98/2/B/2006

POSTANOWIENIE

z dnia 13 września 2005 r.

Sygn. akt Ts 75/05

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Marian Zdyb,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej PGF URTICA sp. z o.o. w sprawie zgodności:

art. 60 ust. 4b pkt 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 91, poz. 408 ze zm.) z art. 64 ust. 2, art. 2 i art. 87 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej oraz

art. 60 ust. 6 wskazanej ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 91, poz. 408 ze zm.) z art. 64 ust. 2, art. 2 i art. 7 Konstytucji,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej z 12 maja 2005 r. zarzucono, że art. 60 ust. 4b pkt 4 ustawy z dnia 30 sierpnia 1991 r. o zakładach opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 91, poz. 408 ze zm.; dalej: ustawa o zoz) jest niezgodny z art. 64 ust. 2, art. 2 i art. 87 Konstytucji, a art. 60 ust. 6 wskazanej ustawy jest niezgodny z art. 64 ust. 2, art. 2 i art. 7 Konstytucji oraz że ustawa ta w zakresie w jakim nie określa skutków materialnoprawnych przekształcenia samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej jest niezgodna z art. 64 ust. 2 oraz art. 2 i art. 7 Konstytucji. Naruszenie praw konstytucyjnych skarżącej wynika z tego, że wskazana ustawa nie reguluje odrębnie kwestii następstwa prawnego w przypadku połączenia kilku samodzielnych zakładów opieki zdrowotnej w jeden zakład.

Skarga konstytucyjna została złożona w oparciu o następujący stan faktyczny. Skarżąca była wierzycielem Samodzielnych Szpitali Klinicznych nr 3 i nr 5 we Wrocławiu. Uchwałą Senatu Akademii Medycznej we Wrocławiu z 28 października 2002 r. został zmieniony Statut Samodzielnego Publicznego zoz Dziecięcego Szpitala Klinicznego we Wrocławiu, a na mocy uchwały Senatu z 30 września 2002 r. zmieniono jego nazwę na Akademicki Szpital Kliniczny im. Jana Mikulicza-Radeckiego we Wrocławiu oraz dokonano jego przekształcenia poprzez włączenie w jego strukturę Samodzielnego Szpitala Klinicznego nr 3 we Wrocławiu i Samodzielnego Szpitala Klinicznego nr 5 we Wrocławiu, stwierdzając jednocześnie, że Szpital ten przejmuje aktywa i pasywa Szpitali nr 3 i nr 5 oraz odpowiada za ich zobowiązania jako następca prawny. Minister Zdrowia wykreślił Szpitale Kliniczne nr 3 i nr 5 z rejestru zakładów opieki zdrowotnej, a Sąd Rejestrowy dla Wrocławia-Fabrycznej wykreślił te Szpitale z Krajowego Rejestru Sądowego. Po wyżej określonych przekształceniach organizacyjnych i prawnych, skarżąca skierowała swe roszczenia, wynikające z zobowiązań zaciągniętych przez Szpitale kliniczne nr 3 i nr 5 we Wrocławiu, przeciwko Akademii Medycznej we Wrocławiu jako organowi założycielskiemu ww. Szpitali, w oparciu o przepis art. 60 ust. 6 ustawy o zoz, zgodnie z którym: „zobowiązania i należności samodzielnego publicznego zakładu opieki zdrowotnej po jego likwidacji stają się zobowiązaniami i należnościami Skarbu Państwa albo właściwej jednostki samorządu terytorialnego lub odpowiednio państwowej uczelni medycznej”.

