którego następcą prawnym jest skarżący, składał do odpowiednich urzędów wnioski o przejęcie jego nieruchomości w zagospodarowanie. Organy administracji, celowo, w ocenie skarżącego, przedłużały procedury związane z przejęciem gospodarstwa doprowadzając do powstania zadłużeń. Po kilku latach pomimo złożenia wniosku o przejęcie nieruchomości w zagospodarowanie Prezydium Powiatowej Rady Narodowej złożyło w Sądzie Powiatowym dla powiatu poznańskiego wnioski o przejęcie nieruchomości rolnej za niespłacone tzw. należności scalone. Postanowienie o przejęciu części nieruchomości wydał Sąd Powiatowy 25 sierpnia 1965 r. (sygn. akt Ns. 377/64). Na skutek przejęcia gospodarstwa przez Państwo z pominięciem, jak podkreśla skarżący, procedur przewidzianych w zaskarżonym przepisie zostało naruszone przysługujące mu konstytucyjne prawo własności.

Skarżący 17 lipca 2003 r. wniósł skargę o wznowienie postępowania zakończonego prawomocnym postanowieniem z 25 sierpnia 1965 r. Skarga ta została odrzucona przez Sąd Rejonowy w Poznaniu - Wydział I Cywilny postanowieniem z 12 września 2003 r. (sygn. akt I Ns 1313/03). Zażalenie złożone na powyższe postanowienie Sąd Okręgowy w Poznaniu, oddalił postanowieniem z 12 grudnia 2003 r. (sygn. akt II Cz 2314/03). Wniesiona kasacja została odrzucona postanowieniem Sądu Okręgowego w Poznaniu z 11 lutego 2004 r. (sygn. akt II Cz 2314/03). Sąd Najwyższy postanowieniem z 29 czerwca 2004 r. (sygn. akt II CZ 67/04) oddalił wniesione zażalenie.

Zarządzeniem sędziego Trybunału Konstytucyjnego z 10 sierpnia 2005 r. wezwano pełnomocnika skarżącego m.in. do: dokładnego określenia, w jaki sposób zaskarżony przepis narusza wskazane w skardze konstytucyjne prawo podmiotowe; wskazania rozstrzygnięcia, z wydaniem którego wiąże naruszenie prawa konstytucyjnego, oraz wykazania, że została wyczerpana od niego droga prawna.

W piśmie procesowym nadesłanym w celu uzupełnienia braków wniesionej skargi konstytucyjnej pełnomocnik skarżącego uzasadniając zarzut naruszenia prawa konstytucyjnego przez zaskarżoną regulację powtórzył argumenty wysunięte we wniesionej skardze konstytucyjnej. Naruszenia prawa zdaje się on upatrywać w sprzecznym z treścią zaskarżonej regulacji przejęciem przez organ administracji jego gospodarstwa rolnego. Ponadto skarżący wskazuje na fakt niezawiadomienia go o terminie rozprawy, pozbawienia go możliwości działania przez brak właściwej reprezentacji oraz na wadliwość wydanego w sprawie postanowienie z 25 sierpnia 1965 r. (Ns 377/1964). Powyższe uchybienia zostały podniesione, jak wskazuje skarżący, w postanowieniach: Sądu Rejonowego w Poznaniu - Wydział I Cywilny z 12 września 2003 r. (sygn. akt I NS 1313/03) oraz Sądu Okręgowego w Poznaniu - Wydział II Cywilny z 12 grudnia 2003 r.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Skarga konstytucyjna stanowi nadzwyczajny środek ochrony konstytucyjnych praw i wolności, którego wniesienie uwarunkowane zostało spełnieniem szeregu wymogów wynikających zarówno z art. 79 ust. 1 Konstytucji, jak i z ustawy z 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.). Przedmiotem skargi konstytucyjnej może być wyłącznie zarzut niekonstytucyjności skierowany przeciwko przepisowi, stanowiącemu podstawę wydanego w sprawie rozstrzygnięcia, z którym to skarżący wiąże naruszenie przysługujących mu praw konstytucyjnych lub wolności. Naruszenie to ma stanowić konsekwencję niekonstytucyjnej treści zaskarżonej regulacji, nie zaś niezgodnego z nią postępowania orzekających w sprawie organów. Celem skargi jest bowiem wyeliminowanie niekonstytucyjnej regulacji z systemu prawa, nie zaś ponowna kontrola zasadności i prawidłowości wydanych w sprawie rozstrzygnięć.

