131/4/B/2006

POSTANOWIENIE

z dnia 22 listopada 2005 r.

Sygn. akt Ts 78/05

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Teresa Dębowska-Romanowska,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Towarzystwa Budownictwa Społecznego Wawel-Service Sp. z o.o. w Krakowie w sprawie zgodności:

1) art. 180 ust. 2 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych (Dz. U. Nr 19, poz. 177 ze zm.) z art. 2 w zw. z art. 45 ust. 1, art. 78 i art. 176 ust. 1; art. 77 ust. 2; art. 91 ust. 1, 2 i 3 w zw. z art. 7, art. 9, art. 78 w zw. z art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

2) art. 180 ust. 2 w zw. z art. 187 ust. 4 pkt 4 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych (Dz. U. Nr 19, poz. 177 ze zm.), „rozumianych w ten sposób, że w przypadku, gdy ostatni dzień siedmiodniowego terminu przewidzianego w art. 180 ust. 2 przypada na sobotę - dzień, w którym urząd jest zamknięty - to termin ten upływa z końcem tego dnia” z art. 2 w zw. z art. 45 ust. 1, art. 78, art. 176 ust. 1; art. 32 ust. 1 i 2 w zw. z art. 78; art. 37 ust. 1; art. 78 w zw. z art. 31 ust. 3; art. 77 ust. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej;

3) art. 194 ust. 2 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych (Dz. U. Nr 19, poz. 177 ze zm.) z art. 45 ust. 1 w zw. z art. 78, art. 176 ust. 1 i art. 2 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej;

4) art. 198 ust. 4 ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. - Prawo zamówień publicznych (Dz. U. Nr 19, poz. 177 ze zm.) z art. 78 w zw. z art. 31 ust. 3; art. 2 w zw. z art. 45, art. 78, art. 176 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej z 16 maja 2005 r. (data nadania w urzędzie pocztowym) skarżąca zakwestionowała zgodność z Konstytucją następujących przepisów ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych (dalej: pzp):

1) art. 180 ust. 2 pzp, któremu zarzuciła niezgodność z art. 2 w zw. z art. 45 ust. 1, art. 78, art. 176 ust. 1; art. 77 ust. 2; art. 91 ust. 1, 2 i 3 w zw. z art. 7, art. 9, art. 78 w zw. z art. 2 Konstytucji;

2) art. 180 ust. 2 w zw. z art. 187 ust. 4 pkt 4 pzp, rozumianym w ten sposób, że w przypadku, gdy ostatni dzień siedmiodniowego terminu przewidzianego w art. 180 ust. 2 przypada na sobotę - dzień, w którym urząd jest zamknięty - to termin ten upływa z końcem tego dnia, zarzuciła niezgodność z art. 2 w zw. z art. 45 ust. 1, art. 78, art. 176 ust. 1; art. 32 ust. 1 i 2 w zw. z art. 78; art. 37 ust. 1; art. 78 w zw. z art. 31 ust. 3 oraz art. 77 ust. 2 Konstytucji;

3) art. 194 ust. 2 pzp zarzuciła niezgodność z art. 45 ust. 1 w zw. z art. 78, art. 176 ust. 1 oraz art. 2 Konstytucji;

4) art. 198 ust. 4 pzp zarzuciła niezgodność z art. 78 w zw. z art. 31 ust. 3; art. 2 w zw. z art. 45 ust. 1, art. 78 oraz art. 176 ust. 1 Konstytucji.

Ponadto skarżąca wniosła o wydanie przez Trybunał Konstytucyjny postanowienia tymczasowego o zawieszeniu lub wstrzymaniu wykonania orzeczenia w sprawie, której dotyczy wniesiona skarga konstytucyjna, uzasadniając to groźbą spowodowania dla niej nieodwracalnych skutków, wiążących się z dużym uszczerbkiem, jeżeli nastąpi wykonanie tego wyroku.