Wyrokami z 2 grudnia 2004 r. i 16 grudnia 2004 r. Sąd Najwyższy uznał za bezzasadne na gruncie ustawy o zakładach opieki zdrowotnej roszczenia skarżącej skierowane do Akademii Medycznej, stwierdzając jednocześnie, że odpowiedzialność za zobowiązania przejętych szpitali klinicznych nr 3 i nr 5 ponosi szpital przejmujący. Przy czym stanowiska dwóch składów orzekających Sądu Najwyższego w ww. sprawach, mimo tego samego efektu (oddalenie kasacji powoda od niekorzystnych dla niego wyroków Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu) merytorycznie znacznie się różnią. Mianowicie w wyrokach z 2 grudnia 2004 r. Sąd Najwyższy swoje rozstrzygnięcia oparł na przepisie art. 60 ust. 4b pkt 4 ustawy o zoz, który daje organom założycielskim likwidowanych samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej prawo do określania w zarządzeniach (uchwałach) o likwidacji podmiotu przejmującego zobowiązania likwidowanego podmiotu. Stąd też Sąd Najwyższy uznał, że „Senat Akademii Medycznej we Wrocławiu, w świetle ww. przepisu uprawniony był do określenia, w uchwale” o przekształceniu szpitali, szpitala przejmującego zobowiązania szpitali przejętych.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Skarga konstytucyjna jest szczególnym środkiem ochrony konstytucyjnych wolności i praw. W myśl art. 79 ust. 1 Konstytucji przedmiotem skargi konstytucyjnej jest żądanie zbadania zgodności z Konstytucją wskazanych przez skarżącego przepisów aktu normatywnego. Dopuszczalność sformułowania takiego żądania oraz jego rozpatrzenia przez Trybunał Konstytucyjny jest jednak obwarowana licznymi wymogami. W przypadku skargi konstytucyjnej wymogów tych jest więcej niż w przypadku wniosków, o których mowa w art. 191 Konstytucji. Podstawowym wymogiem, który powinien spełnić skarżący jest wskazanie naruszonych wolności lub praw oraz określenie sposobu ich naruszenia. W tym ostatnim przypadku chodzi o wskazanie, że źródłem naruszenia konstytucyjnych praw są zaskarżone przepisy aktu normatywnego. Ratio legis tak określonych wymogów wynika z funkcji, jakie polski ustrojodawca przypisuje skardze konstytucyjnej. Skarga ta realizuje równocześnie funkcję przedmiotową - jest instrumentem służącym usuwaniu z systemu prawa niekonstytucyjnych aktów normatywnych oraz funkcję podmiotową - służy ochronie konstytucyjnych praw, w szczególności praw skarżącego. Skarga konstytucyjna jest dopuszczalna, o ile realizuje obie wskazane funkcje. Wprawdzie polski model skargi konstytucyjnej, odmiennie niż modele przyjęte w wielu innych krajach, nie czyni przedmiotem postępowania przez Trybunałem Konstytucyjnym samego naruszenia praw skarżącego, jednak naruszenie to musi być uprawdopodobnione. Innymi słowy, przedmiotem postępowania skargowego jest zbadanie przez Trybunał zgodności z Konstytucją zaskarżonych przepisów, jednak zbadanie to możliwe, o ile skarżący przedstawi argumenty wskazujące, że zaskarżone przepisy są źródłem naruszenia jego praw.

Jeżeli w sprawie występuje brak naruszenia praw skarżącego lub nie potrafi on uprawdopodobnić przed Trybunałem Konstytucyjnym takiego naruszenia, merytoryczne rozpoznanie skargi konstytucyjnej jest niedopuszczalne. Prawidłowe rozumienie wymogu uprawdopodobnienia naruszenia praw skarżącego zdeterminowane jest też przez zasadę subsydiarności skargi konstytucyjnej. W myśl tej zasady skarga konstytucyjna jest dopuszczalna, o ile skarżący nie może uzyskać ochrony swych praw za pomocą innych przysługujących mu środków. Z powyższego wynika nie tylko to, że skarżący powinien uprawdopodobnić naruszenie swoich praw konstytucyjnych, ale również, że naruszenie to powinno istnieć w chwili rozpatrywania przez Trybunał Konstytucyjny skargi. Innymi słowy naruszenie musi mieć charakter aktualny. Jeżeli naruszenie takie w ogóle nie wystąpiło lub ustało, brak jest podstaw do merytorycznego rozpoznania skargi konstytucyjnej.