Zarówno z treści skargi konstytucyjnej, jak i z pisma procesowego nadesłanego w celu uzupełnienia braków wynika jednoznacznie, iż skarżący naruszenie przysługujących mu praw upatruje w przejęciu przez państwo gospodarstwa rolnego, bez spełnienia przewidzianych zaskarżonym przepisem warunków. Tak skonstruowany zarzut nie może stanowić przedmiotu skargi konstytucyjnej. Przede wszystkim zarzut ten skierowany jest przeciwko nieprawidłowemu zastosowaniu zaskarżonej regulacji przez sąd orzekający w sprawie. Jak wskazano zaś powyżej, konstrukcja skargi konstytucyjnej przyjęta w prawie polskim wyklucza badanie w trybie tego środka prawnego, czy organ orzekający prawidłowo zastosował kwestionowany przez skarżącego przepis, czy też nie.

Ustalenia TK, że przedmiotem skargi nie jest przepis ustawy z dnia 28 czerwca 1962 r. o przejmowaniu niektórych nieruchomości rolnych w zagospodarowanie lub na własność Skarbu Państwa oraz o zaopatrzeniu emerytalnym właścicieli tych nieruchomości i ich rodzin (Dz. U. Nr 38, poz. 166), lecz sposób zastosowania tego przepisu wyklucza dopuszczalność rozpatrzenia tej skargi przez Trybunał Konstytucyjny.

Należy jednak dodać, że istnieją dodatkowe przeszkody prawne w dopuszczeniu do rozpatrzenia przedmiotowej skargi przez Trybunał Konstytucyjny.

Zgodnie z art. 46 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym ze skargą konstytucyjną można wystąpić w terminie 3 miesięcy od daty doręczenia skarżącemu rozstrzygnięcia przesądzającego o wyczerpaniu drogi prawnej. W skardze stanowiącej przedmiot wstępnego rozpoznania za rozstrzygnięcie dotykające konstytucyjnych praw uznaje skarżący postanowienie Sądu Powiatowego dla powiatu poznańskiego z 25 sierpnia 1965 r. (sygn. akt Ns. 377/64). Termin do wniesienia skargi konstytucyjnej liczy on jednak od dnia 5 kwietnia 2005 r., czyli od daty doręczenia postanowienia Sądu Najwyższego z 29 czerwca 2004 r. (sygn. akt II CZ 67/04) kończącego postępowanie w sprawie wznowienia postępowania zakończonego wskazanym powyżej prawomocnym postanowieniem Sądu Powiatowego.

W pierwszej kolejności stwierdzić należy, iż wskazana przez skarżącego data nie wyznacza początku biegu terminu do wniesienia skargi konstytucyjnej, jako że orzeczenie SN nie może być potraktowane jako wydane „w ramach drogi prawnej” przysługującej skarżącemu od postanowienia Sądu Powiatowego w Poznaniu z 25 sierpnia 1965 r. Kończy ono drogę prawną, ale od postanowienia Sądu Rejonowego w Poznaniu - Wydział I Cywilny z 12 września 2003 r. (sygn. akt I Ns 1313/03) odrzucającego skargę o wznowienie postępowania. Termin do wniesienia skargi liczony jest natomiast, zgodnie z ugruntowanym orzecznictwem Trybunału Konstytucyjnego, od daty doręczenia rozstrzygnięcia wydanego w toku instancji, nie zaś rozstrzygnięcia wydanego na skutek wniesienia nadzwyczajnego środka zaskarżenia. Ze skargi konstytucyjnej, a także z pisma procesowego nadesłanego w celu uzupełnienia jej braków wynika, że od postanowienia Sądu Powiatowego w Poznaniu nie wniesiono zażalenia, a tym samym nie została wyczerpana droga prawna, co wskazuje już na niespełnienie jednej z przesłanek skargi konstytucyjnej. Niezależnie od powyższego, data wydania rozstrzygnięcia dotykającego praw konstytucyjnych skarżącego - 25 sierpień 1965 r. - wskazuje jednoznacznie, iż nawet gdyby w sprawie została wyczerpana droga prawna, skarga wniesiona zostałaby i tak ze znacznym przekroczeniem ustawowego trzymiesięcznego terminu. Ta konstatacja uniemożliwia przekazanie skargi do merytorycznego rozpoznania.

Na marginesie tylko podkreślić należy, iż postanowienie Sądu Rejonowego z Poznaniu z 12 września 2003 r. odrzucające skargę o wznowienie postępowania, nie zostało wydane w oparciu o zaskarżoną regulację, co tym samym uniemożliwia potraktowanie go jako „ostatecznego rozstrzygnięcia” w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji.

Mając powyższe na względzie należało orzec jak w sentencji.

3