Skarga konstytucyjna wniesiona została w związku z następującą sprawą. Skarżąca złożyła protest przeciwko wszczęciu postępowania o udzielenie zamówienia publicznego. Protest skarżącej został oddalony przez zamawiającego (Gminę Miejską Kraków). Następnie skarżąca wniosła odwołanie do Zespołu Arbitrów, które jednakże zostało odrzucone postanowieniem z dnia 18 listopada 2004 r. (sygn. akt UZP/ZO/O-1945/04). W jego uzasadnieniu stwierdzono, że protest skarżącej wniesiony został z przekroczeniem 7-dniowego terminu przewidzianego w art. 180 ust. 2 pzp. Jako podstawę prawną swojego postanowienia Zespół Arbitrów wskazał art. 187 ust. 4 pkt 4 pzp. Na powyższe postanowienie skarżąca wniosła skargę do Sądu Okręgowego w Krakowie, który oddalił ją wyrokiem z dnia 9 marca 2005 r. (sygn. akt II Ca 1927/04). W uzasadnieniu tego orzeczenia Sąd podtrzymał stanowisko Zespołu Arbitrów odnośnie nie dotrzymania przez skarżącą terminu do wniesienia protestu. W szczególności Sąd uznał, że termin ten upływał w dniu 23 października 2004 r. (sobota), który nie był dniem ustawowo wolnym od pracy w rozumieniu art. 115 kodeksu cywilnego, zaś protest skarżącej wniesiony został 25 października 2004 r.

Uzasadniając zarzuty wobec art. 180 ust. 2 pzp, skarżąca wskazała na niewystarczającą precyzję, z jaką przepis ten określa termin do wniesienia środka zaskarżenia. W szczególności nie jest jasne - zdaniem skarżącej - kiedy rozpoczyna się bieg tego terminu. Taka niedookreśloność godzi w zasady przyzwoitej legislacji wywodzone z art. 2 Konstytucji, pozostające w związku z prawem do sądu oraz prawem do zaskarżania wyroków i decyzji wydawanych w pierwszej instancji. Zdaniem skarżącej regulacja art. 180 ust. 2 pzp narusza również prawo do dwuinstancyjnego postępowania sądowego, ponieważ nie wprowadza harmonijnego i spójnego trybu tego postępowania, z precyzyjnie określonymi środkami odwoławczymi. Ponadto, przepis ten zamknął - w jej ocenie - drogę sądową dochodzenia naruszonych praw. Wobec art. 180 ust. 2 pzp skarżąca sformułowała również zarzut nieprawidłowego rozumienia tego przepisu, przyjętego przez Sąd Okręgowy orzekający w jej sprawie. Zdaniem skarżącej art. 180 ust. 2 pzp różnicuje jednorodną kategorię podmiotów wnoszących na jego podstawie środki odwoławcze, w zależności od dnia tygodnia, w którym rozpoczyna i upływa termin do wniesienia protestu.

Wobec art. 194 ust. 2 pzp skarżąca sformułowała zarzut naruszenia prawa do sądu i do dwuinstancyjnego postępowania sądowego, przez to, że przepis ten pozwala na funkcjonowanie swoistej procedury hybrydowej. Skarżąca podkreśla, że istotne znaczenie ma treść stosowanych w niej przepisów, tzn. unormowań o apelacji, pomimo tego, że de facto sąd orzekający w sprawie jest sądem pierwszej instancji. Oznacza to, że strona zostaje pozbawiona apelacyjnego środka odwoławczego. Zdaniem skarżącej, koniecznym elementem środka zaskarżenia winna być dewolutywność, powodująca przeniesienie sprawy do wyższej (drugiej) instancji. Zarzut pozbawienia strony środka zaskarżenia wobec orzeczeń wydawanych przez sąd w postępowaniu regulowanym przepisami pzp sformułowany został przez skarżącą również wobec art. 198 ust. 4 pzp.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Zgodnie z art. 79 ust. 1 Konstytucji skarga konstytucyjna jest środkiem ochrony konstytucyjnych wolności lub praw, służącym derogowaniu przepisów ustaw lub innych aktów normatywnych, będących podstawą ostatecznego orzeczenia sądu lub organu administracji publicznej, naruszającego wolności lub prawa albo obowiązki skarżącego określone w Konstytucji. Konstrukcja przedmiotu skargi konstytucyjnej w prawie polskim opiera się więc na złożonej zależności zachodzącej między zakwestionowanym przepisem, ostatecznym orzeczeniem wydanym na jego podstawie, oraz zaistniałym naruszeniem konstytucyjnych praw skarżącego. Zależność ta powoduje, że choć bezpośrednią przyczyną naruszenia tych praw jest ostateczne orzeczenie wydane w sprawie skarżącego, to jednak skarga kierować się winna nie przeciwko wydanemu rozstrzygnięciu, ale wobec przepisów stanowiących jego podstawę normatywną.