W niniejszej sprawie skarżąca zarzuca naruszenie art. 64 ust. 2 Konstytucji polegające przede wszystkim na tym, że ustawa o zakładach opieki zdrowotnej nie reguluje odrębnie kwestii następstwa prawnego w przypadku połączenia kilku samodzielnych zakładów opieki zdrowotnej w jeden zakład. Zdaniem skarżącej prowadzi to do naruszenia praw majątkowych wierzycieli wskazanych wyżej zakładów przez niezapewnienie im należytej ochrony. Równocześnie jednak skarżąca stwierdza, że „należności objęte sprawami sądowymi, które stoją u podłoża niniejszej skargi konstytucyjnej zostały już zaspokojone”. Stwierdzenie takie oznacza, że w chwili obecnej prawa majątkowe skarżącej chronione na mocy art. 64 ust. 2 Konstytucji nie są naruszone, tym samym skarga konstytucyjna jest niedopuszczalna. Na marginesie należy dodać, że z załączonych do skargi konstytucyjnej wyroków Sądu Najwyższego wynika, iż zaskarżone przepisy nie zamykają skarżącej drogi do dochodzenia jej praw majątkowych. Przepisy te przesądzają jedynie, że roszczenia te skarżąca powinna skierować przeciwko innemu podmiotowi niż wskazany w jej powództwach.

Skarżąca wskazuje wprawdzie, że dochodząc swych roszczeń na podstawie zaskarżonych przepisów poniosła znaczne koszty sądowe. Jednakże rozstrzygnięcie w zakresie kosztów nie wynika bezpośrednio z zaskarżonych przepisów, lecz z art. 102 k.p.c. W dwóch załączonych do skargi konstytucyjnej wyrokach Sąd Najwyższy w oparciu o ten przepis zasądził od skarżącej koszty sądowe, natomiast w dwóch innych nie obciążył jej kosztami wskazując na szczególne okoliczności związane z ustaleniem normatywnych podstaw odpowiedzialności zakładów opieki zdrowotnej. Problem prawidłowego stosowania art. 102 k.p.c. przez Sąd Najwyższy i ocena zaistniałych w tym zakresie rozbieżności wykracza poza zakres właściwości Trybunału Konstytucyjnego. Skarżąca wskazuje również na trudności, jakie stosowanie zaskarżonych przepisów rodzi w obrocie prawnym. Zarzut ten ma charakter generalno-abstrakcyjny i w ten sposób mógłby być podnoszony tylko przez podmioty, które w myśl art. 191 Konstytucji mogą inicjować abstrakcyjną kontrolę norm. Z wskazanych wyżej względów zarzut taki nie może być podstawą konkretnej kontroli norm inicjowaną przez złożenie skargi konstytucyjnej.

Skarżąca wskazuje też na rozbieżność orzeczeń Sądu Najwyższego w zakresie ustalania normatywnej treści zaskarżonych przepisów. Rozbieżność taka nie może być przedmiotem oceny Trybunału Konstytucyjnego, gdyż sytuuje się na płaszczyźnie stosowania prawa. Ewentualne naruszenia praw skarżącej na tej płaszczyźnie leżą poza zakresem kognicji Trybunału Konstytucyjnego. W swych orzeczeniach Trybunał Konstytucyjny wskazywał, że orzecznictwo sądowe może być brane pod uwagę w procesie kontroli norm: „Jeżeli utrwalona i konsekwentna praktyka stosowania prawa w sposób bezsporny ustaliła wykładnię danego przepisu prawnego, a jednocześnie przyjęta interpretacja nie jest kwestionowana przez przedstawicieli doktryny, to przedmiotem kontroli konstytucyjności jest norma prawna dekodowana z danego przepisu zgodnie z ustaloną praktyką” (por. postanowienie z 19 lipca 2005 r., sygn. SK 22/04, OTK ZU nr 7/A/2005, poz. 86). Z taką sytuacją nie mamy do czynienia w niniejszej sprawie.

Mając powyższe na względzie, należało odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.