222/6B/2005

POSTANOWIENIE

z dnia 18 lipca 2005 r.

Sygn. akt Ts 204/03

Trybunał Konstytucyjny w składzie:

Mirosław Wyrzykowski,

po wstępnym rozpoznaniu na posiedzeniu niejawnym skargi konstytucyjnej Grażyny Padlewskiej w sprawie zgodności:

art. 399 i art. 401¹ § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) z art. 45 ust. 1, art. 32 oraz art. 190 ust. 4 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej,

p o s t a n a w i a:

odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej.

UZASADNIENIE:

W skardze konstytucyjnej złożonej 11 grudnia 2003 r. zarzucono, że art. 399 i art. 401¹ § 1 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. - Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 ze zm.) są niezgodne z art. 45 ust. 1, art. 32 i art. 190 ust. 4 Konstytucji. Niezgodność ta polega na tym, że zaskarżone przepisy zawężają możliwość złożenia skargi o wznowienie postępowania w postępowaniu cywilnym procesowym jedynie do wyroków oraz nakazów zapłaty.

Skarga została złożona w oparciu o następujący stan faktyczny. W związku z wyrokiem Trybunału Konstytucyjnego z 9 czerwca 2003 r. (sygn. SK 12/03) skarżąca złożyła do Sądu Okręgowego w Katowicach skargę o wznowienie postępowania, zakończonego prawomocnym wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 31 marca 2000 r. (sygn. akt I ACa 358/099). Postanowieniem z 21 lipca 2003 r. Sąd Okręgowy w Katowicach (sygn. AK XVII RC 1564/03) uznał się za niewłaściwy do rozpoznania skargi i przekazał sprawę Sądowi Apelacyjnemu w Katowicach. Sąd Apelacyjny postanowieniem z 1 września 2003 r., (sygn. akt I ACa 987/03) doręczonym skarżącej 11 września 2003 r., odrzucił skargę o wznowienie postępowania. Zdaniem Sądu Apelacyjnego skarga nie została oparta na ustawowej podstawie wznowienia, co zgodnie z art. 410 § 1 k.p.c. powoduje jej odrzucenie. Sąd wskazał, że przywołany przez skarżącą wyrok Trybunału Konstytucyjnego nie dotyczy aktu normatywnego, na podstawie którego został wydany wyrok w sprawie skarżącej. Podstawą wydania przez sąd wyroku kończącego postępowanie, którego wznowienia zażądała skarżąca były art. 56, art. 57 i art. 58 kodeksu rodzinnego i opiekuńczego oraz art. 385 k.p.c. Zdaniem sądu, ani art. 401¹ , ani art. 399 k.p.c. nie stanowiły podstawy wskazanego wyżej wyroku. Równocześnie sąd stwierdził, że nawet gdyby rozstrzygnięcie Trybunału Konstytucyjnego mogło mieć znaczenie dla oceny prawidłowości postanowienia Sądu Najwyższego o odmowie przyjęcia kasacji do rozpoznania, to i tak wznowienie nie byłoby możliwe, gdyż art. 399 k.p.c. przewiduje jedynie możliwość wznowienia postępowania zakończonego wyrokiem.

Zdaniem skarżącej przepisy Konstytucji nie dają podstaw do różnicowania możliwości wznowienia postępowania od tego, czy orzeczenie kończące postępowanie w sprawie ma charakter merytoryczny, czy też nie. Co więcej art. 190 ust. 4 formułuje prawo do wznowienia postępowania w sytuacji, gdy Trybunał Konstytucyjny stwierdzi hierarchiczną niezgodność przepisów, które stanowiły podstawę rozstrzygnięcia w sprawie. Zawężenie tego prawa przez art. 399 nie znajduje podstaw w Konstytucji i stanowi naruszenie konstytucyjnej zasady równości oraz prawa do sądu.