Jednym z podstawowych obowiązków spoczywającym na wnoszącym skargę konstytucyjną jest wskazanie, jakie konstytucyjne wolności lub prawa i w jaki sposób - zdaniem skarżącego - zostały naruszone przez zakwestionowane w skardze przepisy (art. 47 ust. 1 pkt 2 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym). Właściwe wykonanie powyższego obowiązku polega nie tylko na wskazaniu - znajdującego zakotwiczenie w przepisach konstytucyjnych - prawa lub wolności przysługującego skarżącemu, a którego naruszenie nastąpiło wskutek wydanego orzeczenia, ale także na sformułowaniu argumentów, które uprawdopodobnią zarzut niekonstytucyjności postawiony kwestionowanym przepisom. Należy podkreślić, że z wykonania tego obowiązku nie jest władny uwolnić skarżącego działający z własnej inicjatywy Trybunał Konstytucyjny. Stanowiłoby to naruszenie zasady wyrażonej w art. 66 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, zgodnie z którą Trybunał orzekając jest związany granicami skargi.

W ocenie Trybunału Konstytucyjnego, analizowana skarga konstytucyjna powyższych wymagań nie spełnia i to wobec wszystkich zakwestionowanych w niej przepisów. Odnosząc się do zarzutów kierowanych przez skarżącą wobec art. 180 ust. 2 pzp stwierdzić należy, że w części są one nieadekwatne względem normatywnej zawartości tego przepisu, w części zaś - oczywiście bezzasadne. Art. 180 ust. 2 pzp ma następującą treść: „Protest wnosi się w terminie 7 dni od dnia, w którym wykonawca powziął lub mógł powziąć wiadomość o okolicznościach stanowiących podstawę jego wniesienia, z zastrzeżeniem ust. 3. Protest uważa się za wniesiony z chwilą, gdy doszedł on do zamawiającego w taki sposób, że mógł zapoznać się z jego treścią. Do uczestników konkursu oraz organizacji, o których mowa w art. 179 ust. 2, przepis stosuje się odpowiednio”. Skarżąca podnosi wobec tego przepisu zarzut niedookreśloności, mającej polegać na nieprecyzyjnym wskazaniu początku biegu terminu do wniesienia protestu. Uzasadnienie skargi konstytucyjnej nie dostarcza jednak szczegółowych argumentów, które tłumaczyłyby, na czym polega owa niedookreśloność czy nieprecyzyjność. Argumentu tego nie dostarczają także okoliczności sprawy, w związku z którą skarga została wniesiona. Z jej przebiegu wynika bowiem, że ustalenie początku biegu terminu, o którym mowa w art. 180 ust. 2 pzp nie nastręczało problemu, pomimo odmiennego stanowiska w tej mierze zajmowanego przez skarżącą. Podstawę prawną takiego ustalenia stanowiły art. 40 w zw. z art. 56 pzp, wobec tych jednak przepisów skarżąca nie formułuje żadnych zastrzeżeń natury konstytucyjnoprawnej. Nie można zaakceptować także zastrzeżeń skarżącej dotyczących art. 180 ust. 2 pzp związanych z niedozwolonym zróżnicowaniem adresatów tego unormowania. Z treści tego przepisu w żadnej mierze nie wynika, aby powodował on dyskryminujące potraktowanie pewnej kategorii podmiotów wnoszących protesty, w zależności od tego, w którym dniu tygodnia termin na jego wniesienie rozpoczyna się i kończy. Jeżeli do takiego zróżnicowania dochodzi, to stanowi ono konsekwencję stosowania innych - aniżeli zaskarżony - unormowań (przede wszystkim przepisów kodeksu cywilnego), a także okoliczności ściśle faktycznych. Należy ponadto zauważyć, że pomimo pozornie „interpretacyjnego” ujęcia w skardze art. 180 ust. 2 pzp, w istocie rzeczy jej zastrzeżenia kierują się przeciwko - negatywnie ocenianemu przez skarżącą - sposobowi zastosowania tego przepisu, jak i wspomnianych wyżej unormowań kodeksu cywilnego. Jak to już jednak podkreślano, przedmiotem skargi konstytucyjnej nie może być ocena jednostkowego aktu stosowania kwestionowanej regulacji przez orzekający w sprawie skarżącego sąd lub organ administracji publicznej.