Trybunał Konstytucyjny zważył, co następuje:

Ustrojodawca, wprowadzając do polskiego systemu prawa instytucję skargi konstytucyjnej, określił w art. 79 ust. 1 Konstytucji wymogi, jakie skarga ta powinna spełniać, aby mogła zostać merytorycznie rozpoznana przez Trybunał Konstytucyjny. Jednym z takich wymogów jest wskazanie rozstrzygnięcia opartego na zaskarżonych przepisach aktu normatywnego. Orzeczenie, o którym mowa w art. 79 ust. 1, musi być wydane na podstawie przepisów, które zdaniem skarżącej są źródłem naruszenia jej praw. W skardze konstytucyjnej można wskazać nie każde „ostateczne rozstrzygnięcie”, lecz jedynie takie, którego podstawę stanowią zaskarżone przepisy ustawy lub innego aktu normatywnego. Wskazując, iż jakieś rozstrzygnięcie kształtuje sytuację prawną skarżącego, trzeba równocześnie wykazać, że podstawą ukształtowania tej sytuacji jest normatywna treść zaskarżonych przepisów. Ten szczególny związek między aktem normatywnym a wydanym na jego podstawie orzeczeniem ma zasadnicze znaczenie dla dopuszczalności skargi konstytucyjnej.

W niniejszej sprawie związek ten nie występuje. Skarżąca jako ostateczne orzeczenie, w rozumieniu art. 79 ust. 1 Konstytucji, wskazuje postanowienie Sądu Apelacyjnego z 1 września 2003 r. (sygn. akt ACa 987/03). Jak wynika z uzasadnienia tego postanowienia, podstawą odrzucenia skargi o wznowienie nie był ani art. 399, ani art. 401¹ , lecz art. 410 § 1 k.p.c. Zdaniem Sądu Apelacyjnego wyrok Trybunału Konstytucyjnego w sprawie SK 12/03 stwierdził niezgodność z przepisami Konstytucji art. 5 ust. 2 ustawy z 24 maja 2000 r., tymczasem skarżąca żądała wznowienia postępowania zakończonego wyrokiem Sądu Apelacyjnego w Katowicach z 31 marca 2000 r., którego podstawą prawną były przepisy innych ustaw. Skoro art. 399 i art. 401¹ k.p.c. nie stanowiły podstawy rozstrzygnięcia wskazanego przez skarżącą jako ostateczne orzeczenie o jej prawach, tym samym skarga konstytucyjna jest niedopuszczalna. Należy podkreślić, że Sąd Apelacyjny w Katowicach o możliwości zastosowania art. 399 wypowiadał się jedynie fakultatywnie, wskazując jednoznacznie, iż w niniejszej sprawie przepis ten nie stanowił podstawy odrzucenia skargi o wznowienie postępowania.

Na marginesie należy zaznaczyć, że wyrokiem z 27 października 2004 r. w sprawie SK 1/04 (OTK ZU nr 9A, poz. 96) Trybunał Konstytucyjny stwierdził niezgodność art. 401¹ k.p.c. z art. 190 ust. 4 w związku z art. 32 ust. 1, art. 45 ust. 1 i art. 77 ust. 2 Konstytucji, odraczając utratę mocy obowiązującej tego przepisu o 12 miesięcy. Treść art. 401¹ k.p.c. została zmieniona przez art. 1 pkt 15 ustawy z 22 grudnia 2004 r. o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz ustawy - Prawo o ustroju sądów powszechnych (Dz. U. z 2005 r. Nr 13, poz. 98). Zmiana polega na zastąpieniu słowa „wyrok” słowem „orzeczenie” oraz zniesieniu § 2 art. 401¹ k.p.c., czyli miesięcznego terminu na wniesienie skargi o wznowienie postępowania. Wskazana nowelizacja poszła dalej, niż postulował to Trybunał Konstytucyjny w sygnalizacji (sygn. S 1/04 OTK ZU nr 3/A/2004, poz. 24.) Obecnie, po zniesieniu terminu do wznowienia postępowania, nie zachodzi już obawa, że skarżący nie będzie mógł skorzystać z prawa do wznowienia, o którym mowa w art. 190 ust. 4 Konstytucji (por. postanowienie TK z 7 czerwca 2005 r., sygn. SK 38/04 OTK ZU nr 6/A/2005, poz. 71).

Należało odmówić nadania dalszego biegu skardze konstytucyjnej, gdyż skarżąca zażądała zbadania zgodności z Konstytucja przepisów, które nie stanowiły podstawy ostatecznego orzeczenia o jej konstytucyjnych wolnościach lub prawach.