Skarga konstytucyjna nie może mieć również nadanego biegu w odniesieniu do dwóch pozostałych przepisów w niej zakwestionowanych. Skarżąca podnosi zarzut niedopuszczalności posłużenia się przez prawodawcę konstrukcją „postępowania hybrydowego”, której skutkiem jest pozbawienie jej nie tylko prawa do środka zaskarżenia wyroku wydawanego przez sąd orzekający w przedmiocie skargi na orzeczenie Zespołu Arbitrów, ale w szerszym wymiarze - prawa do sądu (w skardze jest mowa również o zamknięciu drogi sądowej dochodzenia naruszonych praw). Odnosząc się do tych zarzutów stwierdzić należy, że w żadnym razie nie można uznać, aby unormowanie przewidujące rozpoznanie przez sąd wniesionej skargi przy odpowiednim zastosowaniu przepisów k.p.c. o apelacji (o ile przepisy pzp nie stanowią inaczej) skutkowało pozbawieniem prawa do sądu (art. 45 ust. 1), czy też zamknięciem drogi sądowej dochodzenia naruszonych wolności lub praw (art. 77 ust. 2 Konstytucji). W odniesieniu natomiast do zarzutu pozbawienia prawa do dwuinstancyjnego postępowania stwierdzić należy, iż w orzecznictwie Trybunału Konstytucyjnego sformułowano już pogląd odnośnie zakresu zastosowania zasady dwuinstancyjności w postępowaniu toczącym się przed sądem. Zgodnie z nim, w przypadku rozpoznawania przez sąd środka odwoławczego od orzeczenia wydanego wcześniej przez organ pozasądowy, postępowanie przed sądem musi odpowiadać wymogom określonym w art. 45 Konstytucji. Prawodawca konstytucyjny nie wymaga jednakże, aby w takim przypadku postępowanie to miało charakter dwuinstancyjny, ponieważ dana sprawa nie jest rozpoznawana od początku do końca przez sąd. W takiej sytuacji nie jest więc konieczne w świetle wymagań konstytucyjnych przyznanie stronom tego postępowania dalszych środków prawnych, umożliwiających kwestionowanie orzeczenia sądu, wydanego w wyniku wniesionego środka odwoławczego (zob. wyrok TK z 11 czerwca 2002 r., SK 5/02, OTK ZU nr 4/A/2002, poz. 41). Trybunał Konstytucyjny ujął powyższy pogląd również w następujący sposób: „Art. 45 zapewniający każdemu prawo do sądu, gwarancji tej nie łączy z dwuinstancyjnością rozpoznania sprawy przez sąd, o ile sprawa od początku do końca nie podlega kognicji sądownictwa (zob. wyroki TK z: 8 grudnia 1998 r., K. 41/97, OTK ZU nr 7/1998, poz. 117 i 2 kwietnia 2001 r., SK 10/00, OTK ZU nr 3/2001, poz. 52). Uwzględniając powyższą linię orzecznictwa Trybunału stwierdzić więc należy bezzasadność zarzutów skarżącej odnośnie pozbawienia jej środka zaskarżenia typu apelacyjnego od orzeczenia wydawanego przez sąd w postępowaniu normowanym przepisami pzp.

Niezależnie od powyższych okoliczności, stwierdzić dodatkowo należy, że w odniesieniu do art. 198 ust. 4 pzp skarga konstytucyjna nie spełnia wymagania, o którym mowa w art. 79 ust. 1 Konstytucji, tzn. nie można przyjąć, aby przepis ten stanowił podstawę prawną ostatecznego orzeczenia wydanego w sprawie skarżącej. Jego zakwestionowanie następuje w niniejszym przypadku w sposób abstrakcyjny, a więc bez uprzedniego zastosowania tego unormowania w sprawie skarżącej. Przedmiotem orzeczenia Sądu Okręgowego oddalającego skargę na postanowienie Zespołu Arbitrów nie jest bowiem kwestia ewentualnej kasacji od tego wyroku.

Odmowa nadania biegu niniejszej skardze konstytucyjnej determinuje również treść rozstrzygnięcia Trybunału Konstytucyjnego w przedmiocie wniosku pełnomocnika skarżącej o wydanie postanowienia tymczasowego o zawieszeniu lub wstrzymaniu wykonania wyroku Sądu Okręgowego w Krakowie z dnia 9 marca 2005 r. (sygn. akt II Ca 1927/04). Wobec nie spełnienia przesłanek warunkujących dopuszczalność skargi konstytucyjnej nie jest uzasadnione wydanie postanowienia tymczasowego, o którym mowa w art. 50 ust. 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym.

Biorąc wszystkie powyższe okoliczności pod uwagę, działając na podstawie art. 49 w zw. z art. 36 ust. 3 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.), orzeka się jak w sentencji.

5